Η κοινότητα της Κωνσταντινούπολης ξύπνησε στις 15 Ιουλίου για να μάθει μια οδυνηρή είδηση που δημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Ένα εβραϊκό νεκροταφείο είχε δεχτεί την πιο σκληρή και απάνθρωπη επίθεση, γράφει η δημοσιογράφος Uzay Bulut και δημοσιεύει το Jewish News Syndicate.
Οι ταφόπλακες είχαν βεβηλωθεί και μερικοί από τους βαριά κατεστραμμένους τάφους είχαν ακόμη και ανοιχθεί.
Το Chief Rabbinate Foundation της Τουρκίας ανακοίνωσε στο Twitter ότι το εβραϊκό νεκροταφείο στη συνοικία Haskoy της Κωνσταντινούπολης έγινε στόχος τα μεσάνυχτα και καταστράφηκαν 36 ταφόπλακες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η άφιξη του αρχηγού της τουρκικής MİT στο Αζερμπαϊτζάν για την ασφάλεια μεταφοράς φυσικού αερίου
Μια μεταγενέστερη έρευνα αποκάλυψε ότι το εύρος της επίθεσης ήταν ακόμη πιο καταστροφικό από ό,τι πιστεύαμε παλαιότερα. Οι μαρμάρινες πέτρες 81 τάφων έσπασαν, σύμφωνα με την εφημερίδα Duvar. Ορισμένοι τάφοι βρέθηκαν να έχουν ανασκαφεί.
«Μετά την επίθεση, πολλοί άνθρωποι πήγαν στο νεκροταφείο για να ελέγξουν αν οι ταφόπλακες των συγγενών τους ήταν σπασμένες. Αυτοί που κατέστρεψαν τους τάφους φέρεται να είναι παιδιά κάτω των 18 ετών. Η αστυνομία συνέλαβε πέντε παιδιά για τη ζημιά που έκαναν στις ταφόπλακες».
Ο Muhlis Tatlı ισχυρίστηκε ότι τα παιδιά μπορεί να είχαν βάλει στο στόχαστρο το νεκροταφείο μετά από οδηγίες ενηλίκων. «Τα παιδιά δεν κάνουν τέτοια πράγματα. Κάποιος γέροντας μπορεί να τους κατεύθυνε», είπε. Ένας καταστηματάρχης που εργάζεται δίπλα στο νεκροταφείο είπε ότι οι τάφοι στο παρελθόν είχαν βεβηλωθεί από όσους αναζητούσαν χρυσό.
Ο Garo Paylan, μέλος του αρμενικού κοινοβουλίου του αντιπολιτευόμενου Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP), έγραψε στο Twitter: «Το γεγονός ότι η επίθεση στο εβραϊκό νεκροταφείο έγινε από παιδιά ηλικίας μεταξύ 11 και 13 ετών δεν μετριάζει την κατάσταση, την επιδεινώνει. Ποιος και ποια νοοτροπία έχει γεμίσει αυτά τα παιδιά με μίσος για τους Εβραίους;».
Οι επιθέσεις εναντίον μη μουσουλμανικών νεκροταφείων είναι ευρέως διαδεδομένες στην Τουρκία. Όταν οι Ασσύριοι (Σύριοι) Χριστιανοί στην πόλη Μαρντίν, που βρίσκεται στη νοτιοανατολική Τουρκία, πήγαν στο νεκροταφείο των Μορ (Αγίων) Παύλου και Πέτρου στις 29 Ιουνίου (την ημέρα της εορτής τους) οι Χριστιανοί είδαν ότι οι τάφοι είχαν καταστραφεί και τα οστά είχαν πεταχτεί έξω.
Ο Ντέιβιντ Βεργίλι, ένας εξέχων Ασσύριος δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης της συριακής εφημερίδας Sabro, έχει οικογενειακές ρίζες στο Μαρντίν. Ζει στην Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια και έγραψε για τις μειονότητες στην Τουρκία για περισσότερο από μια δεκαετία. Είπε στο JNS:
«Τους τελευταίους δύο μήνες, οι τάφοι των συριακών και εβραϊκών κοινοτήτων στην Τουρκία δέχθηκαν επίθεση και καταστράφηκαν. Οι τάφοι και οι ιεροί τόποι της αρμενικής κοινότητας έχουν επίσης υποστεί παρόμοιες επιθέσεις στο παρελθόν. Αυτά τα περιστατικά και ιδιαίτερα οι επιθέσεις σε ιερούς τόπους, τάφους και αξίες μη μουσουλμανικών κοινοτήτων δεν είναι νέα και συνιστούν εγκλήματα μίσους. Αυτές οι επιθέσεις έχουν ρατσιστικά, θρησκευτικά κίνητρα και στοχεύουν κυρίως ομάδες που δεν ανήκουν στην τουρκο-ισλαμική ιδεολογία. Αυτές οι επιθέσεις συμβαίνουν εδώ και χρόνια και δεν υπήρξε καμία βελτίωση στον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση απαντά σε αυτές. Δεδομένου του παρελθόντος τραύματος και των επιθέσεων εναντίον της χριστιανικής και εβραϊκής κοινότητας καθώς και της άρνησης της τουρκικής κυβέρνησης για τα δικά της εγκλήματα, είναι προφανές ότι ακόμη και οι νεκροί επηρεάζονται από αυτές τις παραβιάσεις. Το μίσος και ο εξευτελιστικός λόγος προς τις μειονοτικές ομάδες στην Τουρκία εκδηλώνονται ως άμεσες επιθέσεις σε μειονοτικές ομάδες. Όχι μόνο οι ζωντανές μη μουσουλμανικές μειονοτικές κοινότητες, αλλά και οι ιεροί τόποι και οι νεκροί τους δεν αναγνωρίζονται πλήρως και δεν γίνονται σεβαστά από μεγάλα τμήματα της κοινωνίας και της κυβέρνησης/κράτους της Τουρκίας».
Όπως τόνισε ο Βεργίλι, τα αρμενικά νεκροταφεία στην Τουρκία είναι επίσης εξοικειωμένα με παρόμοιες επιθέσεις. Ένα αρμενικό νεκροταφείο στην επαρχία Βαν φέρεται να καταστράφηκε από μπουλντόζες τον Αύγουστο του 2021. Ένας βουλευτής του HDP, Murat Sarısaç, ρώτησε τον αντιπρόεδρο της Τουρκίας, Fuat Oktay, σε μια κοινοβουλευτική πρόταση:
«Έχει ξεκινήσει κάποια έρευνα σχετικά με την καταστροφή του αρμενικού νεκροταφείου; Γιατί δεν προστατεύονται τα αρμενικά νεκροταφεία, οι πολιτιστικές και θρησκευτικές δομές στο Βαν; Εάν υπάρχει μέτρο προστασίας, γιατί συμβαίνουν συχνά παρόμοιες καταστροφές; Θα αναλάβετε οποιαδήποτε πρωτοβουλία για την επισκευή των κατεστραμμένων νεκροταφείων, πολιτιστικών και θρησκευτικών δομών στο Βαν; Έχετε σχέδια να προστατεύσετε τα πολλά εγκαταλειμμένα αρμενικά νεκροταφεία στο Βαν; Έχει ετοιμαστεί για απογραφή των αρμενικών μοναστηριών, εκκλησιών και πολιτιστικών δομών στο Βαν;».
Ο Οκτάι δεν έχει απαντήσει ακόμη στις ερωτήσεις.
Οι επιθέσεις από μουσουλμάνους εναντίον μη μουσουλμανικών νεκροταφείων -των νεκροταφείων Χριστιανών, Εβραίων και Γιαζίντι- έχουν μακρά ιστορία στην Τουρκία. Η Οθωμανική Τουρκία διέπραξε γενοκτονία κατά Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων από το 1913 έως το 1923. Αυτό το έγκλημα αναγνωρίζεται επίσης ως γενοκτονία από τη Διεθνή Ένωση Μελετητών Γενοκτονίας. Μετά τη γενοκτονία, η πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά που ανήκε σε αυτές τις κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των νεκροταφείων τους, στοχοποιήθηκαν και σε πολλές περιπτώσεις καταστράφηκαν σε ολόκληρη την Τουρκία.
Ακόμη και μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923, τέτοιες επιθέσεις συνεχίστηκαν. Κατά τη διάρκεια του πογκρόμ που είχε ως στόχο Έλληνες, Αρμένιους και Εβραίους στην Κωνσταντινούπολη στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, τα νεκροταφεία δέχθηκαν βίαιες επιθέσεις. Σύμφωνα με άρθρο του Σπέρου Βρυώνη Τζούνιορ, ενός ιστορικού που ειδικεύτηκε στη βυζαντινή, βαλκανική και ελληνική ιστορία, οι Τούρκοι «βεβήλωσαν και λέρωσαν τα ελληνορθόδοξα θρησκευτικά φέρετρα. Έσπασαν και έσκαψαν τους τάφους στα ελληνικά νεκροταφεία, πετώντας έξω τα οστά και τα λείψανα των νεκρών. Επηρέασαν τις περιτομές σε μερικούς ηλικιωμένους ιερείς στους δρόμους κατά τη διάρκεια του πογκρόμ».
Οι Γιαζίντι, μια μη μουσουλμανική κοινότητα με καταγωγή από τη Μέση Ανατολή, είναι επίσης θύματα τέτοιων επιθέσεων. Οι επόμενες τουρκικές κυβερνήσεις και οι μουσουλμάνοι πολίτες της Τουρκίας κατέβαλαν ποικίλες προσπάθειες για να εξισλαμίσουν τους Γιαζίντι. Ο συγγραφέας Yasar Batman γράφει ότι οι ναοί των Γιαζίντι καταστράφηκαν και οι τάφοι των Γεζίντι βανδαλίστηκαν στην Τουρκία.
Δυστυχώς, η Τουρκία μετέφερε αυτή την καταστροφική παράδοση στην Κύπρο. Χριστιανικά και εβραϊκά νεκροταφεία έχουν καταστραφεί στο τουρκοκρατούμενο βόρειο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας από την τουρκική στρατιωτική εισβολή το 1974. Σύμφωνα με έκθεση του 2012,
«Ακόμη και τα νεκροταφεία στην κατεχόμενη Κύπρο έγιναν στόχος της μανίας για την καταστροφή των Τούρκων εισβολέων και των συνεργατών τους. Ο Βρετανός δημοσιογράφος John Fielding ανέφερε (The Guardian, 6 Μαΐου 1976) ότι αυτός και το τηλεοπτικό του συνεργείο είχαν επισκεφθεί 26 χωριά στην κατεχόμενη Κύπρο όπου ζούσαν Ελληνοκύπριοι και δεν βρήκαν ούτε ένα νεκροταφείο που να μην είχε βεβηλωθεί. Σε άλλη αναφορά από την Κύπρο, ο Observer (29 Μαρτίου 1987) αναφέρει ότι βάνδαλοι βεβήλωσαν μεγάλο αριθμό βρετανικών τάφων στην κατεχόμενη Κύπρο, μερικοί από τους οποίους ανήκαν σε στρατιώτες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, στο βρετανικό νεκροταφείο στην Αμμόχωστο έχουν θρυμματιστεί όλοι οι σταυροί, ενώ σε ένα νεκροταφείο στην Κερύνεια οι τάφοι είχαν ανοίξει και οι επιτύμβιες πέτρες είχαν γίνει κομμάτια».
Ανάμεσα στα βεβηλωμένα και κατεστραμμένα νεκροταφεία στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο είναι το ιστορικό Εβραϊκό Νεκροταφείο Margo στη νοτιοανατολική Λευκωσία.
Γιατί γίνονται τόσο συχνά επιθέσεις εναντίον μη μουσουλμανικών τάφων από πολλούς Τούρκους, και γιατί υπάρχει τόση απάθεια απέναντι σε αυτές τις καταχρήσεις; Η Ayse Gunaysu, μέλος της Επιτροπής Κατά του Ρατσισμού και των Διακρίσεων της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IHD), είπε στο JNS:
«Η Τουρκία είναι χώρα γενοκτονίας. Μετά τη γενοκτονία του 1913-23 κατά των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων, το μίσος κατά των μη μουσουλμάνων ενθαρρύνθηκε από τις αντι-μειονοτικές πολιτικές του κράτους από την εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923 και αυτό το μίσος κυριάρχησε στο κοινωνικό κλίμα. Η καταστροφή των νεκροταφείων είναι η καταστροφή της μνήμης που συνδέεται στενά με τη γενοκτονία. Συχνά κοινοποιούνται φωτογραφίες από τις λεηλασίες των καταστημάτων και των επιχειρήσεων κατά το πογκρόμ της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου 1955 στην Κωνσταντινούπολη, δημιουργώντας μια αντίληψη ότι αυτό το πογκρόμ προήλθε από «εχθρότητα προς τον πλούτο των μη μουσουλμάνων.
Ωστόσο, το πογκρόμ της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου έδειξε ένα ιδιαίτερα τρομερό πρόσωπο στις επιθέσεις σε εκκλησίες και στους τάφους αγίων στα προαύλια των εκκλησιών. Τάφοι καταστράφηκαν και οστά σκορπίστηκαν. Ακόμη και ένας πρόσφατα θαμμένος νεκρός ήταν κρεμασμένος από ένα δέντρο και μια τουρκική σημαία ήταν κολλημένη στο στομάχι του. Φωτογραφίες του επίσημου φωτογράφου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Δημήτρη Καλούμενου, που δημοσιεύτηκαν σε δύο βιβλία από τις εκδόσεις Istos, κατέγραψαν τις καταστροφικές εικόνες των επιθέσεων σε εκκλησίες και νεκροταφεία κατά τη διάρκεια του πογκρόμ. Το μίσος για τους μη μουσουλμάνους είναι μια κατάσταση ύπαρξης που κυριαρχεί σε μεγάλα τμήματα της τουρκικής κοινωνίας. Όσο συνεχίζεται αυτό το μίσος στην Τουρκία, θα συνεχίζεται η καταστροφή των μη μουσουλμανικών τάφων».
