Μετά την απομάκρυνση της Τουρκίας από τους δυτικούς συμμάχους, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν άλλαξε στρατηγική, με κινήσεις που ευχαρίστησε τις ΗΠΑ και εξόργισε τη Ρωσία, μια αλλαγή που στοχεύει εν μέρει στην αναστροφή της οικονομικής ύφεσης της χώρας του και στην τόνωση των ξένων επενδύσεων, σύμφωνα με το Reuters .
Η επανεξέταση της εξωτερικής πολιτικής αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης αναβαθμολόγησης από τον Ερντογάν έξι εβδομάδες μετά την επανεκλογή του: Άλλαξε επίσης πορεία στην οικονομία, αντιστρέφοντας ανορθόδοξες χρηματοοικονομικές πολιτικές που οδήγησαν σε φυγή πληθωρισμού και κατάρρευση του τουρκικού νομίσματος.
Οι δεσμοί του Ερντογάν με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν έχουν επηρεάσει τις σχέσεις της Τουρκίας με τους δυτικούς συμμάχους της εδώ και χρόνια, μαζί με άλλους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της ανησυχίας για το όλο και πιο αυταρχικό καθεστώς του. Αλλά η έγκριση του Ερντογάν τη Δευτέρα για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ - μια κίνηση στην οποία αντιτίθεται εδώ και μήνες - χαιρετίστηκε από τους δυτικούς ηγέτες που προσπάθησαν να ενισχύσουν τη συμμαχία στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ο πιο φιλικός τόνος έρχεται σε αντίθεση με την αντίδραση της Μόσχας την περασμένη εβδομάδα, όταν η Άγκυρα επέτρεψε στον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να πάρει στο σπίτι πέντε Ουκρανούς διοικητές που κρατούνταν στην Τουρκία σύμφωνα με τους όρους μιας συμφωνίας ανταλλαγής κρατουμένων.
Καταγγέλλοντας την κίνηση αυτή ως παραβίαση της συμφωνίας που διαπραγματεύτηκε η Τουρκία, η Μόσχα είπε ότι η Άγκυρα είχε υποσχεθεί να κρατήσει τους διοικητές στην Τουρκία και παραπονέθηκε ότι δεν είχε ενημερωθεί. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι οι κινήσεις του Ερντογάν - συμπεριλαμβανομένης της δήλωσης της υποστήριξής του για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ - δεν ήταν τυχαίες.
«Τα τελευταία χρόνια επικρατεί η αντίληψη ότι η τουρκο-ρωσική σχέση έχει πάει πολύ μακριά. Αυτό υποδηλώνει μια ξεκάθαρη επανεξισορρόπηση», δήλωσε ο Galip Dalay από το think-tank του Chatham House. Ένα από τα κύρια κίνητρα είναι η προσπάθεια της Τουρκίας να βγει από την οικονομική κρίση και να αναζωογονήσει τις ξένες επενδύσεις, πρόσθεσε ο Dalay, σημειώνοντας ότι οι τεταμένες σχέσεις με τη Δύση έχουν πλήξει την οικονομία και τις επενδυτικές ροές.
Αν και η Τουρκία έχει αρχίσει να προσελκύει επενδύσεις από χώρες του Αραβικού Κόλπου, χρειάζονται περισσότερες, είπε. «Η Τουρκία δεν θέλει να επηρεαστεί σοβαρά η σχέση Τουρκίας-Ρωσίας, αλλά αυτό θα έχει αναπόφευκτα αντίκτυπο στις σχέσεις», είπε επίσης ο Dalay. Το γραφείο επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό.
Μία ημέρα αφότου η Άγκυρα έδωσε το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, η Ουάσιγκτον δήλωσε ότι θα προχωρήσει στη μεταφορά μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία μετά από διαβούλευση με το Κογκρέσο. Η Τουρκία είχε δηλώσει τον Οκτώβριο του 2021 ότι ήθελε να αγοράσει τα μαχητικά αεροσκάφη και σχεδόν 80 κιτ αναβάθμισης για τα υπάρχοντα πολεμικά αεροσκάφη της.
Η έγκριση της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ φέρεται να μην σχετίζεται με την πώληση F-16
Τόσο οι Τούρκοι αξιωματούχοι όσο και η κυβέρνηση Μπάιντεν απέρριψαν οποιαδήποτε πρόταση ότι η έγκριση της Άγκυρας για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ συνδέεται με την πώληση F-16 κατά τη διάρκεια μηνών συνομιλιών για την αντιμετώπιση της τουρκικής αντιπολίτευσης.
Ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος είπε στο Reuters ότι η Τουρκία δεν θα βλάψει τους δεσμούς της με τη Ρωσία βελτιώνοντας παράλληλα τις σχέσεις με τη Δύση, προσθέτοντας ότι η Δύση πρέπει να στηρίξει την Τουρκία στις οικονομικές της ανάγκες.
Οι δεσμοί του Ερντογάν με τον Πούτιν έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διπλωματία γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία, βοηθώντας τον να συνάψει συμφωνία για την ασφαλή εξαγωγή σιτηρών από τα ουκρανικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Ωστόσο, αυτή η συμφωνία, την οποία η Μόσχα απείλησε να εγκαταλείψει λόγω της αθετημένης υπόσχεσης της Δύσης να άρει τα εμπόδια στις ρωσικές εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων, πρόκειται να λήξει στις 17 Ιουλίου.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε τη Δευτέρα ότι δεν υπάρχουν σχέδια για συνάντηση του Πούτιν με τον Ερντογάν για να συζητήσουν την ανανέωση της συμφωνίας και δεν είναι γνωστό πότε ο Πούτιν μπορεί να επισκεφθεί την Τουρκία.
Η Άγκυρα ήταν σημαντική για τη Μόσχα επειδή ο Ερντογάν αρνήθηκε να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία. Οι πτήσεις και το εμπόριο συνεχίστηκαν και η Τουρκία είναι πελάτης για το ρωσικό φυσικό αέριο. Η Μόσχα, επίσης, ήταν σημαντική για την Άγκυρα ως εμπορικός εταίρος και κύρια πηγή εσόδων από τον τουρισμό, και κατασκευάζει επίσης τον πρώτο πυρηνικό σταθμό της Τουρκίας. Ενόψει των κοντινών προεδρικών εκλογών στην Τουρκία τον Μάιο, η Μόσχα επέτρεψε επίσης στην Άγκυρα να αναβάλει έως και 4 δισεκατομμύρια δολάρια του λογαριασμού της για εισαγωγές φυσικού αερίου για πρώτη φορά φέτος, χαλαρώνοντας την πίεση για τη μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων.
Η Ρωσία θέλει να αναπτύξει σχέσεις με την Τουρκία, «παρά όλες τις διαφωνίες»
Το Κρεμλίνο έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να αναπτύξει σχέσεις με την Τουρκία «παρά όλες τις διαφωνίες» . «Η Τουρκία μπορεί να προσανατολιστεί προς τη Δύση, γνωρίζουμε ότι στην ιστορία της Δημοκρατίας της Τουρκίας υπήρξαν περίοδοι έντονου προσανατολισμού προς τη Δύση, υπήρξαν περίοδοι λιγότερο έντονου προσανατολισμού, αλλά γνωρίζουμε επίσης ότι κανείς δεν θέλει να δει την Τουρκία στην Ευρώπη, εννοώ για τους Ευρωπαίους», είπε επίσης ο Πεσκόφ.
Η προσπάθεια της Τουρκίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει παγώσει εδώ και χρόνια μετά την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων το 2005. Το 2009, η Κύπρος μπλόκαρε έξι από τα 35 κεφάλαια που πρέπει να ολοκληρώσει η Τουρκία στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις για ένταξη στην ΕΕ.
Οι αναλυτές πιστεύουν ότι εκτός από το ταξίδι χωρίς βίζα για τους Τούρκους, ο Ερντογάν θέλει στενότερες εμπορικές συμφωνίες με την ΕΕ, ακόμα κι αν η ένταξη παραμένει μακρινή προοπτική, συνδεδεμένη με την πρόοδο στη δημοκρατία και άλλα ζητήματα. Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν δείξει ελάχιστο ενθουσιασμό για την επανέναρξη της διαδικασίας. «Η Τουρκία θέλει η Ευρωπαϊκή Ένωση να παίξει ρόλο στην οικονομική ανάκαμψη. «Ας αναζωογονήσουμε τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ» είναι ένας έμμεσος τρόπος να το πούμε αυτό, δήλωσε ο Εβρέν Μπαλτά, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Οζγιέγκιν.
