Σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα έπληξαν την τουρκική εξωτερική πολιτική τα τελευταία δύο χρόνια, διαβρώνοντας άσχημα τις ικανότητες διαχείρισης κρίσεων και επίλυσης προβλημάτων.
Ο Metin Gurcan, ιδρυτικό μέλος του νέου πολιτικού κόμματος του Αλί Μπαμπατσάν , έχοντας ο ίδιος υπηρετήσει στο Αφγανιστάν, το Καζακστάν, το Κιργιζιστάν και το Ιράκ ως τουρκικός στρατιωτικός σύμβουλος από το 2002 έως το 2008, γνωρίζει καλά πράγματα και καταστάσεις. Μετά την παραίτησή του από το στρατό, έγινε ανεξάρτητος αναλυτής ασφαλείας με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Ο Gurcan απέκτησε το διδακτορικό του το 2016 με διατριβή σχετικά με τις αλλαγές στον τουρκικό στρατό κατά την προηγούμενη δεκαετία.
Ο εν λόγω αναλυτής λοιπόν αναφέρεται σε αυτά τα προαναφερθέντα διαρθρωτικά προβλήματα επισημαίνοντας τους κινδύνους.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αντιλήψεις για την απειλή της Άγκυρας έχουν μετατοπιστεί ανατολικά και νότια, λόγω των αυξανόμενων κινδύνων ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο, το Ιράκ, τη Βόρεια Αφρική και τη Συρία, και λόγω του στρατηγικού ανταγωνισμού με την Αίγυπτο, τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλες περιφερειακές δυνάμεις.
Ο Gurcan θεωρεί πως η Άγκυρα απογοητεύτηκε ιδιαίτερα από την παθητικότητα του ΝΑΤΟ στη νότια πλευρά του κατά τη διάρκεια της κρίσης στη Συρία, κάτι που συνέβαλε σε ένα κενό ασφαλείας εκεί. Στηριζόμενοι στις Λαϊκές Μονάδες Προστασίας - το συριακό κομμάτι του ΡΚΚ - για την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους, οι δυτικές δυνάμεις αγνόησαν ή απέρριψαν τις γνωστές ανησυχίες της Τουρκίας, αναφέρει. Επίσης, υπάρχει μια διαδεδομένη και διαρκής αίσθηση μεταξύ της τουρκικής κυβερνητικής ελίτ ότι το δυτικό μπλοκ ασφαλείας απέτυχε να υποστηρίξει επαρκώς την Άγκυρα κατά τη διάρκεια και μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016.
Ορισμένοι εσωτερικοί παράγοντες, υποστηρίζει ο Gurcan, οδήγησαν επίσης στη στρατιωτικοποίηση της εξωτερικής πολιτικής.
-Πρώτον, η εξωτερική πολιτική έχει καταστεί κρίσιμη βάση της πολιτικής ατζέντας της Άγκυρας από τότε που τέθηκε σε ισχύ το σύστημα της εκτελεστικής προεδρίας. Οι στρατιωτικές ενέργειες στο εξωτερικό απολαμβάνουν ισχυρή λαϊκή υποστήριξη και συμβάλλουν στη διατήρηση της δημοτικότητας του Ερντογάν. Συγκεκριμένα, υιοθετώντας έναν πιο εθνικιστικό λόγο στο εσωτερικό βοήθησε στην εδραίωση του de facto συνασπισμού του με το υπερεθνικιστικό Εθνικιστικό Κίνημα.
-Δεύτερον, η στρατιωτική ανάπτυξη στο εξωτερικό είναι δημοφιλής στις ίδιες τις ένοπλες δυνάμεις. Ενισχύει το ηθικό και το κίνητρο μέσω πρόσθετων ευκαιριών αμοιβής και προώθησης και παρέχει πολύτιμη εμπειρία σε επιχειρήσεις.
-Ένας τρίτος εγχώριος οδηγός της πιο στρατιωτικής προσέγγισης της Τουρκίας είναι ο ρόλος της στην εναρμόνιση των δεσμών μεταξύ της στρατιωτικής και μη στρατιωτικής ηγεσίας, που συμφωνούν για την ανάγκη ενίσχυσης των στρατιωτικών ικανοτήτων και της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας. Ο στρατός ενδιαφέρεται περισσότερο για τις τεχνικές διαστάσεις αυτής της συναίνεσης ως μέρος μιας διαδικασίας μετασχηματισμού και αναδιάρθρωσης που ονομάζεται Vision 2033. Εν τω μεταξύ, οι πολιτικοί επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη νέα ικανότητα και ενέργεια στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Ελπίζουν επίσης ότι η διατήρηση του στρατού απασχολημένου στο εξωτερικό θα διευκολύνει τον πολιτικό έλεγχο του στρατεύματος, καθώς οι στρατηγοί επικεντρώνονται σε εξωτερικές και όχι σε εσωτερικές υποθέσεις. Τέλος, η άνθηση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας επιτρέπει στην Άγκυρα να ακολουθήσει μια πιο ανεξάρτητη στρατηγική και να εμφανίσει τα αμυντικά της συστήματα για τους σκοπούς του διεθνούς μάρκετινγκ.
Από την άλλη πλευρά σύμφωνα με τον αναλυτή, τα βασικά προβλήματα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής σήμερα μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
-Δεν διαθέτει μια μεγάλη στρατηγική, που υποκύπτει σε μια παγίδα του βραχυπρόθεσμου.
-Η εξωτερική πολιτική γίνεται όλο και περισσότερο ένα εργαλείο καθημερινής πολιτικής στο εσωτερικό, που διαμορφώνεται από μια λαϊκιστική προσέγγιση που δίνει προτεραιότητα στην εγχώρια κατανάλωση και έτσι προσκολλά την εξωτερική πολιτική στην εσωτερική πολιτική ατζέντα της κυβέρνησης
-Αναπτύσσεται υπερβολικά εξατομικευμένη, αντηχεί την πολωτική και λαϊκιστική προσέγγιση του Ερντογάν στο εσωτερικό
-Ο τομέας των εξωτερικών υποθέσεων έχει συνδεθεί με τον πολιτικό σχεδιασμό.... σταδιοδρομίας, καθώς οι πολιτικοί του AKP διορίζονται εύκολα ως πρεσβευτές ή σε άλλες θέσεις στο εξωτερικό.
-Η διαδικασία λήψης αποφάσεων συχνά στερείται ολοκληρωμένων διαβουλεύσεων και διαφάνειας, οδηγώντας σε αβεβαιότητα, αυθαιρεσία και απρόβλεπτο στις αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής.
-Όλες οι ισχυρές προσωπικότητες στην Άγκυρα ανακατεύονται στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, κάτι που συχνά οδηγεί σε μπερδεμένα μηνύματα. Ειδικά για τη Δύση, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει σύγχυση ως προς το ποιος είναι τελικά ο συνομιλητής τους από τουρκικής πλευράς και να παράλληλα να τροφοδοτήσει την αντίληψη για μια βαθύτερη κρίση διακυβέρνησης και διαχείρισης στην Άγκυρα
