Ο Αλί Έρμπας, επικεφαλής της Diyanet, ηγήθηκε των προσευχών της Παρασκευής, κραδαίνοντας το σπαθί...Ο Τούρκος αξιωματούχος βρίσκεται από την ημέρα της μεταροπής της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί στο επίκεντρο της πολιτικής και θρησκευτικής επικαιρότητας. Πρόκειται για την πιο σημαντική ισλαμική προσωπικότητα της χώρας. Επικεφαλής του Υπουργείου Θρησκευμάτων από το 2017, ηγήθηκε των δύο προσευχών της Παρασκευής που πραγματοποιήθηκαν μέχρι στιγμής στη χριστιανική βασιλική κραδαίνοντας ένα σπαθί με χαραγμένο με ένα στίχο από το Κοράνι στη λεπίδα.
Μέχρι τις αρχές Ιουλίου, η Αγία Σοφία ήταν μουσείο και εξαρτιόταν από το Υπουργείο Τουρισμού και Πολιτισμού. Σήμερα ο έλεγχος του κτιρίου έχει περάσει στο Υπουργείο Θρησκευμάτων (Diyanet) που ελέγχεται από τον Erbas, μια ισχυρή φιγούρα που συνδέεται με τον «σουλτάνο» Ερντογάν.
Ο 59χρονος Τούρκος θεολόγος έχει μεγάλους στόχους για την Αγία Σοφία, η οποία έχει γίνει σύμβολο της πολιτικής «του εθνικισμού και του Ισλάμ» εκ μέρους του προέδρου. Ο Τούρκος αξιωματούχος μέσα στην Αγιά Σοφιά θέλει να δημιουργήσει πρώτα απ 'όλα ένα σχολείο, ένα Κορανικό σχολείο(μαντράσα). Τα τζαμιά, υπογραμμίζει, «είναι σχολεία» όπου μπορούν να εκπαιδεύσουν «νέους και παιδιά» ενώ το έργο του Ερντογάν στοχεύει στο να δημιουργήσει μια «ευσεβή γενιά».
Η υπηρεσία δημιουργήθηκε το 1924 για τον έλεγχο της μουσουλμανικής πίστης, αλλά η κατεύθυνση της υπηρεσίας των θρησκευτικών υποθέσεων έχει οδηγήσει με την πάροδο του χρόνου το εν λόγω όργανο στην προσπάθεια να «εξισλαμίσει» την τουρκική κοινωνία: υπό τον άμεσο έλεγχο του προέδρου, παρακολουθεί πάνω από 84684 τζαμιά διάσπαρτα σε όλη τη χώρα, παρέχει μισθούς ιμάμη, διορίζει θεολόγους, μουεζίνηδες και ιεροκήρυκες. Σε αυτά προστίθενται άλλα 2.000 τζαμιά στο εξωτερικό. Έχει σημαντικό προϋπολογισμό περίπου 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ και βασίζεται στο έργο 170 χιλιάδων υπαλλήλων.
Όπως επισημαίνει η Le Monde , τα fatwas (θρησκευτικά διατάγματα) που εξέδωσε η Diyanet αποτελούν συχνά πηγή διαμάχης: το 2018 ο ισχυρισμός ότι τα κορίτσια θα μπορούσαν να παντρευτούν από την ηλικία των εννέα είχε δημιουργήσει σκάνδαλο. Αντιμέτωπη με το κύμα της λαϊκής εξέγερσης, η υπηρεσία είχε αποφασίσει να ανακρούσει πρύμναν και να αποσύρει το διάταγμα. Ο ίδιος ο Αλί Έρμπας έπρεπε να αποσύρει τμήματα των κηρυγμάτων στην Αγία Σοφία για τις προσευχές της Παρασκευής, ιδίως στα εδάφια στα οποία, προβαλλόταν το θέμα της «κατάκτησης», ενώ επιτέθηκε στον Ατατούρκ, ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, για τη μετατροπή της χριστιανικής βασιλικής, η οποία είχε γίνει τζαμί με την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, σε μουσείο. Ο Πρόεδρος Ερντογάν αμέσως ήρθε να σώσει τον ιεροκήρυκα και υπουργό του, δηλώνοντας ότι “η επίθεση στον επικεφαλής της Diyanet είναι σαν να επιτίθεται κάποιος στο κράτος. Και αυτό που είπε στην ομιλία του είναι σωστό σε κάθε σημείο”.
Σε αυτό το αυξανόμενο πλαίσιο ριζοσπαστικοποίησης του έθνους, το αίσθημα ανησυχίας και αβεβαιότητας των Ορθόδοξων χριστιανών αυξάνεται. Η έσχατη κληρονομιά μιας χιλιετούς κοινότητας έχει μειωθεί σήμερα σε μια χούφτα «Ρωμιούς» κυρίως ηλικιωμένους και στο περιθώριο της κοινωνίας. Από 160.000 στις αρχές του 20ού αιώνα, παραμένουν πάνω από 2.000 Έλληνες, συντεριμμένοι από τον τουρκο-μουσουλμανικό εθνικισμό και τις διώξεις που συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα.
Για πολλούς από αυτούς, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί προκαλεί οράματα δαιμόνων, διωγμών και θανάτου και η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου έχει ελάχιστη χρησιμότητα για την προστασία του χριστιανικού πολιτισμού και της κληρονομιάς. Η τελευταία πρόκληση τέλος έχει να κάνει και με την αφομοίωση, με έναν αυξανόμενο ρυθμό μικτών γάμων που συνεπάγεται περαιτέρω μείωση του χριστιανικού στοιχείου στην τουρκική κοινωνία.
