Έχουν περάσει σχεδόν δύο εβδομάδες από τότε που το πρώτο πλοίο απέπλευσε από την Οδησσό, μεταφέροντας 26 τόνους ουκρανικού καλαμποκιού στο πλαίσιο της συμφωνίας Ρωσίας-Ουκρανίας με τη μεσολάβηση της Τουρκίας και των Ηνωμένων Εθνών.
Η κίνηση χαιρετίστηκε ως μια κίνηση που θα μπορούσε να ανακουφίσει την παγκόσμια επισιτιστική κρίση και να τερματίσει την πείνα στις χώρες που πλήττονται από τη φτώχεια. Η Ουκρανία έχει περίπου 20 εκατομμύρια τόνους σιτηρών που έχουν απομείνει από την περσινή σοδειά, ενώ η φετινή συγκομιδή σιταριού υπολογίζεται επίσης σε 20 εκατομμύρια τόνους.
Όμως, αντί να κατευθύνονται προς τον παγκόσμιο νότο, τα πλοία που μεταφέρουν καλαμπόκι και ηλιέλαιο έχουν πλεύσει σε χώρες όπως η Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία και η Κίνα, αναφέρει το MiddleEast Eye. Γιατί αυτό;
Τα περισσότερα από τα πλοία κατευθύνονται προς την Τουρκία
Ένας Ουκρανός αξιωματούχος που γνωρίζει την κατάσταση είπε ότι τα περισσότερα από τα πλοία που μετέφεραν το φορτίο βρίσκονταν στην Οδησσό, το Chornomorsk και το Yuzhny από την έναρξη του πολέμου στα τέλη Φεβρουαρίου, προσθέτοντας ότι αυτός ήταν ο λόγος που μετέφεραν καλαμπόκι και όχι σιτάρι. «Ο προορισμός για το φορτίο έχει αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ του προμηθευτή και των αγοραστών και πρόκειται για εντελώς εμπορικές δραστηριότητες», είπε ο αξιωματούχος. «Δεν αποφασίζουμε πού θα πάει. Είναι μια ελεύθερη αγορά».
Ο αξιωματούχος είπε ότι το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ θα προμηθεύεται απευθείας ουκρανικά σιτηρά που θα εξάγονται στον παγκόσμιο νότο και σε χώρες που έχουν πληγεί από την πείνα. Δώδεκα από τα 18 πλοία που κάθονται σε ουκρανικές αποβάθρες καθώς και τέσσερα πλοία εκτός Ουκρανίας έχουν μεταφέρει μέχρι στιγμής 379.000 τόνους καλαμποκιού, 6.000 τόνους ηλιέλαιο, 3.000 τόνους ηλιόσπορους, 11.000 τόνους σόγιας, 3005 τόνους πολτός, ο οποίος χρησιμοποιείται κυρίως ως ζωική τροφή ή καύσιμο.
«Πολλά εξαρτώνται από το ποια πλοία - με ποιες σημαίες και με ποιες συμβάσεις - έχουμε ήδη στα λιμάνια. Και η προτεραιότητα δίνεται σε αυτά», δήλωσε ο Yevgeniya Gaber, πρώην Ουκρανός σύμβουλος και ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Σύγχρονων Τουρκικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Carleton, στην Οτάβα του Καναδά. «Δεύτερον, είναι ένα τεχνικό θέμα προετοιμασίας εγγράφων. Μετά από πέντε μήνες παραμονής εκεί, πρέπει να βεβαιωθούμε ότι είναι έγκυρα και ότι τα πλοία είναι στελεχωμένα. Αυτό επηρεάζει και το όλο θέμα του σχηματισμού αυτών των νηοπομπών».
Υπήρχαν 2.000 ναυτικοί από όλο τον κόσμο εγκλωβισμένοι στα ουκρανικά λιμάνια στην αρχή του πολέμου. Αυτός ο αριθμός πιστεύεται τώρα ότι είναι κάτω από 450. Ο Γκάμπερ είπε ότι τα περισσότερα από τα νέα πλοία που έρχονται από την Ουκρανία κατευθύνονται προς την Τουρκία επειδή οι ρυθμίσεις ασφαλείας σημαίνουν ότι υπάρχει προσδοκία ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί στο φορτίο που μεταφέρεται στην Τουρκία.
Γιατί η Τουρκία
Τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το τουρκικό υπουργείο Άμυνας δείχνουν ότι 192.000 τόνοι καλαμποκιού, περισσότερο από το ήμισυ της ποσότητας καλαμποκιού που έχει εξαχθεί, έχουν εκκενωθεί στην Τουρκία.
Ο Vahit Kirisci, υπουργός Γεωργίας της Τουρκίας, είπε σε δημοσιογράφους τον Ιούνιο ότι η Άγκυρα επιδιώκει έκπτωση 25% στα ουκρανικά σιτηρά. Ένας εκπρόσωπος του ΟΗΕ, ο Στέφαν Ντουζάρικ, απέρριψε τον ισχυρισμό την Πέμπτη κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.
«Κάναμε πολλή έρευνα, όσο το δυνατόν περισσότερη έρευνα, και μπορώ να σας πω ότι δεν υπήρχε έκπτωση στη συμφωνία πρωτοβουλίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας που υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη», είπε, αναφερόμενος στη συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας που επετεύχθη στο αρχή του μήνα. «Επιπλέον, δεν γνωρίζουμε καμία άλλη συμφωνία που να εγγυάται μια τέτοια έκπτωση».
Ωστόσο, τουρκικές πηγές υποστηρίζουν την άποψη ότι μια απευθείας πώληση μεταξύ των Ουκρανών προμηθευτών και αγοραστών στην Τουρκία μπορεί να προσφέρει μια τέτοια έκπτωση. Η Τουρκία παλεύει με τον αυξανόμενο πληθωρισμό καθώς η σύγκρουση στην Ουκρανία επιδεινώνει τη νομισματική κρίση της χώρας. Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 91,6% τον Μάιο, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.
Ο Ουκρανός αξιωματούχος είπε στο MEE ότι στην Τουρκία έχει δοθεί προτεραιότητα λόγω του ρόλου της στη διαμεσολάβηση της συμφωνίας για τα σιτηρά.
«Ναι, το φορτίο είναι αρχικά γεμάτο καλαμπόκι λόγω των πλοίων που κάθονται στις αποβάθρες και δεν πηγαίνουν σε χώρες του τρίτου κόσμου με επισιτιστική κρίση, αλλά έχουν ήδη μειώσει τις τιμές των τροφίμων, έχοντας σημαντικό αντίκτυπο», είπε ο αξιωματούχος.
Σιτηρά αγοράστηκαν και στη συνέχεια επανεξήχθησαν
Ο Gaber είπε ότι οι περισσότεροι από τους παγκόσμιους αγοραστές όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία και η Ιταλία επαναπουλούν το εισαγόμενο φορτίο σιτηρών, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να καταλήξει σε φτωχότερες χώρες.
«Στην περίπτωση της Τουρκίας, για παράδειγμα, το μεγαλύτερο μέρος των σιτηρών που αγοράζει η Τουρκία στην Ουκρανία, δεν είναι για εγχώρια κατανάλωση, είναι για επανεξαγωγή στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής», είπε ο Gaber στο MEE.
Το Reuters ανέφερε ότι τα τρία λιμάνια που συμμετέχουν στη συμφωνία έχουν τη συνδυασμένη ικανότητα να αποστέλλουν περίπου τρία εκατομμύρια τόνους το μήνα και ορισμένοι αναμένουν ότι αυτό το επίπεδο εξαγωγών θα μπορούσε ενδεχομένως να επιτευχθεί τον Οκτώβριο.
Υπάρχει επίσης μια πολιτική διάσταση στο παιχνίδι, καθώς υπάρχουν υποψίες ότι η Ρωσία άσκησε πίεση στις χώρες της περιοχής να μην αγοράσουν ουκρανικά σιτηρά. «Έχουμε τη Ρωσία εκεί - η Αίγυπτος μόλις ακύρωσε ένα τεράστιο συμβόλαιο με την Ουκρανία μετά την επίσκεψη του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στην Αφρική», είπε ο Γκάμπερ.
