Η Γκιουλάι Αβσάρ έρχεται τακτικά σ' αυτή την αγορά της παλιάς πόλης της Άγκυρας, η οποία φημίζεται για τις τιμές της που είναι φθηνότερες από αλλού. Όμως ακόμη κι εδώ, δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να γεμίσει το καλάθι της, όπως και πολλοί Τούρκοι που πρέπει πλέον να διαχειρίζονται την αύξηση των τιμών, που είναι μερικές φορές καθημερινή.
«Είναι η τρίτη φορά που έρχομαι για να αγοράσω λίγο τυρί και βγαίνω με άδεια χέρια αφού είδα τις τιμές. Όλα είναι τόσο ακριβά», διαμαρτύρεται αυτή η 65χρονη συνταξιούχος.
Η τουρκική οικονομία, εύθραυστη ήδη πριν από την πανδημία, εκπέμπει σήματα κινδύνου με έναν επίμονο πληθωρισμό και την υποχώρηση της τουρκικής λίρας.
Οι τιμές ορισμένων τροφίμων, όπως του λαδιού ή των γαλακτοκομικών προϊόντων, αυξάνονται πλέον κάθε εβδομάδα.
«Το ελαιόλαδο αξίζει πια χρυσάφι. Το προσφέρεις στην καλή σου για να την εντυπωσιάσεις», ειρωνεύεται ο Αχμέτ, ο οποίος έχει έρθει κι αυτός για προμήθειες στην αγορά.
Πίσω απ' αυτό το σαρκασμό κρύβεται η τραγωδία πολλών Τούρκων με χαμηλά εισοδήματα που έχουν περάσει ξαφνικά κάτω από το όριο της φτώχειας και για τους οποίους το να βρουν κάτι για να φάνε χωρίς να μείνουν αδέκαροι έχει γίνει μια καθημερινή μάχη.
Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο 2020, 13,9% του πληθυσμού της Τουρκίας ζει κάτω από το εθνικό όριο της φτώχειας, το οποίο βρίσκεται στα 4,3 δολάρια (3,59 ευρώ) την ημέρα κατ' άτομο.
- Κλειδώνουν το βρεφικό γάλα -
«Εργάζομαι εδώ και 20 χρόνια σε φτωχές συνοικίες για να βοηθώ τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Ποτέ η πρόσβαση στην τροφή δεν ήταν πρόβλημα όσο είναι σήμερα», λέει η Χατσέρ Φογκό, ιδρύτρια της μη κυβερνητικής οργάνωσης Δίκτυο Βαθιάς Φτώχειας.
Άλλοτε, «αν δεν είχες να φας, ζητούσες από τους γείτονες. Όμως σήμερα και οι γείτονες δεν έχουν τίποτα», λέει.
Σ' αυτές τις συνοικίες κατοικούν κυρίως οικοδόμοι, άνθρωποι που συλλέγουν απορρίμματα για ανακύκλωση και γυναίκες και παιδιά που προσπαθούν να βιοπορισθούν ως πλανόδιοι έμποροι.
«Έχω δει μαμάδες που τρέφουν το μωρό τους με έτοιμες αφυδατωμένες σούπες σε φακελάκι επειδή δεν μπορούν πλέον να αγοράσουν βρεφικό γάλα. Είναι τόσο ακριβό που τα σούπερ-μάρκετ το κλειδώνουν πλέον, σαν να ήταν προϊόν πολυτελείας», λέει η Χατσέρ Φογκό.
Η φτώχεια πλέον δεν αγγίζει μόνο αυτούς που δεν έχουν σταθερή δουλειά, αλλά και ομάδες που πίστευαν πως ήταν προστατευμένες απ' αυτή.
«Έρχονται σε μας άνθρωποι που βρέθηκαν ξαφνικά άνεργοι ή που δεν είχαν ποτέ ζητήσει βοήθεια σε τρόφιμα», εξηγεί η κα Φογκό.
- «Η κυβέρνηση αδιαφορεί» -
Η συνταξιούχος κα Αβσάρ δεν φανταζόταν ποτέ ότι μια μέρα δεν θα μπορούσε πλέον να πληρώσει τους λογαριασμούς της για το φυσικό αέριο. Με δάκρυα στα μάτια, λέει πως δεν έχει πλέον θέρμανση στο σπίτι της και στην Άγκυρα οι θερμοκρασίες πέφτουν τη νύχτα κάτω από το 0.
«Η κυβέρνηση αδιαφορεί. Αν τους ρωτήσετε, όλα αυτά τα προβλήματα δεν υπάρχουν», λέει αγανακτισμένη.
Τον Οκτώβριο, το βίντεο ενός εμπόρου που δήλωσε στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πως δεν καταφέρνει «πια να φέρει ψωμί» στο σπίτι του είχε προκαλέσει σάλο. «Αυτό μου φαίνεται υπερβολικό», του είχε απαντήσει ο αρχηγός του κράτους.
Ενώ οι οικονομικές δυσκολίες διαβρώνουν την εκλογική δημοτικότητά του, ο Ερντογάν προτιμά να σκιαγραφεί στις ομιλίες του μια Τουρκία την οποία ζηλεύει η Δύση και η οποία ετοιμάζεται να γίνει «μία από τις πιο μεγάλες οικονομίες του κόσμου».
Για τον Ερίντς Γελντάν, καθηγητή Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας στην Κωνσταντινούπολη, στη ρίζα του καλπάζοντος πληθωρισμού βρίσκονται κακές νομισματικές πολιτικές που ευνόησαν μια ανάπτυξη βασισμένη στο χρέος και η έλλειψη εμπιστοσύνης των αγορών.
«Ο πληθωρισμός ήταν επισήμως 14,6% το 2020. Όμως ο αριθμός αυτός δεν είναι παρά ένας μέσος όρος. Είναι πολύ πιο υψηλός, γύρω στο 22% στα προϊόντα διατροφής που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης των πληθυσμών με χαμηλά εισοδήματα», εξηγεί.
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, η συνολική άνοδος των τιμών από το 2008 στα προϊόντα διατροφής είναι 55%.
- «Φανταστικοί εχθροί» -
Αντιμέτωπος με τις επικρίσεις, ο Ερντογάν κατηγόρησε τους εμπόρους ή «λόμπι» ότι επιδιώκουν αθέμιτα οφέλη.
«Δημιουργούν φανταστικούς εχθρούς για να αποφύγουν να μετατραπεί η δυσφορία σε αντίδραση εναντίον της κυβέρνησης», εκτιμά ο Γελντάν.
Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους αναμένεται να ανακοινώσει σήμερα μεταρρυθμίσεις για να προσπαθήσει να ανορθώσει την οικονομία.
Προβλέπονται εξαγγελίες για επιδοτήσεις στους επενδυτές, καθώς και μια μείωση των δημόσιων δαπανών, όμως οι ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί.
«Η Τουρκία επιχειρεί να βρει το δρόμο της μέσα στην ομίχλη επειδή οι θεσμοί έχουν διαλυθεί. Το μόνο που κάνουμε είναι να σώζουμε τα έπιπλα», λέει ο Γελντάν.
«Υπάρχει πραγματικό πρόβλημα διακυβέρνησης».
