Δεκάδες φορτηγά φορτωμένα με χρυσό διασχίζουν την έρημο στο βορειοανατολικό Σουδάν και αφήνουν τα φορτία τους σε ένα κτιριακό συγκρότημα στα περίχωρα της πόλης Atbara.
Οι τόνοι χρυσού που εξορύσσονται από μεταλλωρύχους στην πολιτεία του ποταμού Νείλου, μεταφέρονται στη συνέχεια σε ένα εργοστάσιο επεξεργασίας χρησιμοποιώντας εκσκαφείς και μεταφορικές ταινίες. Μόνο μια χούφτα ειδικοί γνωρίζουν πόσο χρυσό παράγει η αυστηρά φυλασσόμενη επιχείρηση, σε ποιον πωλείται ή πού καταλήγει, επειδή δεν υπάρχουν δημόσια αρχεία, σύμφωνα με την ιστοσελίδα capital.gr.
Εμπορικά έγγραφα τα οποία είδε το Bloomberg παρέχουν τις πρώτες αποδείξεις ότι το συγκρότημα ανήκει στη Meroe Gold, μια εταιρεία που το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών λέει ότι έχει δεσμούς με την ομάδα Wagner, την οποία περιγράφει ως μια μισθοφορική εταιρεία που συνδέεται με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας. Εκτός από την πρόσβαση σε προσοδοφόρα κοιτάσματα ορυκτών, η Meroe έχει άδειες λειτουργίας σε βιομηχανίες του Σουδάν που κυμαίνονται από τις μεταφορές και τη γεωργία μέχρι τα πλαστικά, όπως δείχνουν τα έγγραφα.
Οι άδειες που απέκτησε η Meroe απεικονίζουν τους δεσμούς που το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών περιγράφει ως "μια αλληλεπίδραση μεταξύ των παραστρατιωτικών επιχειρήσεων της Ρωσίας, της υποστήριξης για τη διατήρηση αυταρχικών καθεστώτων και της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων". Η Meroe, μία από τις δεκάδες επιχειρήσεις στον κλάδο του χρυσού, επενδύει στο Σουδάν από το 2017, την ίδια χρονιά που το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζει πως η Wagner ανέπτυξε σχέδια για τον τότε δικτάτορα Ομάρ αλ Μπασίρ που αφορούσαν την καταστολή των διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας.
"Όταν ο Μπασίρ επισκέφθηκε τη Ρωσία τον Οκτώβριο του 2017, άνοιξε διάπλατα την πόρτα στους πόρους του Σουδάν", δήλωσε ο Suliman Baldo, ένας ανεξάρτητος ερευνητής με έδρα τις ΗΠΑ, ο οποίος στο παρελθόν εργαζόταν για το The Sentry, μια ομάδα με έδρα την Ουάσινγκτον που ερευνά τους δεσμούς μεταξύ των συγκρούσεων και του χρήματος στην Αφρική. Πέρασε πέντε χρόνια ερευνώντας την εξορυκτική βιομηχανία του Σουδάν και διαπίστωσε μια εκπληκτική έλλειψη επίσημης εποπτείας.
Ουκρανία και Συρία
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε κυρώσεις στην Wagner τον Δεκέμβριο, επειδή φέρεται να αναπτύσσει ιδιωτικούς στρατιωτικούς πράκτορες σε ζώνες συγκρούσεων για να τροφοδοτεί τη βία, να λεηλατεί φυσικούς πόρους και να εκφοβίζει τους πολίτες κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ κατηγόρησε το 2020 την ομάδα για "επικίνδυνες και αποσταθεροποιητικές επιχειρήσεις" σε ξένες χώρες όπως η Ουκρανία, η Συρία και η Μοζαμβίκη.
Στην Αφρική, ασταθή καθεστώτα έχουν ζητήσει βοήθεια από τη Wagner για να στηρίξουν τις κυβερνήσεις τους. Πέρυσι, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες 14 κυβερνήσεις δήλωσαν ότι είχαν γίνει μάρτυρες της αποστολής μισθοφόρων της Wagner στο πλούσιο σε χρυσό Μαλί για να υποστηρίξουν τους στρατιωτικούς κυβερνήτες του, ένας ισχυρισμός που η χούντα αρνήθηκε στη συνέχεια. Οι στρατιώτες της έχουν επίσης υποστηρίξει την κυβέρνηση της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, μιας από τις μεγαλύτερες παραγωγούς διαμαντιών της Αφρικής και τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στη Λιβύη.
Η σχέση της Wagner με την κυβέρνηση Μπασίρ βοήθησε τη Meroe να εξασφαλίσει άδεια λειτουργίας και πρόσβαση σε φτηνό, ημι-επεξεργασμένο μετάλλευμα χρυσού που εξορύσσεται από μικρής κλίμακας επιχειρήσεις, σύμφωνα με δεκάδες μεταλλωρύχους, στελέχη, μηχανικούς, συμβούλους και αναλυτές στο Σουδάν που ερωτήθηκαν από το Bloomberg.
Οι μεταλλωρύχοι μικρής κλίμακας που δραστηριοποιούνται στην τοποθεσία Al-Ibedia κοντά στο εργοστάσιο της Meroe δήλωσαν ότι πωλούν τα υπολείμματα ή τον χρυσό βιομηχανικής χρήσης τους σε μεσάζοντες που αποστέλλονται από τη Meroe. Δείγματα των εκσκαφών τους λαμβάνονται για αξιολόγηση πριν από τη διαπραγμάτευση μιας τιμής, είπαν.
Το Σουδάν και ο ''σεφ'' του Πούτιν
Το υπουργείο Εξωτερικών του Σουδάν ανέφερε σε δήλωσή του στις 23 Μαρτίου ότι η Wagner δεν σχετίζεται με τη βιομηχανία χρυσού της χώρας και δεν παρέχει εκπαίδευση στον στρατό της. Το υπουργείο δεν διέψευσε συγκεκριμένα την παρουσία της Meroe στη χώρα. Αμερικανοί και Βρετανοί αξιωματούχοι, οι οποίοι ζήτησαν να μην κατονομαστούν επειδή δεν έχουν την άδεια να μιλούν στα μέσα ενημέρωσης, δήλωσαν τον Απρίλιο ότι η Meroe είχε εντείνει τις εργασίες στην τοποθεσία του έργου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας δήλωσε ότι η Wagner είναι μια ιδιωτική εταιρεία που λειτουργεί ανεξάρτητα από την κυβέρνηση.
Οι μυστικοπαθείς και επεκτεινόμενες επιχειρηματικές συναλλαγές της Wagner στην Αφρική καταδεικνύουν τα όρια των προσπαθειών των δυτικών κρατών να αντιμετωπίσουν την ίδια, καθώς και ρωσικές επιχειρήσεις μετά την απόφαση του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία.
Η παρουσία της ομάδας στο Σουδάν ανεβάζει επίσης τους τόνους σε μια μάχη δι' αντιπροσώπων μεταξύ της Ρωσίας, η οποία επιδιώκει να δημιουργήσει στενούς δεσμούς με το στρατιωτικό καθεστώς, και των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες πιέζουν για την επιστροφή της νόμιμης τάξης μετά το πραξικόπημα του Οκτωβρίου.
Μια από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, το Σουδάν αποτελεί εστία παράνομης οικονομικής δραστηριότητας. Η Transparency International το κατατάσσει στις 20 πιο διεφθαρμένες χώρες του κόσμου. Ο υπουργός Οικονομικών Τζιμπρίλ Ιμπραχίμ εκτίμησε πέρυσι ότι μόνο το ένα πέμπτο της παραγωγής χρυσού της χώρας περνούσε από τα επίσημα κανάλια, ενώ το υπόλοιπο έβγαινε λαθραία από τη χώρα. Η επίσημη παραγωγή ράβδων χρυσού ήταν περίπου 100 μετρικοί τόνοι το 2019 και 21,7 τόνοι εξήχθησαν, σύμφωνα με τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, με περισσότερα από 4 δισ. δολάρια χρυσού να παραμένουν χωρίς ''ταυτότητα''.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, η Meroe εισήγαγε αγαθά αξίας σχεδόν 11 εκατ. δολαρίων, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού επεξεργασίας χρυσού και ενός ρωσικής κατασκευής ελικοπτέρου με δύο τουρμπίνες, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέχονται από την Sayari Labs, μια εταιρεία χρηματοοικονομικών πληροφοριών με έδρα την Ουάσινγκτον, η οποία επιδιώκει την πρόληψη του οικονομικού εγκλήματος και την προώθηση μεγαλύτερης διαφάνειας.
Οι ΗΠΑ λένε ότι η Wagner ελέγχεται από τον Yevgeny Prigozhin, έναν εστιάτορα και μεγιστάνα από τη γενέτειρα του Πούτιν, την Αγία Πετρούπολη, ο οποίος έχει ονομαστεί "σεφ" του προέδρου επειδή παρέχει υπηρεσίες τροφοδοσίας στο Κρεμλίνο. Ο Πούτιν βράβευσε τον Prigozhin για τις υπηρεσίες του στο κράτος το 2014 και έχει επαινέσει το διεθνές έργο του. Εκτός από την παροχή μισθοφόρων και πολιτικών πρακτόρων, οι επιχειρήσεις του Prigozhin προσφέρουν επίσης εκπαίδευση σε όπλα και υπηρεσίες για εκλογές, σύμφωνα με την αμερικανική κυβέρνηση.
Ο Prigozhin και ο όμιλος εταιρειών του Concord κατηγορήθηκαν από τις ΗΠΑ το 2018 για παρέμβαση στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016, με τις αρχές να ισχυρίζονται ότι ήλεγχε ένα ''troll-farm'' (πληθώρα ψεύτικων αυτοματοποιημένων διαδικτυακών λογαριασμών), γνωστή ως Internet Research Agency, η οποία προσπαθούσε να ενισχύσει την προεκλογική εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ. Οι δικηγόροι της Concord αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς προτού η αμερικανική κυβέρνηση αποσύρει την υπόθεση τον Μάρτιο του 2020, επικαλούμενη τις προσπάθειες της Concord να χρησιμοποιήσει το δικαστικό σύστημα για να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ εντοπίζουν και αποτρέπουν την ξένη παρέμβαση στις εκλογές.
Στα μέσα του 2020, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ κατηγόρησε τον Prigozhin για υπονόμευση της δημοκρατίας στο Σουδάν και εκμετάλλευση των ορυκτών του και επέκτεινε το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων στη Meroe και την M-Invest, η οποία, όπως είπε, "χρησιμεύει ως κάλυψη" για τις δυνάμεις της Wagner που δρουν στο Σουδάν. Απαγορεύτηκε επίσης στους πολίτες και τις οντότητες των ΗΠΑ να συνάπτουν οποιεσδήποτε συναλλαγές μαζί τους.
Η Concord δήλωσε σε απάντηση σε ερωτήσεις που της εστάλησαν με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στις 5 Απριλίου ότι ο Prigozhin δεν έχει "καμία σχέση" με ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες. Η εταιρεία δήλωσε επίσης στις 11 Απριλίου ότι ο Prigozhin δεν συνδέεται με κανέναν τρόπο με τις εταιρείες Meroe Gold και M-Invest.
Ομάδες προστασίας δικαιωμάτων έχουν προειδοποιήσει ότι η απουσία δημόσιων αρχείων και η έλλειψη διαφάνειας σε ορισμένες δικαιοδοσίες θα μπορούσαν να καταστήσουν αναποτελεσματικές τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην Wagner.
"Οι εταιρείες που συνεχίζουν να λειτουργούν μετά την επιβολή κυρώσεων συχνά αρχίζουν να χρησιμοποιούν μεσάζοντες ή πληρεξούσιους για να αποφύγουν να εμφανίζονται ονομαστικά σε οποιεσδήποτε αποστολές ή συναλλαγές", δήλωσε ο Phil Kittock, διευθυντής προγράμματος της Sayari Labs.
Ενώ η έλλειψη κατάλληλης εποπτείας επί των ορυκτών πόρων του Σουδάν λειτουργεί προς όφελος των εταιρειών που τους εξορύσσουν και των τοπικών συνεργατών τους, ο λαός του Σουδάν τελικά υποτιμάται, δήλωσε ο Abdul Moniem Sidig, υψηλόβαθμο μέλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Χρυσού του Σουδάν.
"Το Σουδάν έχει χάσει μεγάλο μέρος του πλούτου του", δήλωσε. "Ο χρυσός δεν έχει συμβάλει αξιοσημείωτα στη βελτίωση της σουδανικής οικονομίας".
