Από μη επανδρωμένα αεροσκάφη υψηλής στρατιωτικής ποιότητας έως συστήματα αισθητήρων και πειραματική τεχνολογία, η ΕΕ και τα μέλη της έχουν ξοδέψει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ την τελευταία δεκαετία σε τεχνολογίες για τον εντοπισμό και την απομάκρυνση των μεταναστών στα σύνορά της.
Τα σύνορα της Πολωνίας με τη Λευκορωσία γίνονται η πιο πρόσφατη πρώτη γραμμή για αυτήν την τεχνολογία, με τη χώρα να ενέκρινε τον περασμένο μήνα έναν τοίχο €350 εκατομμυρίων (300 εκατ. £) με προηγμένες κάμερες και αισθητήρες κίνησης.
Ο Guardian χαρτογράφησε το αποτέλεσμα της επένδυσης της ΕΕ: ένα ψηφιακό τείχος στα σύνορα σε θάλασσες, δάση και βουνά και μια τεχνολογική «παιδική χαρά» για τις στρατιωτικές και τεχνολογικές εταιρείες που επαναχρησιμοποιούν προϊόντα για νέες αγορές.
Οι χώρες της ΕΕ χρησιμοποιούν εξειδικευμένη τεχνολογία για την παρακολούθηση των συνόρων και την αποτροπή των προσφύγων
Η ΕΕ παίζει κεντρικό ρόλο στην ώθηση προς τη χρήση τεχνολογίας στα σύνορά της, είτε αυτή έχει αγοραστεί από τη συνοριακή δύναμη της ΕΕ, την Frontex, είτε έχει χρηματοδοτηθεί για τα κράτη μέλη μέσω πηγών της ΕΕ, όπως το ταμείο εσωτερικής ασφάλειας ή το Horizon 2020, ένα πρόγραμμα για την προώθηση της καινοτομίας.
Το 2018, η ΕΕ προέβλεψε ότι η ευρωπαϊκή αγορά ασφαλείας θα αυξηθεί στα 128 δισ. ευρώ έως το 2020. Δικαιούχοι είναι εταιρείες όπλων και τεχνολογίας που φλερτάρουν έντονα την ΕΕ, εγείροντας τις ανησυχίες των ακτιβιστών και των ευρωβουλευτών.
«Στην πραγματικότητα, τίποτα από αυτά δεν εμποδίζει τους ανθρώπους να περάσουν. Το να έχεις drones ή ελικόπτερα δεν εμποδίζει τους ανθρώπους να περάσουν, απλώς βλέπεις ανθρώπους να ακολουθούν πιο ριψοκίνδυνους τρόπους», λέει ο Jack Sapoch, πρώην μέλος του Border Violence Monitoring Network. «Αυτή είναι μια ιστορία που είναι τόσο μεγάλη, καθώς η ασφάλεια αυξάνεται σε ένα τμήμα των συνόρων, η κίνηση συνεχίζεται σε ένα άλλο τμήμα».
Η Petra Molnar, η οποία διευθύνει την παρακολούθηση μετανάστευσης και τεχνολογίας στο Refugee Law Lab, λέει ότι η τεχνολογική εξάρτηση της ΕΕ από αυτές τις εταιρείες για χρήση στα σύνορά της, είναι ακατάλληλη.
«Βασίζονται στον ιδιωτικό τομέα για να δημιουργήσει αυτά τα παιχνίδια για αυτούς. Αλλά υπάρχει πολύ λίγος έλεγχος», λέει.
«Για μένα, αυτό που είναι πραγματικά λυπηρό είναι ότι όλα αυτά τα χρήματα δαπανώνται σε στρατόπεδα, καταυλισμούς, επιτήρηση και drones».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Φτιάχνουν κλίμα! Τούρκος σύμβουλος: ”Οι ΗΠΑ θα στηρίξουν την Ελλάδα σε περίπτωση κρίσης με την Τουρκία”-Τι ετοιμάζει η Άγκυρα πάλι;
Αεροπορική επιτήρηση
Πρόσφυγες και μετανάστες που προσπαθούν να εισέλθουν στην ΕΕ από ξηρά ή θάλασσα παρακολουθούνται από αέρος. Οι συνοριοφύλακες χρησιμοποιούν drones και ελικόπτερα στα Βαλκάνια, ενώ η Ελλάδα έχει αερόπλοια στα σύνορά της με την Τουρκία. Το πιο ακριβό εργαλείο είναι το μακράς διαρκείας drone Heron που λειτουργεί πάνω από τη Μεσόγειο.
Η Frontex ανέθεσε σύμβαση 100 εκατομμυρίων ευρώ πέρυσι για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Heron και Hermes που κατασκευάστηκαν από δύο ισραηλινές εταιρείες όπλων, τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί από τον ισραηλινό στρατό στη Λωρίδα της Γάζας. Με δυνατότητα πτήσης για περισσότερες από 30 ώρες και σε ύψη 10.000 μέτρων (30.000 πόδια), τα drones εκπέμπουν σχεδόν σε πραγματικό χρόνο πίσω στα κεντρικά γραφεία της Frontex στη Βαρσοβία.
Οι αποστολές ξεκινούν ως επί το πλείστον από τη Μάλτα, εστιάζοντας στη ζώνη έρευνας και διάσωσης της Λιβύης – όπου η λιβυκή ακτοφυλακή θα πραγματοποιήσει τα λεγόμενα «pull backs» όταν ενημερωθεί από τις δυνάμεις της ΕΕ για σκάφη που προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο.
Η Γερμανίδα ευρωβουλευτής Özlem Demirel κάνει εκστρατεία κατά της χρήσης drones από την ΕΕ και των συνδέσεων με εταιρείες όπλων, κάτι που, όπως λέει, έχει μετατρέψει τη μετανάστευση σε ζήτημα ασφάλειας.
«Οι βιομηχανίες όπλων λένε: «Αυτό είναι ένα πρόβλημα ασφάλειας, οπότε αγοράστε τα όπλα μου, αγοράστε τα drones μου, αγοράστε το σύστημα επιτήρησής μου», λέει η Demirel.
«Η ΕΕ μιλά πάντα για αξίες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, [μιλώντας ανοιχτά] ενάντια στις παραβιάσεις, αλλά… εβδομάδα με την εβδομάδα βλέπουμε περισσότερους ανθρώπους να πεθαίνουν και πρέπει να αναρωτηθούμε εάν η ΕΕ παραβιάζει τις αξίες της», λέει.
Αισθητήρες και κάμερες
Τα αεροπορικά μέσα της ΕΕ συνοδεύονται στο έδαφος από αισθητήρες και εξειδικευμένες κάμερες που χρησιμοποιούν οι συνοριακές αρχές σε όλη την Ευρώπη για να εντοπίζουν κινήσεις και να βρίσκουν άτομα που κρύβονται. Περιλαμβάνουν κινητά ραντάρ και θερμικές κάμερες τοποθετημένες σε οχήματα, καθώς και ανιχνευτές καρδιακών παλμών και οθόνες CO2 που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση ανθρώπων που κρύβονται μέσα σε οχήματα.
Η Ελλάδα αναπτύσσει θερμικές κάμερες και αισθητήρες κατά μήκος των χερσαίων συνόρων της με την Τουρκία, παρακολουθώντας από επιχειρησιακά κέντρα, όπως στη Νέα Βύσσα, κοντά στο «τρίγωνο» των ελληνικών, τουρκικών και βουλγαρικών συνόρων. Στο ίδιο μήκος κύματος, τον Ιούνιο, η Ελλάδα ανέπτυξε ένα ηχητικό κανόνι τοποθετημένο σε όχημα που εκτοξεύει «εκκωφαντικές» εκρήξεις έως και 162 ντεσιμπέλ για να αναγκάσει τους ανθρώπους να γυρίσουν πίσω.
Η Πολωνία ελπίζει να μιμηθεί την Ελλάδα ως απάντηση στην κρίση στα σύνορά της με τη Λευκορωσία. Τον Οκτώβριο, το κοινοβούλιο της ενέκρινε ένα τείχος 350 εκατομμυρίων ευρώ που θα εκτείνεται κατά μήκος των μισών συνόρων και θα φτάνει τα 5,5 μέτρα (18 πόδια), εξοπλισμένο με ανιχνευτές κίνησης και θερμικές κάμερες.
Κέντρα επιτήρησης
Τον Σεπτέμβριο, η Ελλάδα άνοιξε έναν προσφυγικό καταυλισμό στο νησί της Σάμου.. Η εγκατάσταση των 38 εκατομμυρίων ευρώ για 3.000 αιτούντες άσυλο διαθέτει περίφραξη στρατιωτικού επιπέδου και CCTV για την παρακολούθηση των μετακινήσεων των ανθρώπων. Η πρόσβαση ελέγχεται από δακτυλικά αποτυπώματα, τουρνικέ και ακτίνες Χ. Μια ιδιωτική εταιρεία ασφαλείας και 50 ένστολοι επιτηρούν το στρατόπεδο. Είναι το πρώτο από τα πέντε που έχει σχεδιάσει η Ελλάδα, ενώ άλλα δύο άνοιξαν τον Νοέμβριο.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα άνοιξε ένα νέο κέντρο επιτήρησης στη Σάμο, με δυνατότητα προβολής βίντεο από τους 35 προσφυγικούς καταυλισμούς της χώρας από έναν τοίχο οθονών. Η Ελλάδα λέει ότι το «έξυπνο» λογισμικό βοηθά στην ειδοποίηση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης σε όλα κέντρα κράτησης.
Τεχνητή νοημοσύνη
Η ΕΕ δαπάνησε 4,5 εκατομμύρια ευρώ σε μια τριετή δοκιμή ανιχνευτών ψεύδους που τροφοδοτούνται με τεχνητή νοημοσύνη στην Ελλάδα, την Ουγγαρία και τη Λετονία. Ένα μηχάνημα σαρώνει τις εκφράσεις του προσώπου των προσφύγων και των μεταναστών καθώς απαντούν σε ερωτήσεις που θέτει, αποφασίζει αν έχουν πει ψέματα και μεταβιβάζει τις πληροφορίες σε έναν αξιωματικό των συνόρων.
Η τελευταία δοκιμή ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2019 και χαιρετίστηκε ως επιτυχία από την ΕΕ, αλλά οι ακαδημαϊκοί την ονόμασαν ψευδοεπιστήμη, υποστηρίζοντας ότι οι «μικρο-εκφράσεις» που αναλύει το λογισμικό δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αξιόπιστα για να κριθεί αν κάποιος λέει ψέματα. Το λογισμικό αποτελεί αντικείμενο δικαστικής υπόθεσης από τον ευρωβουλευτή Patrick Breyer στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Λουξεμβούργο, υποστηρίζοντας ότι θα πρέπει να υπάρχει περισσότερος δημόσιος έλεγχος αυτής της τεχνολογίας. Η απόφαση αναμένεται στις 15 Δεκεμβρίου.
