Οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κίνα, κυρώσεις που υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, και η αντίδραση από το Πεκίνο υποδηλώνουν πλέον ότι οι σχέσεις Ευρώπης-Βόρειας Αμερικής με τον ασιατικό γίγαντα δεν περνούν και τις καλύτερες στιγμές. Εάν, παράλληλα, η Κίνα και η Ρωσία ενισχύσουν τη δική τους δυναμική ενάντια στο μπλοκ που εξακολουθούν να αποκαλούν “Δύση” σήμερα, θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε τα πρώτα περιγράμματα ενός νέου Ψυχρού Πολέμου.
Συνάμα, η απροσδόκητη δέσμευση του Ηνωμένου Βασιλείου να αυξήσει το οπλοστάσιό του στις πυρηνικές κεφαλές, και η υποστήριξη του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Antony Blinken, σε ένα ΝΑΤΟ που δεν είχε ακόμη επαναπροσδιορίσει τον ρόλο και τους νέους στόχους του, μοιάζουν με απαντήσεις και στην Κίνα όπως και στη Ρωσία. Όσον αφορά τους Ρώσους, η τελευταία τους ανάπτυξη υποβρυχίων και αεροσκαφών στη Μαύρη Θάλασσα, ως απάντηση σε ελιγμούς του ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση μιας φερόμενης εισβολής στην κυριαρχία της Ρουμανίας, είναι επίσης ένα σημάδι ότι δεν θα εκφοβιστούν εύκολα.
Είναι αυτονόητο ότι, τόσο αυτά τα πολεμικά παιχνίδια όσο και αυτά που γίνονται κοντά στις χώρες της Βαλτικής, θα μπορούσαν να είναι το πρόσχημα..
Σε αυτήν την ανασύσταση παλαιών συμμαχιών, ο νέος ευρωπαϊκός και αμερικανικός τόνος απέναντι στην Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν περνάει απαρατήρητος όσο κι αν αυτό δυσαρεστεί τα ελληνικά συμφέροντα. Η ΕΕ, από την μια, προετοιμάζοντας μια νέα εκταμίευση για την Άγκυρα για να ανανεώσει την υποδοχή της για περισσότερους από 4,5 εκατομμύρια πρόσφυγες στην επικράτειά της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες από την άλλη, μέσω του Blinken, δηλώνουν το μεγάλο ενδιαφέρον τόσο της Ουάσινγκτον όσο και του ίδιου του ΝΑΤΟ για την Τουρκία προκειμένου να συνεχίσει την παραδοσιακή σύνδεσή της με την Συμμαχία.
Η Κίνα και η Ρωσία πραγματοποίησαν την δική κοινή τους συμμαχία ενάντια στη Δύση κατά τη διάρκεια συνάντησης στη νότια πόλη Γκουιλίν. Τόσο ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ όσο και ο επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας, Γουάνγκ Γι, τόνισαν την άριστη αρμονία μεταξύ των δύο χωρών και απέρριψαν την παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε αυτό που θεωρούν... εσωτερικό τους.
Ήταν η σειρά του δυτικού μπλοκ να σηκώσει το γάντι και επίσης να δείξει τη συμμαχία που υπάρχει μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και για πρώτη φορά σε διάστημα έντεκα χρόνων Αμερικανός πρόεδρος συμμετείχε σε μια ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής. Ο Τζο Μπάιντεν ήθελε να εμφανιστεί στη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Τσαρλς Μισέλ, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μετά τη συνάντηση, εξήγησε ότι στη συνομιλία με τον Μπάιντεν συζήτησαν τους διάφορους τομείς συνεργασίας, όπως η πανδημία του κορονοϊού και η «ανάγκη εγγύησης της πρόσβασης στα εμβόλια».
Η εμφάνιση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη και η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ τόνισε ότι υπήρχαν πολλά πράγματα τα οποία οι Ευρωπαίοι ήλπιζαν να συνεργαστούν με τον παλιό τους σύντροφο. "Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός κοινών σημείων που θέλουμε να καλλιεργήσουμε και θέλουμε επίσης να επιστρέψουμε για να τα επαναλάβουμε", είπε. "Είτε πρόκειται για συνεργασία σε κλιματικά ζητήματα, κατάργηση των εμπορικών διαφορών ή της σχέσης με την Κίνα, με τη Ρωσία ή με την Τουρκία".
Όταν εξήγησε εάν οι δεσμοί με τις Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να απειλήσουν τα γερμανικά οικονομικά συμφέροντα στην Κίνα, η Μέρκελ επανέλαβε την επιθυμία να γίνει αντιληπτή η ΕΕ ως ανεξάρτητος και κυρίαρχος φορέας που διαμορφώνει τη δική της πολιτική απέναντι στον ασιατικό γίγαντα. «Έχουμε μια κοινή βάση αξιών με τις Ηνωμένες Πολιτείες, φυσικά, η οποία είναι εντελώς αναμφισβήτητη και σαφής, αλλά έχουμε επίσης τα δικά μας συμφέροντα από την άλλη πλευρά» είπε με νόημα.
Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, Antonio Costa, ο οποίος ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, δήλωσε εξ ονόματος των 27 κρατών μελών ότι «η διατλαντική σχέση αποτελεί προτεραιότητα για την Ένωση». Μια σχέση που είχε γίνει αρκετά ταραχώδης κατά τη διάρκεια της θητείας του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και αυτό αναμένεται να ανακατευθυνθεί ξανά στην θητεία του Τζο Μπάιντεν.
Επαναπροσέγγιση με την Τουρκία
Εκτός από τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, κατά τη διάρκεια αυτής της τελευταίας συνόδου κορυφής, τέθηκαν και οι σχέσεις με έναν από τους πιο προβληματικούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης: την Τουρκία. Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν να συνεργαστούν με τη χώρα της Ευρασίας σε τομείς όπως η οικονομία, το κλίμα ή η μετανάστευση.
Οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης υπήρξαν αρκετά τεταμένες τους τελευταίους μήνες, ειδικά λόγω της εξερεύνησης φυσικού αερίου στα ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου. Ομοίως, η απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών καθιστά δυσκολότερες τις σχέσεις με την ΕΕ.
Ωστόσο, οι 27 γνωρίζουν επίσης ότι η Άγκυρα μπορεί να είναι αποφασιστικός σύμμαχος ενόψει της αυξανόμενης έντασης με την Κίνα και τη Ρωσία. Οι ευρωπαίοι ηγέτες επισημαίνουν ότι «όσο διατηρείται η δυναμική της τρέχουσας κλιμάκωσης», η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με την Τουρκία «με πιο προοδευτικό και αναλογικό τρόπο» με στόχο «βελτίωση της συνεργασίας σε μια σειρά κοινών περιοχών ενδιαφέροντος».
Μια έκθεση της ίδιας της Επιτροπής προτείνει «τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης που εγγυάται την αποτελεσματική εφαρμογή της σε όλα τα κράτη μέλη και καλεί την Επιτροπή παράλληλα να ξεκινήσει συνομιλίες με την Τουρκία για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες δυσκολίες στην εφαρμογή της» . Δεσμεύονται επίσης για διάλογο για άλλα θέματα όπως η δημόσια υγεία, το κλίμα και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση γνωρίζει τη δύσκολη σχέση της με την Τουρκία και τις πιθανές αποτυχίες της , αλλά είναι επίσης ρεαλίστρια στην αξιολόγηση του τρέχοντος πολιτικού κλίματος, όπου η χώρα της Ευρασίας μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία συμμαχιών.
