Ο κορονοϊός θα γίνει, σύντομα, ενδημικός- και όσο πιο γρήγορα τόσο το καλύτερο.
Η επιδημία προκαλεί τη μετάδοση ασθενειών σε μία συγκεκριμένη περιοχή. Η πανδημία, όμως, επηρεάζει πολλές χώρες ή ηπείρους. Μία ασθένεια μπορεί να γίνει ενδημική, όταν είναι διαχειρίσιμη – όταν, δηλαδή, ότι δεν επιβαρύνει αδικαιολόγητα τα νοσοκομεία ή άλλους πόρους υγειονομικής περίθαλψης – αλλά είναι απίθανο να εξαλειφθεί λόγω των εγγενών ιδιοτήτων του παθογόνου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κορονοϊός – Ιταλία: 3η δόση εμβολίου σε όλους άνω των 60 ετών
Η Αυστραλία, η Κίνα και η Νέα Ζηλανδία έχουν ακολουθήσει πολιτικές “zero Covid”, οι οποίες στοχεύουν στη μείωση (μείωση, δηλαδή, της συχνότητας εμφάνισης κρουσμάτων σε μία περιοχή μέχρι αυτά να είναι μηδενικά) ή ακόμη και στην εξάλειψη (εξάλειψη του ιού παγκοσμίως). Αυτός ο στόχος, όμως, δεν είναι ρεαλιστικός. Η ευλογιά είναι η μόνη ανθρώπινη ασθένεια που κατέστη εφικτό να εξαλειφθεί. Ο ιός της ευλογιάς είχε τέσσερις ιδιότητες που βοήθησαν στην εξάλειψή του: την έλλειψη ζωικών ξενιστών, σαφή και διακριτά σημάδια και συμπτώματα, σύντομη περίοδο μεταδοτικότητας, την ισόβια φυσική ανοσία για όσους προσβληθεί από τον ιό αυτό και ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό εμβόλιο.
Αντίθετα, ο κορονοϊός δεν είναι τόσο πιθανό να εξαλειφθεί. Έχει ζωικούς ξενιστές, υψηλό επίπεδο μεταδοτικότητας (ειδικά της μετάλλαξης Δέλτα) και συμπτώματα που αλληλεπικαλύπτονται από άλλες ασθένειες. Έχει, επίσης, μια παρατεταμένη περίοδο μεταδοτικότητας, η οποία προκαλείται από την τάση να μεταδίδεται από ασυμπτωματικούς ή προσυμπτωματικούς φορείς.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κορονοϊός: Υπάρχει φάρμακο που μειώνει κατά 99% το ιικό φορτίο – Αποτελεσματικό και στις μεταλλάξεις
Αυτός είναι και ο λόγος που η «υποβάθμιση» της νόσου από επιδημική σε ενδημική είναι το καλύτερο σενάριο – αυτό που θα επιτρέψει την πλήρη επιστροφή στην κανονικότητα. Πολλές λοιμώξεις, οι οποίες δεν είναι εύκολο να εξαλειφθούν, ελέγχονται με τους εμβολιασμούς και τις θεραπείες. Η ιλαρά, ένας πολύ μεταδοτικός ιός του αναπνευστικού συστήματος, δημιούργησε υψηλά επίπεδα ανοσίας στους ενήλικες που την πέρασαν σε παιδική ηλικία. Ωστόσο, το 1963, όσοι ενήλικες δεν είχαν αποκτήσει, ακόμη, ανοσία κατά του ιού, πέθαιναν κάθε χρόνο, μέχρι να αναπτυχθεί ένα εμβόλιο. Ο κοκκύτης (ή αλλιώς βήχας των 100 ημερών) προκαλείται από ένα εξαιρετικά μεταδοτικό βακτήριο (με σύνδρομα που αλληλοεπικαλύπτονται από ορισμένους ιούς του αναπνευστικού συστήματος), αλλά ελέγχεται στις ΗΠΑ, μέσω του εμβολιασμού των παιδιών, των αντιβιοτικών και άλλων θεραπειών. (Ωστόσο, ο δισταγμός για τους εμβολιασμούς, που είχαν πολλοί γονείς στις ΗΠΑ, οδήγησε σε επιδημίες κοκκύτη και ιλαράς, την τελευταία δεκαετία.)
Οι ειδικοί δοκίμασαν μια ευρεία σειρά μέτρων για τον έλεγχο της εξάπλωσης του κορωνοϊού: μάσκες, κοινωνική απόσταση, lockdown, ταξιδιωτικοί περιορισμοί, εξαερισμούς, υποβολή σε τεστ ανίχνευσης κορονοϊού, εντοπισμός επαφών. Αυτά είχαν ποικίλα επίπεδα επιτυχίας, αλλά, τελικά, αποδείχθηκαν ανεπαρκή για τον συνεχή έλεγχο του ιού, καθώς κάτι τέτοιο θα απαιτούσε ευρεία ανοσία. Ευτυχώς, όμως, αναπτύχθηκαν ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια κατά του κορωνοϊού σε χρόνο ρεκόρ. Αυτά τα εμβόλια είναι το κλειδί για τη μετατροπή του κορωνοϊού σε μία ενδημική, αλλά ελεγχόμενα μεταδοτική, ασθένεια.
Έλεγχος σημαίνει μείωση των σοβαρών περιπτώσεων νόσησης και όχι μείωση των ασυμπτωματικών ή των ήπιων περιπτώσεων. Δεδομένου του ότι τα εμβόλια είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά στην πρόληψη σοβαρών μορφών νόσου από τον κορονοϊό – το γεγονός αυτό μετέτρεψε τον κορωνοϊό σε παγκόσμια απειλή- μπορούν να χρησιμεύσουν και ως μέσο για έλεγχο της μετάδοσης του ιού.
Τα αντισώματα που παράγονται από τα εμβόλια θα εξασθενήσουν, όπως είναι φυσικό, αλλά τα εμβόλια πυροδοτούν τη δημιουργία Β κυττάρων, τα οποία υποβιβάζονται στις τράπεζες μνήμης μας, και αυτά, με τη σειρά τους, παράγουν υψηλά επίπεδα εξουδετερωτικών αντισωμάτων, εάν δουν τον ιό ξανά, ακόμη και σε μετάλλαξή του. Τα Β κύτταρα μνήμης είναι μακράς διαρκείας. Μελέτη στο περιοδικό, Nature, το 2008, έδειξε ότι οι επιζώντες από την πανδημία της γρίπης, το 1918, ήταν σε θέση να παράγουν αντισώματα, όταν εκτέθηκαν στο ίδιο στέλεχος γρίπης εννέα δεκαετίες αργότερα. Τα Τ-κύτταρα (που βρίσκονται, επίσης, στη μνήμη των κυττάρων), τα οποία παράγονται από τα εμβόλια, μας προστατεύουν από σοβαρές ασθένειες και δεν αλλοιώνονται από μεταλλάξεις.
Πώς θα ήταν ένας ενδημικός κορονοϊός; Εάν μπορέσουμε να περιορίσουμε την κυκλοφορία του ιού και να μειώσουμε την ικανότητά του να προκαλεί σοβαρές ασθένειες, μέσω του εκτεταμένου εμβολιασμού, μόνο τότε ο κόσμος θα είναι σε θέση να επιστρέψει στην κανονικότητα. Θα εκδηλωθούν περιπτώσεις σοβαρής νόσησης μεταξύ των πληθυσμών που δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν, όπως συνέβη με την ιλαρά και τον κοκκύτη, αλλά εντολές (ενδεχομένως από κυβερνήσεις) μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση των ποσοστών εμβολιασμού.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ποια η σχέση του κορονοϊού με τον καρκίνο; - Πιθανά προβλήματα ακόμα και 20 χρόνια μετά τη νόσηση
Καθώς η κυκλοφορία του ιού μειώνεται με την αύξηση της ανοσίας, ο κορονοϊός θα ακολουθήσει την πορεία των υπόλοιπων ιών του αναπνευστικού συστήματος, τους οποίους μπορούμε και ελέγχουμε. Θα εξετάζουμε όσους φτάνουν στα νοσοκομεία για διάφορες λοιμώξεις, όπως η γρίπη, ο κορωνοϊός, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (κυρίως σε παιδιά) και τα παθογόνα βακτήρια, και θα προσαρμόσουμε τις θεραπείες στον εκάστοτε μολυσματικό παράγοντα. Τα μέτρια συμπτώματα του κορωνοϊού στο αναπνευστικό σύστημα σε εξωτερικούς ασθενείς μπορεί να αντιμετωπιστούν με μονοκλωνικά αντισώματα ή εξωτερικά ιατρικά αντιιικά (υπό ανάπτυξη), ενώ τα ήπια συμπτώματα (όπως άλλα κοινά κρυολογήματα) δεν απαιτούν θεραπεία.
Το βάρος της ασθένειας που μια χώρα είναι διατεθειμένη να δεχτεί θα εξαρτηθεί από τις προτεραιότητές της: Η Δανία απέσυρε όλα τα περιοριστικά μέτρα, στις 10 Σεπτεμβρίου, όταν τα ποσοστά εμβολιασμών στη χώρα έφτασαν το 74% και πέτυχε τον χαμηλότερο αριθμό κρουσμάτων, ενώ, η Νορβηγία απέσυρε τα μέτρα, στις 25 Σεπτεμβρίου, όταν τα ποσοστά εμβολιασμών έφτασαν το 67%. Πολλές πολιτείες των ΗΠΑ επιβαρύνθηκαν σε αδικαιολόγητα μεγάλο βαθμό από τον ιό, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του κύματος που προκλήθηκε από τη μετάλλαξη Δέλτα, με την Καλιφόρνια να διατηρεί, ακόμη, τα περιοριστικά μέτρα, παρά τη χαμηλή νοσηλεία και τα υψηλά ποσοστά εμβολιασμών. Θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι η ασθένεια που δεν εξαλείφεται είναι ενδημική. Ενδεχόμενο χαμηλό φορτίο νόσου θα ήταν αυτό που θα διευκόλυνε τη μετάβαση.
Παρόλο που ο κορονοϊός αποδείχθηκε απρόβλεπτος, κανένας άλλος ιός στην ιστορία δεν συνέχισε να εξελίσσεται σε υψηλότερη παθογένεια. Όπως μάθαμε από τον ιό HIV, οι μεταλλάξεις, συνήθως, εξασθενούν την ιική λειτουργικότητα ή καθιστούν τον ιό ασθενέστερο. Καμία λοίμωξη, που μπορεί να προληφθεί με εμβόλιο ή να προκαλέσει ανοσία, δεν έχε μετατραπεί σε επ’αορίστον πανδημία. Ένας ενδημικός ιός δεν απαιτεί συνεχή απομόνωση και άλλους περιορισμούς. Η απομάκρυνση του κορωνοϊού, αφαιρώντας του την ικανότητα να προκαλεί σοβαρή νόσηση μέσω της ανοσίας θα τον υποβαθμίσει σε έναν από τους άλλους τέσσερις κορονοϊούς που κυκλοφορούν και προκαλούν ένα απλό κρύωμα. Το κλειδί για την επιστροφή στην κανονικότητα είναι η ανοσία. Η εμφάνιση μίας εξαιρετικά μεταδοτικής μετάλλαξης, η οποία θα αυξήσει την ανοσία στους μη εμβολιασμένους και θα την ενισχύει στους εμβολιασμένους, είναι αυτό που θα συμβάλει στο να μετατραπεί ο κορονοϊός από επιδημία σε ενδημική ασθένεια.
Η Δρ. Γκάντι είναι γιατρός λοιμώδων νοσημάτων και καθηγήτρια ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο.
