Οι επαναλαμβανόμενοι βομβαρδισμοί του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια στη νότια Ουκρανία έχουν εγείρει ανησυχίες από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά αρκετοί ειδικοί λένε ότι οι πιθανότητες πυρηνικής καταστροφής είναι ελάχιστες, προσθέτοντας ότι, σε αντίθεση με το Τσερνόμπιλ, το εργοστάσιο του Ζαπορίζια είναι «πολύ πιο ασφαλές». , σύμφωνα με το Reuters , το BBC και το CNN .
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), ο οποίος έχει επανειλημμένα εκφράσει την ανησυχία του για τον βομβαρδισμό του εργοστασίου, έχει προτείνει τη δημιουργία μιας ουδέτερης ζώνης γύρω από το εργοστάσιο.
Ο πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια διαθέτει έξι σοβιετικού σχεδιασμού VVER-1000 V-320 υδρόψυκτους και μετριοπαθείς αντιδραστήρες που περιέχουν ουράνιο 235. Η κατασκευή ξεκίνησε το 1980 και ο έκτος αντιδραστήρας συνδέθηκε στο δίκτυο το 1995.
Η Ουκρανία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πυρηνική ενέργεια - περίπου το ήμισυ της ηλεκτρικής της ενέργειας προέρχεται από 15 πυρηνικούς αντιδραστήρες σε τέσσερις μονάδες σε ολόκληρη τη χώρα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση.
Ο πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια με έξι αντιδραστήρες είναι ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη. Χτίστηκε ως επί το πλείστον κατά τη σοβιετική εποχή και περιήλθε στην ιδιοκτησία της Ουκρανίας αφού κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Σοβιετική Ένωση το 1991. Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια βρίσκεται στην ανατολική όχθη του ποταμού Δνείπερου στην Ουκρανία.
Η περιοχή, καθώς και το πυρηνικό συγκρότημα, ήταν υπό ρωσικό έλεγχο από την έναρξη του πολέμου, αλλά το εργοστάσιο εξακολουθεί να λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό από Ουκρανούς εργάτες.
Η αντικατάσταση καθενός από τους αντιδραστήρες του Ζαπορίζια θα κόστιζε 7 δισεκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας το εργοστάσιο στόχο για τους Ρώσους να το καταλάβουν χωρίς να το καταστρέψουν με την ελπίδα να εξυπηρετήσουν τη δική τους αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με ανάλυση της εταιρείας πληροφοριών άμυνας και ασφάλειας Janes. Εάν η Ρωσία το κρατούσε, η Ουκρανία θα έχανε το 20% της εγχώριας δυναμικότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η υπερθέρμανση του πυρηνικού καυσίμου, η οποία θα μπορούσε να συμβεί εάν διακοπεί η ηλεκτρική ενέργεια που τροφοδοτεί τα συστήματα ψύξης. Οι βομβαρδισμοί έκοψαν επανειλημμένα καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος.
Πριν από τον πόλεμο, το εργοστάσιο διέθετε τέσσερις γραμμές ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης που του έδιναν πρόσβαση στο δίκτυο, καθώς και αρκετές εφεδρικές γραμμές.
Τι θα γινόταν σε περίπτωση ατυχήματος;
Το νερό υπό πίεση χρησιμοποιείται για τη μεταφορά θερμότητας από τους αντιδραστήρες ακόμη και όταν αυτοί είναι κλειστοί, και το αντλούμενο νερό χρησιμοποιείται επίσης για την ψύξη του χρησιμοποιημένου πυρηνικού καυσίμου που αφαιρείται από τους αντιδραστήρες. Εάν η παροχή ρεύματος σβήσει και βοηθητικά συστήματα όπως οι 20 γεννήτριες ντίζελ (που έχουν αρκετό ντίζελ για 10 ημέρες) δεν θα μπορούσαν να διατηρήσουν τους αντιδραστήρες δροσερούς, τότε το καύσιμο θα μπορούσε να λιώσει και το ζιρκόνιο θα μπορούσε να απελευθερώσει υδρογόνο.
Μια τήξη καυσίμου, η οποία παραμένει εξαιρετικά καυτή για ένα χρονικό διάστημα ακόμη και μετά το κλείσιμο του αντιδραστήρα, θα μπορούσε να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη που θα μπορούσε να απελευθερώσει στον αέρα ένα σωρό ραδιονουκλεϊδίων που θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε μια μεγάλη περιοχή.
«Αν δεν μπει γλυκό νερό, τότε το νερό θα εξατμιστεί. Μόλις εξατμιστεί το νερό, τότε η επίστρωση ζιρκονίου θα θερμανθεί και μπορεί να πάρει φωτιά, και τότε έχουμε μια κακή κατάσταση - μια φωτιά που μοιάζει πολύ με την κατάσταση του Τσερνομπίλ, απελευθερώνοντας ένα ολόκληρο σύμπλεγμα ραδιενεργών ισοτόπων», εξήγησε ένας ειδικός.
Το ατύχημα του Τσερνομπίλ διέδωσε το ιώδιο-131, το καίσιο-134, το στρόντιο-90 και το καίσιο-137 σε περιοχές της βόρειας Ουκρανίας, της Λευκορωσίας, της Ρωσίας και της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης. Σχεδόν 8,4 εκατομμύρια άνθρωποι στη Λευκορωσία, τη Ρωσία και την Ουκρανία εκτέθηκαν σε ραδιενέργεια, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
Περίπου 50 θάνατοι αποδίδονται άμεσα στην ίδια την καταστροφή. Επιπλέον, 600.000 άνθρωποι, που συμμετείχαν σε επιχειρήσεις πυρόσβεσης και καθαρισμού, εκτέθηκαν σε υψηλές δόσεις ακτινοβολίας. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι μεταφέρθηκαν.
Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι ο αντίκτυπος στην υγεία της καταστροφής του Τσερνομπίλ ήταν πολύ πιο σοβαρός από ό,τι είχε αρχικά παρουσιαστεί εκείνη την εποχή και τα χρόνια που ακολούθησαν το ατύχημα.
Γιατί μια επίθεση με πυραύλους ή εκρηκτικά στο Ζαπορίζια δεν θα οδηγούσε σε πυρηνική καταστροφή
Σύμφωνα με τοπικές αναφορές, οι βομβαρδισμοί στις γύρω πόλεις καθώς και κοντά στο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας είναι συχνοί. Η Ουκρανία έχει κατηγορήσει τις ρωσικές δυνάμεις ότι συσσωρεύουν όπλα και εξαπολύουν επιθέσεις από το εργοστάσιο, γνωρίζοντας ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να πυροδοτήσει χωρίς να διακινδυνεύσει να χτυπήσει την πυρηνική εγκατάσταση.
Από την πλευρά της, η Ρωσία ισχυρίζεται ότι οι ουκρανικές δυνάμεις στοχεύουν το εργοστάσιο. Η διεθνής κοινότητα βρίσκεται σε εγρήγορση σχετικά με την πυρηνική ασφάλεια, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι μια καταστροφή τύπου Τσερνομπίλ είναι απίθανη.
Το εργοστάσιο είναι εξοπλισμένο με σύγχρονα συστήματα ασφαλείας, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και αν υπήρξε αμέλεια στη συντήρησή του ή αν μια μεγάλη στρατιωτική ενέργεια προκάλεσε σοβαρές ζημιές, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να συγκριθεί με αυτό της πυρηνικής καταστροφής της Φουκουσίμα - η οποία περιορίστηκε τοπικά, σύμφωνα με ειδικοί, αναφέρει το CNN . Θα υπήρχαν επίσης σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο φυτών. Σύμφωνα με τον Δρ Mark Wenman του Imperial College του Λονδίνου, το εργοστάσιο της Ζαπορίζια είναι πολύ πιο ασφαλές.
Λέει ότι ο αντιδραστήρας βρίσκεται σε ένα κτίριο από οπλισμένο σκυρόδεμα που μπορεί «να αντέξει ακραία εξωτερικά φαινόμενα, φυσικά και ανθρωπογενή, όπως αεροπορικό δυστύχημα ή εκρήξεις». Επίσης, το εργοστάσιο Ζαπορίζια δεν περιέχει γραφίτη στον αντιδραστήρα. Στο Τσερνόμπιλ, ο γραφίτης προκάλεσε μια σημαντική πυρκαγιά και ήταν η πηγή του νέφους ακτινοβολίας που διέσχισε την Ευρώπη, αναφέρει το BBC . Ωστόσο, οι επιστήμονες λένε ότι μια στρατιωτική επίθεση στον ίδιο τον αντιδραστήρα δεν είναι η μόνη απειλή. Οι διακοπές ρεύματος θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, οι ρωσικές δυνάμεις ανέλαβαν τον έλεγχο του εργοστασίου στις αρχές Μαρτίου. Ρωσικές ειδικές στρατιωτικές μονάδες φρουρούν την εγκατάσταση και το ουκρανικό προσωπικό συνεχίζει να βοηθά στη λειτουργία του εργοστασίου. Ο Γενικός Διευθυντής του ΔΟΑΕ, Ραφαέλ Γκρόσι, πρότεινε τη δημιουργία ζώνης προστασίας γύρω από το εργοστάσιο.
