Σημαντικές αποκαλύψεις από το πρακτορείο Reuters αναφορικά με το παρασκήνιο της χθεσινής συμφωνίας Άγκυρας-Ελσινκι-Στοκχόλμης.
Σύμφωνα με το πρακτορείο λίγες στιγμές πριν από τη σύναψη της συμφωνίας, φαινόταν ακόμα ότι δεν επρόκειτο να καταλήξει πουθενά.
Συγκεκριμένα αναφέρει:
Μετά από δύο ώρες έντονων συζητήσεων την Τρίτη πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, οι ηγέτες εξακολουθούσαν να αγωνίζονται να γεφυρώσουν ορισμένα σημεία που είχαν κολλήσει, με τα μέρη να επαναλαμβάνουν απογοητευμένα τις υπάρχουσες θέσεις τους, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας Pekka Haavisto σε συνέντευξή του στο Reuters.
"Και στη συνέχεια κάναμε ένα διάλειμμα για καφέ και όπως πάντα, κατά τη διάρκεια του διαλείμματος για καφέ, προκύπτουν σπουδαίες ιδέες και στο τέλος, προς το τέλος της συνάντησης, ήταν ευκολότερο να καταλήξουμε σε συμπέρασμα", δήλωσε ο Haavisto.
Η ανακάλυψη ήταν τόσο απροσδόκητη, όταν ήρθε, που φάνηκε να πιάνει απροετοίμαστους ακόμη και τους αξιωματούχους της συνόδου.
Οι δημοσιογράφοι κλήθηκαν να παρακολουθήσουν μια τελετή υπογραφής, αλλά δεν ενημερώθηκαν ποιοι θα εμφανίζονταν και γιατί.
Λίγο αργότερα οι ηγέτες της Τουρκίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας, μαζί με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, στάθηκαν δίπλα-δίπλα καθώς οι υπουργοί Εξωτερικών τους υπέγραφαν ένα έγγραφο. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα, αλλά και πάλι κανείς δεν εξήγησε στους δημοσιογράφους τι παρακολουθούσαν.
Στην πραγματικότητα, το έγγραφο ήταν ένα μνημόνιο που έβαλε τέλος σε ένα δράμα εβδομάδων.
Και το Reuters συνεχίζει:
Το ΝΑΤΟ είχε αιφνιδιαστεί τον Μάιο, όταν η Τουρκία ανακοίνωσε τα αιτήματά της για την ασφάλεια της Φινλανδίας και της Σουηδίας και έβαλε φραγμό σε μια διαδικασία ένταξης που οι περισσότεροι σύμμαχοι θεωρούσαν τυπική.
Ακολούθησαν εβδομάδες παλινωδιών, με επικεφαλής τον Στόλτενμπεργκ, που εργάζονταν για να αποτρέψουν αυτό που θα μπορούσε να είναι ένα αδιέξοδο που θα προκαλούσε αμηχανία στο ΝΑΤΟ, καθώς προσπαθεί να επιδείξει ενότητα απέναντι στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η διαδικασία αυτή οδήγησε σε μια σημαντική ανακάλυψη στις τεχνικές συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα μεταξύ ανώτερων αξιωματούχων από την Τουρκία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία.
Όμως ένας συμβιβασμός σε πολλά βασικά ζητήματα -όπως το να δώσουν η Σουηδία και η Φινλανδία σαφείς διαβεβαιώσεις για τα μέτρα που θα έπαιρναν για τους ύποπτους Κούρδους μαχητές που η Άγκυρα θεωρεί τρομοκράτες- δεν επιτεύχθηκε παρά την τελευταία στιγμή, δήλωσαν Τούρκοι, Αμερικανοί και ΝΑΤΟϊκοί αξιωματούχοι, οι οποίοι μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Μια μεγάλη δυσκολία αφορούσε κάτι πολύ βασικό - το πώς οι χώρες όριζαν την τρομοκρατία.
"Η Τουρκία έχει τον δικό της ορισμό για την τρομοκρατία και τις τρομοκρατικές ομάδες και δεν μπορούσαμε να συμφωνήσουμε σε αυτόν τον ορισμό", δήλωσε ο Haavisto. "Τελικά, μπορέσαμε να διαχωρίσουμε αυτά τα ζητήματα στη δήλωση".
Ο Στόλτενμπεργκ ήταν ιδιαίτερα καθοριστικός και ενθάρρυνε τους Τούρκους να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις, ενώ παράλληλα πίεσε τις δύο σκανδιναβικές χώρες να συμφωνήσουν σε ισχυρότερες δεσμεύσεις που ζητούσε η Άγκυρα, δήλωσαν αρκετές πηγές που γνωρίζουν τις συνομιλίες.
"Έγινε αρκετή πρόοδος στις Βρυξέλλες, αλλά μερικά βασικά θέματα έμειναν να αποφασιστούν από τους ίδιους τους ηγέτες", δήλωσε Τούρκος αξιωματούχος.
Οι δύο σκανδιναβικές χώρες δεσμεύτηκαν να μην υποστηρίξουν ομάδες που η Άγκυρα θεωρεί τρομοκράτες και δεσμεύτηκαν να αποτρέψουν τις δραστηριότητες του μαχητικού Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και των θυγατρικών του, αναφέρεται στο κείμενο της συμφωνίας.
Ειδικότερα, η δήλωση ανέφερε ότι η Φινλανδία και η Σουηδία δεν θα υποστηρίξουν τη συριακή κουρδική πολιτοφυλακή YPG.
Οι δυτικοί σύμμαχοι της Τουρκίας χαρακτηρίζουν το PKK ως τρομοκρατική ομάδα, αλλά όχι το YPG, το οποίο η Άγκυρα λέει ότι είναι θυγατρική του PKK, αλλά αποτελεί επίσης βασικό στοιχείο του συνασπισμού υπό κουρδική ηγεσία στον οποίο στηρίχθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι Ηνωμένες Πολιτείες για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους.
Οι δύο σκανδιναβικές χώρες δεσμεύτηκαν επίσης να αντιμετωπίσουν τα εκκρεμή αιτήματα έκδοσης της Τουρκίας "ταχέως και διεξοδικά", ενώ αίρουν τους περιορισμούς τους στην πώληση όπλων στην Τουρκία.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Όταν η κρίση ξέσπασε τον Μάιο, οι αναλυτές υπέθεσαν ότι μια χειρονομία από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ίσως ακόμη και η επιτάχυνση της πώλησης μαχητικών αεροσκαφών F-16 που επιθυμεί η Άγκυρα, θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίλυση του αδιεξόδου.
Αλλά η Ουάσινγκτον έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι αυτό δεν ήταν διμερές ζήτημα με την Άγκυρα και κατέβαλε προσπάθεια να παραμείνει στο περιθώριο.
Αυτή ήταν μια εσκεμμένη στρατηγική, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης στους δημοσιογράφους την Τρίτη μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας, για να αποφευχθεί η Ουάσινγκτον να γίνει μέρος των συνομιλιών στις οποίες η Άγκυρα θα μπορούσε να εγείρει απαιτήσεις.
Αντ' αυτού, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν κατέβαλε ιδιαίτερη προσπάθεια να "επιλέξει προσεχτικά τις στιγμές του" για να βοηθήσει τα μέρη να περάσουν τη γραμμή του τερματισμού, δήλωσε ο αξιωματούχος.
"Οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί επικεντρώθηκαν πολύ στο να αναπτύξουν τον πρόεδρο τη στιγμή που θεωρούσαν πιο σημαντική", δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι ένα τηλεφώνημα μεταξύ του Μπάιντεν και του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν υλοποιήθηκε αφού οι δύο σκανδιναβικές χώρες ζήτησαν από τον Μπάιντεν να προσεγγίσει την Άγκυρα.
Μετά το τηλεφώνημα, ο Ερντογάν αναχώρησε για τη Μαδρίτη.
Η ανακούφιση ήταν αισθητή για όλους, συμπεριλαμβανομένων και άλλων υπουργών του ΝΑΤΟ που δειπνούσαν στη Μαδρίτη.
"Όταν εγώ, μαζί με την (Σουηδή υπουργό Εξωτερικών) Ann Linde, έφτασα στο δείπνο των υπουργών του ΝΑΤΟ, δεχθήκαμε ένα μεγάλο χειροκρότημα εκεί και νομίζω ότι όλοι ήταν αρκετά ανακουφισμένοι που αυτό το θέμα λύθηκε και μπορούν να επικεντρωθούν σε άλλα θέματα", δήλωσε ο Haavisto.
