Από τον Ιανουάριο του 2020 με την παρουσίαση του σχεδίου Τραμπ για την Μέση Ανατολή είχαμε να δούμε τόσο εκτεταμένα επεισόδια μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων.
Κάποιοι πιστεύουν πως η κλιμάκωση βίας σε ανατολική Ιερουσαλήμ και Γάζα ίσως επιβαρύνει τις σχέσεις ανάμεσα στο Ισραήλ και τις αραβικές χώρες, με τις οποίες το εβραϊκό κράτος ήρθε πιο κοντά πρόσφατα.
Αυτό είναι εσφαλμένη εκτίμηση.
Για τουλάχιστον τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι περισσότεροι Άραβες ηγέτες έχουν δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον για την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Είναι κουρασμένοι από τις παλαιστινιακές απορρίψεις, την έλλειψη ενδιαφέροντος του Ισραήλ για την ενίσχυση μιας σοβαρής ειρήνης και τους κύκλους της βίας.
Οι αραβικές κυβερνήσεις έχουν πιο σοβαρά προβλήματα: αντιμετωπίζουν εσωτερικές αναταραχές στο Λίβανο και το Ιράκ, εμφύλιους πολέμους στη Συρία και την Υεμένη και τη συνεχιζόμενη αντιπαράθεση μεταξύ των αραβικών κρατών του Κόλπου και του Ιράν.
Ωστόσο δεν μπορούσαν να μείνουν και εντελώς άπραγες. Εξ ου και η χθεσινή έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών του Αραβικού Συνδέσμου.
Οι αραβικές χώρες του Κόλπου, πάντως, χρειάζονται το Ισραήλ ως “μαστίγιο” κατά του Ιράν. Οι επικεφαλής των πληροφοριών τους συναντώνται συχνά με τους αρχηγούς της Mossad. Κάνουν επιχειρηματικές συναλλαγές με κυβερνητικές εταιρείες του Ισραήλ και εταιρείες υψηλής τεχνολογίας για να βελτιώσουν τις στρατιωτικές και αμυντικές τους ικανότητες κατά της Τεχεράνης.
Εφόσον οι διαμαρτυρίες στους δρόμους δεν ξεφεύγουν από τον έλεγχο, οι αραβικές κυβερνήσεις δεν θα εμπλακούν. Παρά μόνο με χλιαρές τυπικές παρεμβάσεις. Κι αφήνουν στον Ερντογάν να παίξει τον ρόλο του πανισλαμιστή ηγέτη...Μάλιστα σύμφωνα με έρευνα από το Αραβικό βαρόμετρο πoυ δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα ο Erdogan είναι μακράν ο δημοφιλέστερος ηγέτης στον περισσότερο Αραβικό κόσμο.
Αλλά αν ξεσπάσει μια μεγάλη και βίαιη κλιμάκωση ως αποτέλεσμα των ισραηλινών σχεδίων και δράσεων, τότε οι Άραβες ηγέτες, φοβούμενοι τους δικούς τους ισχυρούς φιλοπαλαιστινιακούς πληθυσμούς, δεν θα έχουν καμία επιλογή από το να λάβουν σκληρότερα μέτρα εναντίον του Ισραήλ.
H αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας και το εξαμελές μέτωπο
Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας πρίγκιπας Faisal bin Farhan ευρισκόμενος σε έκτακτη συνεδρίαση υπουργών εξωτερικών του Αραβικού Συνδέσμου με αντικείμενο τις παραβιάσεις του Ισραήλ καταδίκασε την Τρίτη τις προσπάθειες του Ισραήλ να εκδιώξει τους Παλαιστινίους από τα σπίτια τους.
Ο πρίγκιπας Faisal δήλωσε ότι οι παράνομες πρακτικές των ισραηλινών δυνάμεων, ειδικά κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού, αντιπροσώπευαν κατάφωρη παραβίαση των διεθνών καταστατικών. Πρόσθεσε δε ότι η χώρα του καταδίκασε την εισβολή στο τζαμί Al-Aqsa από ισραηλινές δυνάμεις, παραβιάζοντας την ιερότητα των προσκυνητών, καθώς και τις επιθέσεις εναντίον του παλαιστινιακού λαού. Ο Σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι το Βασίλειο «απορρίπτει κατηγορηματικά τα σχέδια και τα μέτρα του Ισραήλ για έξωση των Παλαιστινίων από τα σπίτια τους και επιβολή κυριαρχίας στη γη τους». Η Σαουδική Αραβία καταδίκασε επίσης τυχόν μονομερή μέτρα που παραβιάζουν τα διεθνή ψηφίσματα και υπονομεύουν τις πιθανότητες επανάληψης της ειρηνευτικής διαδικασίας.
Ο πρίγκιπας Faisal είπε: «Το Βασίλειο στέκεται δίπλα στον παλαιστινιακό λαό και υποστηρίζει όλες τις προσπάθειες που αποσκοπούν στην επίτευξη μιας δίκαιης και ολοκληρωμένης λύσης στο παλαιστινιακό ζήτημα, επιτρέποντας στον παλαιστινιακό λαό να ιδρύσει το ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος του με βάση τη συμφωνία συνόρων του 1967, με την ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσά του, σύμφωνα με τα διεθνή ψηφίσματα και την Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία»
Η Σαουδική Αραβία καλεί επίσης τη διεθνή κοινότητα να λάβει μέτρα για να διασφαλίσει ότι το Ισραήλ θα σταματήσει τις παραβιάσεις του και για να προστατεύσει τον παλαιστινιακό λαό, τα ιερά και τα δικαιώματά του, πρόσθεσε.
Το συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών του Αραβικού Συνδέσμου κάλεσε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) να προχωρήσει σε ποινική έρευνα για εγκλήματα πολέμου που διέπραξε το Ισραήλ εναντίον Παλαιστινίων. Κάλεσε επίσης το δικαστήριο να διερευνήσει τον εκτοπισμό Παλαιστινίων από τα σπίτια τους στη γειτονιά Sheikh Jarrah και σε άλλες κατεχόμενες παλαιστινιακές περιοχές.
Ο δε υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ Mohammed bin Abdurrahman Al Sani ζήτησε κοινή αραβική στάση "για να σταματήσουν τα εγκλήματα του Ισραήλ εναντίον Παλαιστινίων".
Ωραία λόγια...
Σύσταση επιτροπής
Σε πρακτικό επίπεδο, πάντως, το συμβούλιο ΥΠΕΞ του Αραβικού Συνδέσμου ενέκρινε τη σύσταση επιτροπής που θα αποτελείται από τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία, την Παλαιστίνη, το Κατάρ, την Αίγυπτο και το Μαρόκο.
Η επιτροπή θα επικοινωνήσει με μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και άλλες παγκόσμιες δυνάμεις για να «τους παροτρύνει να λάβουν πρακτικά μέτρα για να σταματήσουν τις παράνομες ισραηλινές πολιτικές και μέτρα στην Ιερουσαλήμ».
Γενικά οι Άραβες υπουργοί Εξωτερικών καταδίκασαν έντονα “τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τις ισραηλινές δυνάμεις εναντίον άοπλων μουσουλμάνων προσκυνητών στο Τζαμί Al-Aqsa, που κλιμακώθηκων επικίνδυνα κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού και οδήγησε σε τραυματισμό και σύλληψη εκατοντάδων προσκυνητών”.
Το συμβούλιο περιέγραψε τις ενέργειες ως εκστρατεία αναθέρμανσης του απαρτχάιντ, που χρηματοδοτήθηκε από την ισραηλινή κυβέρνηση.
Διχασμένα ΜΜΕ
H προβληματική στάση των αραβικών κρατών φάνηκε και χθες όταν αραβικά μέσα ενημέρωσης χωρίστηκαν στα δύο με αφορμή την μετάδοση της ομιλίας του Νετανιάχου, ο οποίος διεμήνυσε πως θα συνεχίσει απτόητος...
Για παράδειγμα το Al Arabiya, υποστηριζόμενο από τη Σαουδική Αραβία, μετέδωσε τις δηλώσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου, αλλά όχι και τις δηλώσεις του ηγέτη της Χαμάς Χανίγια.
Ένας άλλος αραβικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός, το Al Mayadeen, που ανήκει σε “ανώνυμους Άραβες επενδυτές” όπως αναφέρεται, δημοσίευσε την ομιλία του ηγέτη της Χαμάς. Το Al Mayadeen είναι ένα παναραβικό δορυφορικό τηλεοπτικό κανάλι που εκπέμπει από τις 11 Ιουνίου 2012 από τη Βηρυτό του Λιβάνου.
Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν πόσο διχασμένος είναι ο αραβικός κόσμος και πως δύσκολα θα βρεθεί “γεφυροποιός”...
Η αργοπορία και η αδυναμία της Ιορδανίας
Κι αυτός δεν θα είναι σίγουρα η Ιορδανία... Η Ιορδανία στο μεταξύ δεν διαθέτει ουσιαστικές διπλωματικές επιλογές για την κρίση της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Στις 10 Μαΐου, ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Ayman Safadi συναντήθηκε με τον Αμερικανό ομόλογό του, Antony Blinken, στο υπουργείο Εξωτερικών συζητώντας όσα συμβαίνουν στην πόλη της Ιερουσαλήμ και τις προσπάθειες για αποκλιμάκωση. Ο Safadi επανέλαβε ότι «η Ιερουσαλήμ ήταν μια κόκκινη γραμμή» για την Ιορδανία και ότι τώρα επικεντρώνεται στο να σταματήσει η κλιμάκωση. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να σταματήσουν όλες οι παράνομες και προκλητικές ισραηλινές πρακτικές εναντίον Παλαιστινίων πολιτών της γειτονιάς Sheikh Jarrah και οι παραβιάσεις στο Al-Aqsa.
Η Ιορδανία βρέθηκε στο επίκεντρο των προκαλούμενων από το Ισραήλ κρίσεων στην Ανατολική Ιερουσαλήμ που πυροδοτήθηκαν από τις αρχές του ιερού μήνα του Ραμαζανιού. Ενώ η παγκόσμια προσοχή στράφηκε στα δεινά των Παλαιστινίων κατοίκων της συγκεκριμένης γειτονιάς, η αντίδραση της Ιορδανίας αποσιωπήθηκε. Χρειάστηκε περισσότερο από δύο εβδομάδες στον Safadi για να αντιδράσει στην κρίση του Sheikh Jarrah. Στις 7 Μαΐου, έγραψε στο Twitter, «Οι Παλαιστίνιοι που απειλούνται με έξωση είναι οι νόμιμοι ιδιοκτήτες των σπιτιών τους, καθώς έγγραφα που παρέχονται από την Ιορδανία στην PNA [Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή] και οι ιδιοκτήτες σπιτιού αποδεικνύονται χωρίς αμφιβολία. Ως κατοχική δύναμη, το Ισραήλ είναι νομικά υπεύθυνο για τη διασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας»
Αλλά αυτό ήταν πριν από την απρόκλητη επίθεση των Ισραηλινών δυνάμεων σε μουσουλμάνους προσκυνητές το βράδυ της 8ης Μαΐου, την πιο ιερή νύχτα του Ραμαζανιού, στο Τζαμί Al-Aqsa.
Από το 2000 - όταν ο τότε ηγέτης του Likud Ariel Sharon έκανε μια αμφιλεγόμενη επίσκεψη στο συγκρότημα, πυροδοτώντας αυτό που έγινε γνωστό ως η δεύτερη ιντιφάντα - είχε η Ιορδανία, ως θεματοφύλακας του Χαράμ αλ-Σαρίφ, να αντιμετωπίσει μια τόσο τρομερή πρόκληση για τον ειδικό της ρόλο.
Ο Βασιλιάς Αμπντουλάχ στράφηκε μέχρι και στον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Το ζήτημα με την γειτονιά Sheikh Jarrah αποτελεί άμεση απειλή για την εθνική ασφάλεια της Ιορδανίας. Ο Hassan Barrari Ajarmeh, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Κατάρ, δήλωσε στο Al-Monitor ότι “η Ιορδανία μπορεί να κάνει λίγα πράγματα για να εμποδίσει την ακροδεξιά ισραηλινή πολιτική εγκατάσταση” «Η συνθήκη ειρήνης [μεταξύ Ιορδανίας και Ισραήλ] αναφέρεται σε«ειδικό ρόλο» για την Ιορδανία σε σχέση με τους μουσουλμανικούς ιερούς τόπους στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, και δεν αναφέρεται η λέξη “θεματοφύλακας”», είπε. “Η Ιορδανία από μόνη της δεν μπορεί να προστατεύσει μουσουλμανικούς τόπους στην Ιερουσαλήμ και είναι θέμα χρόνου προτού οι εξτρεμιστικές ισραηλινές κυβερνήσεις κάνουν άλλη μια επίθεση στην Αλ-Άκσα. Τι θα κάνουμε τότε;” συμπλήρωσε.
Ο πολιτικός σχολιαστής Labib Kamhawi είπε ότι η επίσημη αντίδραση της Ιορδανίας μέσω του υπουργού Εξωτερικών για την τρέχουσα κρίση έχει αποκαλύψει τις περιορισμένες επιλογές της Ιορδανίας για την αντιμετώπιση των ισραηλινών απειλών. Ο Kamhawi πρόσθεσε πως “το κύριο μέλημα της Ιορδανίας φαίνεται να είναι η διατήρηση του ρόλου της κηδεμονίας και τίποτα άλλο. (...) Ο Safadi συνεχίζει να λέει ότι η Ιερουσαλήμ είναι μια κόκκινη γραμμή, αλλά τι μπορεί να κάνει η Ιορδανία αν το Ισραήλ προχωρήσει και επιβάλει μια νέα πραγματικότητα στο Al-Aqsa;”
