Η μεγάλη κλίμακα καταστροφή περιουσίας και ο τεράστιος αριθμός θυμάτων στους τεράστιους σεισμούς της Τουρκίας νωρίτερα αυτή την εβδομάδα έχουν αποκαλύψει δεκαετίες κακοδιαχείρισης, νεποτισμού και σπατάλης κεφαλαίων και πόρων στη διακυβέρνηση της Τουρκίας υπό το διεφθαρμένο καθεστώς του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπως αναφέρει το nordicmonitor.com.
Οι δύο ισχυροί σεισμοί, μεγέθους 7,7 και 7,6 Ρίχτερ σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, με επίκεντρο τις περιοχές Pazarcık και Elbistan της νοτιοανατολικής επαρχίας Kahramanmaraş, έπληξαν τη Δευτέρα μια περιοχή περίπου 110.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων σε 10 επαρχίες με 13,5 εκατομμύρια κατοίκους.
Σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό, 20.318 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 91.511 τραυματίστηκαν. Οι ελλείψεις στην ετοιμότητα για τους σεισμούς και οι μεγάλες αποτυχίες στην αντιμετώπιση καταστροφών εντός του κρίσιμου χρονικού πλαισίου των 48 ωρών προκάλεσαν οργή προς την κυβέρνηση.
Ο Ερντογάν ανήλθε για πρώτη φορά στην εξουσία το 2002, 'έπειτα από δύο καταστροφικούς σεισμούς που σκότωσαν περίπου 18.000 ανθρώπους και τραυμάτισαν περίπου 50.000 στη βορειοδυτική Τουρκία το 1999, με την υπόσχεση να αντιμετωπίσει τη διαφθορά στην κυβέρνηση και να ενισχύσει την ετοιμότητα για τους σεισμούς στη χώρα, μεγάλο μέρος της οποίας βρίσκεται στην κορυφή το ενεργό ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας.
Η πλειονότητα των θανάτων το 1999 συνέβη επειδή τα κτίρια κατασκευάστηκαν κατά παράβαση των οικοδομικών κωδίκων, οι εργολάβοι αγνοούσαν την ποιότητα των οικοδομικών υλικών για λόγους κέρδους και οι δημόσιοι επιθεωρητές παρέβλεψαν αυτές τις παραβιάσεις για δωροδοκίες και μίζες.
Ο Ερντογάν είχε πει σε όλους τους προεκλογικούς του λόγους ότι θα σταματήσει αυτές τις τακτικές. Κατάφερε να παρασύρει πολλούς απογοητευμένους ψηφοφόρους, οι οποίοι τιμώρησαν τα κόμματα του συνασπισμού που κυβερνούσαν την Τουρκία εκείνη την εποχή και ψήφισαν στο νεοσύστατο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν.
Στη διακυβέρνησή του δύο δεκαετίες, ωστόσο, ο Ερντογάν το χειροτέρεψε και δεν κατάφερε να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να προετοιμάσει την Τουρκία - μια χώρα που βιώνει εκατοντάδες σεισμούς κάθε χρόνο που καταγράφονται υψηλότερα από 4 στην κλίμακα Ρίχτερ - για τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν προβλεφθεί από ειδικούς.
Άμαχοι αναζητούν επιζώντες κάτω από τα ερείπια κτιρίων που κατέρρευσαν καθώς ο Mesut Hancer (C, πορτοκαλί κοστούμι) κρατά το χέρι της 15χρονης κόρης του Irmak, που πέθανε στον σεισμό στο Kahramanmaraş, κοντά στο επίκεντρο του σεισμού, στις 7 Φεβρουαρίου.
Επιδεινώνοντας περαιτέρω το θέμα, η κυβέρνηση, σε έργα αστικής ανάπτυξης που επικρίνονταν πολύ σε όλη τη χώρα, συχνά αγνόησε τις προειδοποιήσεις για περιβαλλοντικές επιπτώσεις και επέτρεψε την κατασκευή κερδοφόρων οικιστικών και εμπορικών έργων σε ανοιχτούς χώρους που ήταν καθορισμένοι χώροι συγκέντρωσης ανθρώπων σε περίπτωση φυσικών καταστροφές όπως οι σεισμοί.
Εμπορικά κέντρα και πολυτελείς κατοικίες κατασκευάστηκαν σε πολλές από τις περιοχές που ορίστηκαν ως σημεία συγκέντρωσης έκτακτης ανάγκης στην Κωνσταντινούπολη μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1999. Μέχρι το 2015 η κυβέρνηση Ερντογάν είχε ανοίξει περισσότερες από τις μισές από τις 480 περιοχές στην Κωνσταντινούπολη που είχαν καταχωριστεί ως ζώνες συγκέντρωσης για την κατασκευή εμπορικών και συγκροτήματα κατοικιών. Άλλες πόλεις ακολούθησαν το παράδειγμά τους υπό την καθοδήγηση και την καθοδήγηση της κυβέρνησης Ερντογάν.
Σε αντάλλαγμα, ο Ερντογάν, η οικογένειά του και οι φίλοι του σε πολιτικά και επιχειρηματικά ιδρύματα τσεπώνουν τεράστια ποσά σε βάρος της ασφάλειας των πολιτών. Ο κατασκευαστικός κλάδος και οι κυβερνητικοί ρυθμιστικοί φορείς ήταν σε μεγάλο βαθμό συνένοχοι στην οικοδόμηση κατώτερων κατοικιών εδώ και δεκαετίες.
Οι οικοδόμοι και οι επενδυτές κατάφεραν να δωροδοκήσουν αξιωματούχους τόσο της κεντρικής κυβέρνησης όσο και των τοπικών δήμων για να τους επιτρέψουν να αγνοήσουν τις προδιαγραφές για την πρόληψη των σεισμών. Για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη, πρόσθεσαν περισσότερους ορόφους στα πολυώροφα κτίρια από σκυρόδεμα που έχουν γίνει το σήμα κατατεθέν του αστικού τοπίου της Τουρκίας, αυξάνοντας τη δομική ευπάθεια και την πιθανότητα συμβιβασμού σε περίπτωση σεισμού.
Οι ασκήσεις και οι επιθεωρήσεις για τους σεισμούς, που απαιτούνται περιοδικά από το νόμο, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά επικάλυψη βιτρίνας και χρησίμευσαν για τον έλεγχο του πλαισίου στα έγγραφα ετοιμότητας που κατατέθηκαν στα σκονισμένα ράφια των κυβερνητικών κτιρίων. Στην πραγματικότητα, οι πόλεις που επλήγησαν σοβαρά στους πρόσφατους σεισμούς είχαν πραγματοποιήσει τέτοιες ασκήσεις εβδομάδες πριν από την καταστροφή. Το γεγονός ότι 6.444 κτίρια κατέρρευσαν από τους σεισμούς σύμφωνα με τα επίσημα αρχεία λέει την ιστορία του πόσο αναποτελεσματικές ήταν αυτές οι ασκήσεις και οι επιθεωρήσεις.
Η κακή απόδοση της Διεύθυνσης Διαχείρισης Καταστροφών και Έκτακτης Ανάγκης (AFAD), του κορυφαίου κυβερνητικού ιδρύματος που υποτίθεται ότι προετοιμάζει το έθνος για καταστροφές και κινητοποιεί πόρους για να ανταποκριθεί όταν συμβαίνουν, έχει επίσης αποκαλύψει σημαντικές ελλείψεις στον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης, το συντονισμό και την αποτελεσματική χρήση του εθνικούς πόρους σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Η κυβέρνηση Ερντογάν, διαβόητη για τον νεποτισμό της, γέμισε όλους τους δημόσιους θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του AFAD, με κομματικούς που βασίζονται στην κομματική πίστη και ιδεολογία και όχι στην αξία. Για παράδειγμα, ο υπεύθυνος της AFAD, ο İsmail Palakoğlu, ο γενικός διευθυντής του Τμήματος Αντιμετώπισης Καταστροφών, το οποίο είναι υπεύθυνο για την κινητοποίηση ανθρώπων και πόρων όταν χτυπάει ένας σεισμός, δεν έχει καμία εμπειρία στη διαχείριση έκτακτης ανάγκης ή στον τομέα των πρώτων ανταποκριτών. Σπουδασμένος στη θεολογία, είχε εργαστεί εδώ και καιρό για τη θρησκευτική διεύθυνση της Τουρκίας, το Diyanet, και το θυγατρικό του Ίδρυμα Diyanet σε θέσεις που δεν έχουν καμία σχέση με τη διαχείριση καταστροφών. Ο Ερντογάν τον πέταξε με αλεξίπτωτο σε θέση-κλειδί στην AFAD στις 15 Μαρτίου 2018. Έχει απουσιάζει αισθητά από τις ενημερώσεις τύπου που πραγματοποιεί η AFAD για την ενημέρωση του κοινού για τις μετασεισμικές εξελίξεις.
Η αποτυχία συντονισμού των πρώτων ανταποκριτών, οι αποδιοργανωμένες και συχνά ανεπαρκείς προσπάθειες έρευνας και διάσωσης και η τεράστια έλλειψη προσωρινών καταφυγίων, τροφής, νερού, θέρμανσης και αποχέτευσης αποκάλυψαν το πικρό γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν έκανε τίποτε άλλο από το να κοροϊδεύει τον λαό.
Οι περισσότερες από τις 268 συστάσεις που εγκρίθηκαν από μια κοινοβουλευτική επιτροπή έρευνας που συστάθηκε για να διερευνήσει τις ελλείψεις στην ετοιμότητα για τους σεισμούς δεν εκπληρώθηκαν από την κυβέρνηση Ερντογάν. Οι κοινοβουλευτικές ερωτήσεις που υποβλήθηκαν από βουλευτές της αντιπολίτευσης σχετικά συχνά αγνοήθηκαν από την κυβέρνηση.
Η τελευταία έκθεση που εκπονήθηκε από ειδικούς του AFAD μετά από έναν σεισμό μεγέθους 5,9 βαθμών στην περιοχή Gölyaka της επαρχίας Düzce στις 23 Νοεμβρίου 2022 έχει ορισμένες συγκλονιστικές λεπτομέρειες σχετικά με τη διαχείριση και την ετοιμότητα καταστροφών. Στην έκθεση εμπειρογνώμονες της AFAD παραδέχθηκαν αποτυχίες στην ανταπόκριση στον σεισμό, ο οποίος δεν είχε νεκρούς αλλά τραυμάτισε 96 άτομα. Στα βασικά σημεία της έκθεσης περιλαμβάνονται η έλλειψη συντονισμού, η έλλειψη παρακολούθησης των ομάδων και του προσωπικού που έχει τοποθετηθεί στην περιοχή, ο εσφαλμένος προσδιορισμός σημείων συγκέντρωσης, η καθυστερημένη παράδοση βοήθειας και προσωπικού και έλλειψη τεχνικών ομάδων για την εκτίμηση των ζημιών.
Τα προβλήματα που επισημαίνονται στην έκθεση, η οποία γράφτηκε μόλις δυόμισι μήνες πριν από τους καταστροφικούς σεισμούς νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, δεν αντιμετωπίστηκαν ποτέ από την κυβέρνηση και αντ' αυτού παρασύρθηκαν κάτω από το χαλί.
Η ατιμωρησία που επιφυλάσσεται σε αυτούς τους εργολάβους που χρησιμοποίησαν κακές τεχνικές και υλικά κατασκευής είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα και της κυβέρνησης Ερντογάν. Οι περισσότεροι από αυτούς που κατηγορήθηκαν για εγκλήματα αμέλειας για αγνόηση των οικοδομικών κωδίκων και ακούσια ανθρωποκτονία στους σεισμούς του 1999 διέφυγαν την τιμωρία υπό την κυριαρχία της κυβέρνησης Ερντογάν. Τον Φεβρουάριο του 2007, η κυβέρνηση Ερντογάν επέτρεψε απλώς να λήξει η παραγραφή σε όλες τις υποθέσεις που είχαν κατατεθεί το 1999, αφήνοντας όλους αυτούς τους διαβόητους εργολάβους να ξεκολλήσουν.
Όσοι κατηγορήθηκαν για παρόμοια αμέλεια και σχετικά ποινικά αδικήματα για παραβίαση οικοδομικών κωδίκων και θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια προστατεύονταν επίσης από την κυβέρνηση. Το 2013 η Γενική Εισαγγελία της Σακαριά απήγγειλε κατηγορίες εναντίον δεκάδων ατόμων, συμπεριλαμβανομένου του τοπικού δημάρχου Ahmet Soğuk, με κατηγορίες απάτης, δωροδοκίας και πλαστογραφίας σε σχέση με άδειες που εκδόθηκαν για κτίρια κατώτερης ποιότητας.
Η αστυνομική έρευνα είχε αποκαλύψει ότι μια ομάδα ατόμων αποτελούμενη από επιθεωρητές κτιρίων, εργολάβους, πανεπιστημιακούς ακαδημαϊκούς και έναν παραγωγό τσιμέντου συνωμότησαν για να παραποιήσουν αναφορές για κτίρια που παραβίαζαν τους κώδικες για τα πρότυπα αντισεισμικής αντίστασης. Η ομάδα βοήθησε στην απόκτηση πιστοποιητικών για κτίρια που παρουσίαζαν σοβαρό κίνδυνο κατάρρευσης σε περίπτωση σεισμού χρησιμοποιώντας δωροδοκία, εξαναγκασμό και άλλες μεθόδους.
Η υπόθεση οριστικοποιήθηκε το 2018 με την αθώωση του δημάρχου και δεκάδων υπόπτων λόγω της παρέμβασης της κυβέρνησης του AKP, η οποία προστάτευε τον τοπικό δήμαρχο, μέλος του ίδιου κυβερνώντος κόμματος. Αντίθετα, η αστυνομία που αποκάλυψε την απάτη και παρέπεμψε την υπόθεση στον εισαγγελέα τιμωρήθηκε και εξαγνίστηκε από τις αρχές επιβολής του νόμου. Οι αρχηγοί της αστυνομίας Ahmet Yaz και Mehmet Dikbaş, οι οποίοι εξέθεσαν το δίκτυο όταν εργάζονταν στο τμήμα πληροφοριών του Αστυνομικού Τμήματος της Sakarya, κατηγορήθηκαν αργότερα για παράνομες υποκλοπές, παρόλο που οι υποκλοπές είχαν εγκριθεί από δικαστήριο και πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με το νόμο.
Μερικά από τα κτίρια που κατέρρευσαν στους σεισμούς της Δευτέρας αποδείχθηκε ότι κατασκευάστηκαν από εταιρείες που βρίσκονται πολύ κοντά στο κυβερνών ΑΚΡ, ανέφεραν πολλές αναφορές.
Η κυβέρνηση απέτυχε επίσης να επενδύσει ένα τεράστιο ταμείο που συγκεντρώθηκε με τη δημοφιλή ονομασία «φόρος σεισμού» — ένας φόρος που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση του Δημοκρατικού Αριστερού Κόμματος (DSP) μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1999. Η κυβέρνηση δεν ήταν πρόθυμη να δαπανήσει αυτά τα κεφάλαια, συνολικού ύψους περίπου 88 δισεκατομμυρίων τουρκικών λιρών, από πέρυσι, και άφησε αναπάντητα τις κοινοβουλευτικές ερωτήσεις για την τύχη των κεφαλαίων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο Ερντογάν κατάφερε να πουλήσει τα αστικά έργα του με τη μεταμφίεση της χλιδής με υποτυπώδη κτίρια στα κέντρα των πόλεων, ενώ στην πραγματικότητα στόχευε να εμπλουτίσει τους φίλους του με τεράστια κέρδη. Το 2015, όταν αποκάλυψε το σχέδιο αστικής ανανέωσης ύψους 400 δισεκατομμυρίων TL που στόχευε στην αντικατάσταση των επιρρεπών σε καταστροφές κτιρίων με κατοικίες εξοπλισμένες για να αντέξουν έναν μεγάλο σεισμό, αποκαλύφθηκε γρήγορα ότι είχε στοχεύσει κυρίως κερδοφόρες περιοχές της Κωνσταντινούπολης προς όφελος εργολάβων κοντά στην κυβερνών ΑΚΡ.
Μετά από τον καταστροφικό σεισμό του 2011 που οδήγησε σε 604 θανάτους στην ανατολική επαρχία Βαν, ο τότε πρωθυπουργός Ερντογάν και το κόμμα του ανακοίνωσαν ότι 10 εκατομμύρια κτίρια θα κατεδαφιστούν και θα αντικατασταθούν με αντισεισμικές κατασκευές μέσα σε 10 χρόνια. Το έργο ξεκίνησε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ένας νόμος που ορίζει τις γειτονιές ως περιοχές κινδύνου καταστροφής επιτρέπει στις δημοτικές αρχές να κατεδαφίσουν κτίρια ακόμη και αν ο ιδιοκτήτης αρνηθεί να δώσει τη συγκατάθεσή του.
υτός ο νόμος καταρρίφθηκε επειδή επέτρεψε σε εργολάβους κοντά στο ΑΚΡ να επωφεληθούν από έργα κατεδάφισης με εντολή της πόλης. Τέτοια έργα στην Κωνσταντινούπολη έχουν επίσης εγείρει αμφιβολίες, καθώς οι πιο ευάλωτες περιοχές δεν έχουν δει καμία προσοχή, ενώ οι λιγότερο επικίνδυνες περιοχές σε πλεονεκτικές τοποθεσίες έχουν βιώσει έντονη δραστηριότητα. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο δήμος της Κωνσταντινούπολης, 190.000 κτίρια αναμενόταν να καταστραφούν με το πιο αισιόδοξο σενάριο σε περίπτωση σεισμού στην πόλη, η οποία έχει περίπου 1,5 εκατομμύριο κτίρια.
Η κυβέρνηση Ερντογάν ψήφισε επίσης πολλούς νόμους αμνηστίας στο κοινοβούλιο υπό τον τίτλο İmar affı, χορηγώντας άδειες χρήσης για κτίρια που κατασκευάστηκαν χωρίς τις απαραίτητες άδειες και τα οποία παραβίαζαν οικοδομικούς κώδικες. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο του 2018, το οποίο ενέκρινε και υπέγραψε ο Ερντογάν, όλα τα κτίρια στην Τουρκία που κατασκευάστηκαν πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2017 έλαβαν αυτόματα άδειες κατάληψης χωρίς να ληφθούν υπόψη τα μέτρα ασφαλείας και ανεξάρτητα από το εάν αυτά τα κτίρια συμμορφώνονταν με τους οικοδομικούς κώδικες.
Στην πραγματικότητα, το κόμμα του Ερντογάν υπέβαλε πρόσφατα ένα νέο νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο για να προσφέρει άλλη μια αμνηστία για κτίρια που κατασκευάστηκαν χωρίς άδεια ή άδεια. Εάν δεν είχε συμβεί ο σεισμός, το κοινοβούλιο αναμενόταν να συζητήσει το νομοσχέδιο και να το εγκρίνει με την πλειοψηφία του AKP του Ερντογάν και των συμμάχων του.
Οι σεισμοί σε 10 επαρχίες τη Δευτέρα προκάλεσαν επίσης ανησυχίες για την πυρηνική ασφάλεια, καθώς ο πυρηνικός σταθμός Akkuyu, που κατασκευάζεται από τη ρωσική Rosatom στη Μερσίνα από το 2018, βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τη ζώνη του σεισμού. Οι επικριτές αντιτίθενται στην κατασκευή με το σκεπτικό ότι οι εκθέσεις ασφάλειας και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που απαιτούνται για την άδεια κατασκευής και λειτουργίας εργοστασίου, εγκρίθηκαν βιαστικά από την κυβέρνηση Ερντογάν.
Στις 6 Φεβρουαρίου ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων μετέφεραν αναφορές ότι δεν υπέστησαν ζημιές στο εργοστάσιο λόγω των σεισμών και των μετασεισμών και ότι οι εργασίες συνεχίζονται όπως είχε προγραμματιστεί στο σημείο. Την ίδια μέρα, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας δήλωσε επίσης ότι δεν υπήρξε καμία επίπτωση από τους σεισμούς στην πυρηνική ασφάλεια και ασφάλεια στην Τουρκία, επικαλούμενη τις επικοινωνίες με τη Ρυθμιστική Αρχή Πυρηνικών της Τουρκίας.
