Σε τρία στρατόπεδα έχει χωριστεί η Ευρώπη όσον αφορά το μεταναστευτικό καθώς 14 χώρες,ανάμεσα στις οποίες η Ελλάδα και η Ιταλία θέλουν πιο σκληρή γραμμή για την προστασία των συνόρων.
Καθώς υπάρχουν διεργασίες για την αυστηροποίηση της γραμμής της ΕΕ όσον αφορά το μεταναστευτικό, σε εξέλιξη είναι η σχετική συζήτηση στις Βρυξέλλες.
Πρόκειται για μια μακρά και δύσκολη συζήτηση αφού οι απόψεις που εκφράζονται εντός του συμβουλίου είναι αντικρουόμενες.
Οι χώρες που προασπίζονται την πιο σκληρή γραμμή όσον αφορά το μεταναστευτικό ειδικότερα, ζητούν πιο αυστηρές διατυπώσεις και αποφάσεις όσον αφορά κυρίως την εξωτερική διάσταση της μεταναστευτικής πολιτικής της Ευρώπης.
Συγκεκριμένα, ζητούν μεγαλύτερη προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για την καταπολέμηση των δικτύων των διακινητών και συνεργασίες με τρίτες χώρες εκτός της Ένωσης για την διαχείριση των αιτημάτων ασύλου.
Από εκεί και πέρα, κάποιες χώρες όπως το Λουξεμβούργο, η Γερμανία και η Πορτογαλία ζητούν μεγαλύτερη βαρύτητα όσον αφορά ζητήματα διεθνούς δικαίου και υπεράσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ως τρίτο στρατόπεδο ορίζονται οι χώρες Πολωνία και Ουγγαρία που ανέκαθεν απέρριπταν οποιαδήποτε πρόταση αφορούσε την κοινή προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά την διαχείριση του μεταναστευτικού κυρίως σε επίπεδο αλληλεγγύης και μάλιστα «φέρουν βαρέως» το γεγονός ότι πριν μερικές εβδομάδες ελήφθησαν αποφάσεις χωρίς αυτές να συναινέσουν.
Το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα κυριάρχησε στην πρώτη ημέρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθώς οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν το μοναδικό “υπερόπλο” που διαθέτουν. Δηλαδή τα χρήματα.
Την πρώτη ημέρα της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι 27 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπάθησαν να καταλήξουν στο ακριβές ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί για να αποτραπεί η παράνομη είσοδος μεταναστών στην ΕΕ και παράλληλα να διευκολυνθεί η νόμιμη είσοδος των προσφύγων και η μετεγγατάσταση αυτών, εντός των κρατών -μελών της ΕΕ.
Τα κεφάλαια είναι πολλά. Πάνω από 10 δισ. ευρώ για τρίτες χώρες, όμορες δηλαδή της ΕΕ, όπως η Τουρκία, η Λιβύη και η Τυνησία, ώστε να αποτρέψουν τις μετακινήσεις ανθρώπων που δεν διαθέτουν νόμιμα έγγραφα και συνεπώς να τους κρατούν στα εδάφη τους, και άλλα 2 δισ. για την ενίσχυση των κρατών - μελών της ΕΕ που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μεταναστευτικού, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Μάλτα.
Τα κράτη - μέλη έχουν διαμοιραστεί σε αυτά που ζητούν αυστηρά μηνύματα κατά των όμορων κρατών που διευκολύνουν τις μεταναστευτικές ροές και σε αυτά που ζητούν μεγαλύτερη συνεργασία. Για παράδειγμα η Γερμανία επιθυμεί όχι απλώς να δοθούν περισσότερα χρήματα σε γειτονικά κράτη, όπως η Τουρκία, που φιλοξενούν τεράστιο αριθμό μεταναστών, αλλά παράλληλα να δοθεί ως δέλεαρ στην Άγκυρα η επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης ΕΕ- Τουρκίας. Το ζήτημα της Τουρκίας έχει ενδιαφέρον καθώς τα κράτη - μέλη της ΕΕ επιθυμούν μεν μια καλύτερη συνεργασία με τον πρόεδρο Ερντογάν, θέτουν δε ως βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις την ανάγκη εξομάλυνσης των σχέσεων της Άγκυρας με την Αθήνα και την Λευκωσία.
Η συζήτηση για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού/προσφυγικού ζητήματος στην ΕΕ, είναι τόσο δύσκολη όσο και αυτή για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Καθώς και τα δύο προβλήματα (τουλάχιστον για την ΕΕ) συνδέονται σε μεγάλο βαθμό.
Το πρόσφατο πολύνεκρο ναυάγιο στα ανοιχτά της Πύλου δεν ήταν σε καμία περίπτωση αιτία για να ανοίξει εκ νέου μια συζήτηση για το μεταναστευτικό. Εντούτοις ήταν μια καλή αφορμή. Το προσχέδιο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου άλλαξε τουλάχιστον δύο φορές, ώστε να μην αναφέρεται “ως ναυάγιο στην Πύλο” αλλά ως “ναυάγιο στη Μεσόγειο”, ωστόσο την μπαγκέτα στο μεταναστευτικό κουνάνε δύο μαέστροι.
Η Ιταλία και η Αυστρία. Ρώμη και Βιέννη έχουν συγκροτήσει κοινό μέτωπο, ώστε πρώτον, οι διατυπώσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να κάνουν λόγο για αυστηρή φύλαξη των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων και δεύτερον να υπάρξει άμεση βοήθεια στα κράτη- μέλη πρώτης γραμμής.
Η Ουγγαρία και η Πολωνία εξέφρασαν εκ νέου τις αντιρρήσεις τους για την καταρχήν συμφωνία που επετέυχη πριν από μερικές ημέρες μεταξύ των αρμόδιων υπουργών της ΕΕ. Μια συμφωνία, που μετά από επτά χρόνια πλήρους ακινησίας στο ζήτημα των προσφύγων/μεταναστών, προβλέπει:
1ον Έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ από τα κράτη - μέλη πρώτης γραμμής (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα)
2ον Έναν μηχανισμό υποχρεωτικής αλληλεγγύης. Δηλαδή, όποιο κράτος μέλος, δεύτερης γραμμής, δεν δεχτεί στο έδαφός του μετανάστες/πρόσφυγες από άλλο κράτος - μέλος (πχ η Ουγγαρία δεν δέχεται αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα) τότε θα καταβάλει 20.000 ευρώ ανά αιτούντα άσυλο που αρνείται να δεχτεί στο έδαφός του.
Το θέμα του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού
Εκτός από το ζήτημα της αντιμετώπισης του μεταναστευτικού/ προσφυγικού ζητήματος οι 27 συζήτησαν και για το αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ώστε τα κράτη μέλη να συνεισφέρουν επιπλέον 65,8 δισεκατομμύρια ευρώ στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Η Κομισιόν χρειάζεται περισσότερα χρήματα, καθώς αντιμετώπισε μια σειρά κρίσεων, ωστόσο κάποια φειδωλά κράτη - μέλη, όπως η Γερμανία, η Σουηδία και η Ολλανδία, θεωρούν, για διάφορους εσωτερικούς τους λόγους, ότι δεν μπορούν επιβαρύνουν εκ νέου, τους φορολογούμενους τους.
Η εισβολή στην Ουκρανία
Η ΕΕ συμφώνησε παράλληλα να συνεχίσει να παρέχει βοήθεια στην Ουκρανία προσφέροντας «μελλοντικές δεσμεύσεις ασφάλειας». Κάτι που σημαίνει ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να παρέχει οπλισμό στο Κίεβο στο εγγύς μέλλον.