Η φράση «Πίσω από κλειστές πόρτες» εμφανίζεται πολύ συχνά στις συζητήσεις με ανώτερους αξιωματούχους των ΗΠΑ και του Ισραήλ αυτές τις μέρες. Αυτό είναι το μέρος που και οι δύο πλευρές θέλουν να διευθετήσουν τις διαφωνίες.
Μέχρι στιγμής, αυτή η στρατηγική λειτούργησε για να επιδιορθώσει τη δομή της διπλωματικής σχέσης μεταξύ των Δημοκρατικών των ΗΠΑ και της ισραηλινής κυβέρνησης, που έχει ξεθωριάσει μετά από χρόνια ανοιχτών, και μερικές φορές, έντονων αντιπαραθέσεων.
Ιδιαίτερα ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου συγκρούστηκαν επανειλημμένα δημόσια. Όμως, παρά τις ιδεολογικές διαφορές τους στα χαρτιά, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Ναφτάλι Μπένετ έχουν προβάλει ένα ευχάριστο και ενωμένο μέτωπο.
«Ο Μπάιντεν, δεδομένης της ιστορικής δέσμευσής του στο Ισραήλ, δεν επιθυμεί την επανάληψη των χρόνων του Ομπάμα», δήλωσε ο Ντέιβιντ Μακόφσκι, συνεργάτης στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική στην Μέση Ανατολή, ενός think tank με δεσμούς τόσο στην κυβέρνηση των ΗΠΑ όσο και του Ισραήλ. «Και με τον Μπένετ και τον Λάπιντ, δεν θέλουν να επαναλάβουν τα χρόνια του Νετανιάχου».
Ωστόσο, μια σειρά από ζητήματα έχουν αρχίσει να εμφανίζονται τους τελευταίους μήνες και απειλούν την τρέχουσα ηρεμία.
Ο Μπένετ επέτρεψε την κατασκευή χιλιάδων νέων κατοικιών εποίκων. Ο Μπάιντεν πιέζει να ανοίξει ξανά το προξενείο των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ,ενώ τον περασμένο μήνα οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν κυρώσεις σε δύο ισραηλινές εταιρείες spyware.
Έπειτα, υπάρχει η συνεχιζόμενη διαμάχη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ένα σημείο διαμάχης που όσοι αναλύουν τη σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ λένε ότι θα μπορούσε τελικά να ανοίξει διάπλατα τις πόρτες.
«Το ζήτημα του Ιράν είναι όπου τα δύο μέρη δεν ελέγχουν τις εξελίξεις», είπε ο Μακόφσκι. «Και αυτό είναι το θέμα του Ισραήλ».
Πιο συγκεκριμένα, αυτά είναι τα ζητήματα που θα μπορούσαν να μπουν «σφήνα» στις καλές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών:
Ιράν
Αυτή την εβδομάδα οι συνομιλίες σχετικά με τους όρους που θέλουν να δουν οι Ηνωμένες Πολιτείες πριν επανέλθουν στη συμφωνία με το Ιράν, γνωστή επισήμως ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης, συνεχίσουν στη Βιέννη. Το JCPOA ανταλλάσσει την ελάφρυνση των κυρώσεων για το Ιράν που αναστέλλει το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, με την ενθάρρυνση του Νετανιάχου, αποχώρησε από τη συμφωνία το 2018, επιβάλλοντας εκ νέου τις κυρώσεις που είχαν ανασταλεί και προσθέτοντας εκατοντάδες νέες. Το Ιράν αντέδρασε, αναστέλλοντας μέρος της συμμόρφωσής του με τη συμφωνία.
Ο Μπάιντεν έκανε εκστρατεία για την επανένταξη στη συμφωνία που έγινε το 2015, όταν ήταν αντιπρόεδρος, θεωρώντας ότι ήταν το καλύτερο μέσο για να σταματήσει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Ο Μπένετ και ο Λάπιντ είναι δύσπιστοι, αλλά δήλωσαν πρόθυμοι να περιμένουν και να δουν εάν ο Μπάιντεν θα διαπραγματευτεί καλύτερους όρους με το Ιράν.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι είπαν ότι πιστεύουν ότι το Ιράν απέχει εβδομάδες από την κατασκευή πυρηνικών όπλων, καθώς η χώρα εμπλουτίζει ουράνιο σε καθαρότητα 60%, επικίνδυνα κοντά στο 90% που απαιτείται για την οπλοποίηση. Αυτή την εβδομάδα, σύμφωνα με το Axios, το Ισραήλ προειδοποίησε τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι το Ιράν βρίσκεται στα πρόθυρα του εμπλουτισμού 90%.
Ο Μακόφσκι είπε ότι αυτό που κάνει το Ιράν αυτή την εβδομάδα θα μπορούσε να προκαλέσει οποιονδήποτε αριθμό υπολογισμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανοιχτή αντιπαράθεση μεταξύ των συμμάχων.
«Νομίζω ότι η σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ θα δοκιμαστεί ως προς το πώς κάθε πλευρά ανταποκρίνεται σε αυτή την αβεβαιότητα», είπε ο Μακόφσκι.
Εποικισμοί
Το κάλεσμα που δέχθηκε ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Benny Gantz στις 26 Οκτωβρίου ήταν το πρώτο του είδους του εδώ και σχεδόν πέντε χρόνια: Υπήρχε ένας υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ στη γραμμή, οργισμένος για την ανακοίνωση εκείνη την εβδομάδα ότι το Ισραήλ είχε δώσει το πράσινο φως σε περισσότερες από 3.000 νέες ισραηλινές κατοικίες στην Δυτική Όχθη. Ορισμένα βρίσκονταν στο «E1», τον διάδρομο που χωρίζει τον οικισμό Maaleh Adumim από την Ιερουσαλήμ, και για τον οποίο οι Παλαιστίνιοι λένε ότι είναι κρίσιμος για την ύπαρξη ενός βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους.
Ένας ανώνυμος Ισραηλινός αξιωματούχος περιέγραψε την κλήση λέγοντας πως «Οι ΗΠΑ μας έδωσαν κίτρινη κάρτα», ανέφερε το Axios. Στο ποδόσφαιρο, μια κίτρινη κάρτα είναι μια ισχυρή προειδοποίηση για συμπεριφορά που δίνεται από έναν διαιτητή σε έναν παίκτη, και δύο κίτρινες κάρτες σε ένα παιχνίδι ισούνται με αποβολή.
Με άλλα λόγια, το τηλεφώνημα του Blinken ήταν απλώς μια προειδοποίηση, όχι ένα σήμα για ένα νέο status quo στις σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ.
Παλαιστινιακές ΜΚΟ
Τον περασμένο μήνα, ο Gantz χαρακτήρισε ως τρομοκρατικές ομάδες έξι κορυφαίες παλαιστινιακές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δρουν στη Δυτική Όχθη. Ο χαρακτηρισμός θα επέτρεπε στην κυβέρνηση του Ισραήλ να κλείσει τις ομάδες, αν και δεν είναι ακόμη σαφές εάν η κυβέρνηση έχει λάβει αυτά τα μέτρα.
Ο Γκαντς υποστήριξε ότι οι ΜΚΟ συνδέονται με το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, που έχει χαρακτηριστεί από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ως τρομοκρατική ομάδα. Όμως η διεθνής καταδίκη της κίνησης ήταν γρήγορη.
Η πρέσβειρα των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ, έχει επισημάνει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν παραμένει λιγότερο πεπεισμένη από τις πληροφορίες που προσέφερε το Ισραήλ. Έχει εκφράσει την υποστήριξή της στις παλαιστινιακές ΜΚΟ.
«Αυτή την εβδομάδα, είχα την ευκαιρία να συναντηθώ με ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών στη Ραμάλα», δήλωσε η Thomas-Greenfield στο Twitter στις 20 Νοεμβρίου μετά από μια επίσκεψη στο Ισραήλ και τη Δυτική Όχθη. «Εμπνεύσθηκα από το έργο τους για την προώθηση της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των οικονομικών ευκαιριών για τον παλαιστινιακό λαό. Υποστηρίζουμε τον ρόλο των παλαιστινιακών ΜΚΟ να παρακολουθούν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπου κι αν συμβαίνουν».
Την Τρίτη, η Thomas-Greenfield είπε στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ότι οι επιθέσεις εποίκων δημιούργησαν μια «σοβαρή κατάσταση ασφάλειας» για τους Παλαιστίνιους και είπε ότι το είχε θέσει με Ισραηλινούς αξιωματούχους.
Το National ανέφερε ότι είχε ακούσει για «Ισραηλινούς εποίκους να επιτίθενται σε Παλαιστίνιους, να λεηλατούν σπίτια και να καταστρέφουν περιουσίες στη Δυτική Όχθη» και ότι «αυτό είναι ένα θέμα που συζήτησα εκτενώς με τους Ισραηλινούς ομολόγους μου».
Το άνοιγμα του αμερικανικού προξενείου στην Ιερουσαλήμ
Ο Μπάιντεν έκανε εκστρατεία για το άνοιγμα του αμερικανικού προξενείου στην Ιερουσαλήμ, το οποίο ήταν ο τόπος των συναντήσεων ΗΠΑ-Παλαιστίνης έως ότου το έκλεισε ο Τραμπ το 2019. Τόσο ο Μπένετ όσο και ο Λάπιντ, ο πιο κεντρώος υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ που πρόκειται να εναλλάσσεται ως πρωθυπουργός το 2023, έχουν πει ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν λέει ότι είναι αποφασισμένη να τηρήσει τη δέσμευση της, την οποία ο πρόεδρος θεωρεί κλειδί για την αναβίωση των ειρηνευτικών συνομιλιών Ισραήλ-Παλαιστινίων προς ένα αποτέλεσμα δύο κρατών.
Ο Λάπιντ προσπάθησε να πείσει τον ομόλογό του Άντονι Μπλίνκεν ότι η επιβολή του ζητήματος θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την κυβέρνηση Μπένετ-Λάπιντ.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει περίπτωση να ανοίξει ξανά το προξενείο χωρίς τη ρητή ισραηλινή έγκριση και η χορήγηση αυτής της έγκρισης θα έθετε την κυβέρνηση Μπένετ στη θέση να αναγνωρίσει μια παλαιστινιακή αξίωση για την πόλη.
Το παλιό προξενείο προϋπήρχε της ύπαρξης του Ισραήλ, πράγμα που σήμαινε ότι μέχρι να το κλείσει ο Τραμπ, δεν υπήρχε ανάγκη να ζητηθεί η έγκριση του Ισραήλ για τη συνεχιζόμενη λειτουργία του. Αυτό δεν ισχύει πλέον, σύμφωνα με τη Lara Friedman, την πρόεδρο του Ιδρύματος για την Ειρήνη στη Μέση Ανατολή, η οποία από το 1992-1994 ήταν διπλωμάτης των ΗΠΑ στο προξενείο.
«Μια διπλωματική αποστολή λειτουργεί κυριολεκτικά ως νησίδα ξένης κυριαρχίας εντός του εδάφους της χώρας υποδοχής, στελεχωμένη από ξένους διπλωμάτες που (ως επί το πλείστον) απολαμβάνουν ασυλίας από τη δικαιοδοσία της κυβέρνησης υποδοχής», έγραψε η Φρίντμαν τον περασμένο μήνα, σε μια εβδομαδιαία σύνοψη της δράσης του Κογκρέσου σχετικά με τη Μέση Ανατολή. «Κανένα έθνος δεν μπορεί απλώς να νοικιάσει/αγοράσει ένα ακίνητο σε μια ξένη χώρα και να το δηλώσει, μονομερώς, υπό την κυριαρχία της χώρας του. Η χώρα υποδοχής πρέπει να συναινέσει στην παραχώρηση της κυριαρχίας της σε ένα ξένο έθνος».
Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι αναζητούν μια διέξοδο που θα κρατάει τα προσχήματα και για τις δύο πλευρές, ίσως ανοίγοντας ένα προξενείο σε μια περιοχή της Δυτικής Όχθης, μακριά από την Ιερουσαλήμ.
Spyware
Η κυβέρνηση Μπάιντεν επέβαλε κυρώσεις αυτόν τον μήνα σε δύο ισραηλινές εταιρείες spyware, τον όμιλο NSO και την Candira, λέγοντας ότι οι αυταρχικές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τα εργαλεία τους για να «απειλήσουν τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες». Η Apple μήνυσε την NSO επειδή πούλησε λογισμικό υποκλοπής κινητών τηλεφώνων σε κυβερνήσεις που το χρησιμοποιούσαν για να κατασκοπεύουν ακτιβιστές και δημοσιογράφους.
Το υπουργείο Άμυνας του Ισραήλ πρέπει να εγκρίνει τις εξαγωγές ισραηλινής τεχνολογίας ασφαλείας και οι αξιωματούχοι του Μπάιντεν έχουν ξεκαθαρίσει ότι θέλουν απαντήσεις. Ωστόσο, η κυβέρνηση Μπάιντεν λέει ότι δεν πρόκειται να γίνουν ενέργειες κατά της κυβέρνησης του Ισραήλ.
«Ανυπομονούμε για περαιτέρω συζητήσεις με την κυβέρνηση του Ισραήλ για τη διασφάλιση ότι τα προϊόντα αυτών των εταιρειών δεν χρησιμοποιούνται για να στοχεύουν υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφους και άλλους που δεν πρέπει να στοχοποιούνται», δήλωσε ο Ned Price, εκπρόσωπος του State Department.
Κίνα
Ένα θέμα που έχει σιγοβράσει από τον Τραμπ μέχρι τις κυβερνήσεις Μπάιντεν είναι το αυξανόμενο εμπόριο του Ισραήλ με την Κίνα.
Όπως ο Τραμπ, ο Μπάιντεν είναι επιφυλακτικός με αυτό που θεωρεί ως αυξημένη πολεμική επιθετικότητα της Κίνας και είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τη χώρα. Προς το παρόν, σκέφτεται ένα διπλωματικό μποϊκοτάζ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του επόμενου έτους στο Πεκίνο.
Τόσο η κυβέρνηση Μπάιντεν όσο και του Τραμπ κατέστησαν σαφές στο Ισραήλ ότι αναμενόταν ως σύμμαχος να ανακαλέσει τους δεσμούς του με την Κίνα, ειδικά σε τομείς υποδομών που κινδυνεύουν να εκθέσουν την αμερικανική τεχνολογία.
Αλλά το Ισραήλ δεν έχει αλλάξει ακόμη την πορεία του. Τον Οκτώβριο, το Ισραήλ αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση του ΟΗΕ που καταδικάζει τη μεταχείριση της Κίνας προς τους Ουιγούρους, μια μουσουλμανική μειονότητα στην Κίνα που έχει κλειστεί σε «στρατόπεδα επανεκπαίδευσης», τα οποία κάποιοι παρομοίασαν με στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η Κίνα ήταν ίσως το πιο ευαίσθητο θέμα σε μια συνάντηση μεταξύ Lapid και Blinken τον Οκτώβριο.
«Η σημασία της Κίνας για την οικονομία του Ισραήλ είναι πολύ σημαντική και πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να συζητήσουμε αυτό το θέμα με τρόπο που να μην βλάπτει τα συμφέροντα του Ισραήλ», δήλωσε Ισραηλινός αξιωματούχος.
