«Μπορεί με μια δική σου πράξη να αλλάξεις τη ζωή και τη μοίρα ενός ανθρώπου, ίσως και για όλη του τη ζωή αλλά θα πρέπει η συνέπεια του κράτους και της κοινωνίας μας απέναντι στα παιδιά να έχει μια συνέχεια, είναι αυτονόητο ότι δεν μπορείς να τα εγκαταλείψεις». Η συνέπεια και η συνέχεια στις πράξεις που αφορούν τα ασυνόδευτα ανήλικα αποτελεί το όραμα του Ειδικού Γραμματέα Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου Ηρακλή Μοσκώφ, όπως το περιέγραψε ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη.
Έχοντας κλείσει μόλις 6 μήνες στη θέση του ειδικού γραμματέα Προστασίας Ασυνόδευτων, ο κ. Μοσκώφ θέτει ως προτεραιότητες την εκπαίδευση και την ενίσχυση της ενταξιακής προοπτικής των παιδιών προκειμένου να αποκλείσει το φαινόμενο της άτυπης φυγής που παρατηρείται σε δομές φιλοξενίας. Στην κατεύθυνση αυτή θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό το σχέδιο νόμου του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, που τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση και ρυθμίζει ζητήματα επιτροπείας των ασυνόδευτων παιδιών και της φιλοξενίας τους σε δομές.
«Αυτή τη στιγμή έχουμε γύρω στις 73 δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας και περίπου 2500 παιδιά, αριθμός που ήταν διπλάσιος παλαιότερα. Υπήρχε αυτός ο απαράδεκτος θεσμός της προστατευτικής φύλαξης, που ουσιαστικά ήταν η αστυνομία και η Γραμματεία ήρθε στη συνέχεια με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού. Έτσι διαχειριστήκαμε το θέμα της στέγασης αυτών των παιδιών, τη νομική υποστήριξη, προενταξιακά και ενταξιακά θέματα, την άτυπη και τυπική εκπαίδευση και τη συμμετοχή στην τοπική κοινωνία με εταίρους τις ΜΚΟ», λέει ο κ. Μοσκώφ προσθέτοντας ότι η πληρότητα τώρα στις δομές φιλοξενίας ανέρχεται στο 75-80%.
«Γέφυρα» μεταξύ 16-21 χρόνων
Ο κ. Μοσκώφ χαρακτηρίζει κομβικής σημασίας το πρόσφατο νομοθέτημα για την επιτροπεία καθώς, πέρα από τον θεσμό της επιτροπείας, εγκαθιδρύει και το πλαίσιο κανόνων λειτουργίας για τους ξενώνες. Αναφέρεται παράλληλα στη σημασία του εθνικού μηχανισμού επείγουσας ανταπόκρισης για τους ασυνόδευτους ανήλικους, που λειτουργεί σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και με μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Πρόκειται για μια τηλεφωνική γραμμή, που λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα και 7 ημέρες την εβδομάδα, παρέχοντας καθοδήγηση σε ασυνόδευτα παιδιά, τα οποία διαβιούν στην ενδοχώρα και ζουν σε επισφαλείς συνθήκες και σε αστεγία. Η διαδικασία αυτή στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη υποστηρίζεται από τις κινητές μονάδες των συνεργαζόμενων μη κυβερνητικών οργανώσεων.
«Αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να ενισχύσουμε την ενταξιακή προοπτική τους και να “χτυπήσουμε” την άτυπη φυγή. Ουσιαστικά, τα ασυνόδευτα φεύγουν από τις δομές γιατί έχουν ανασφάλεια σε σχέση με το νομικό καθεστώς επειδή ξέρουν ότι όταν γίνουν 18 χρονών το άσυλό τους μπορεί να απορριφθεί. Από κει και πέρα δημιουργείται το θέμα της παραβατικότητας καθώς τα δελεάζουν στο λεγόμενο μικροέγκλημα (διακίνηση ναρκωτικών, κλοπές, πορνεία)».
Στόχος του Ειδικού Γραμματέα είναι να γίνει μια «γέφυρα» στα παιδιά ηλικίας 16-21 χρόνων, «ηλικία πολύ κρίσιμη και να μην γυρίσει το παιδί πίσω στα κοντέινερ, στα camps και γενικώς να μην υφίσταται το φαινόμενο της άτυπης φυγής ή της παραβατικότητας».
«Θέλουμε λοιπόν να παρατείνουμε τη διαμονή τους στα δικά μας κέντρα, ιδανικά μέχρι τα 21 και αυτό να συνδέεται με κάποια ενταξιακή προοπτική. Η επίτευξή του, όμως, χρειάζεται κάποια ρύθμιση σε σχέση με την άδεια παραμονής γιατί εμείς είμαστε αρμόδιοι μέχρι τα 18, άρα πρέπει να τεκμηριωθεί με συμμετοχή σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα ή με προοπτική επαγγελματικής αποκατάστασης».
Ο σκόπελος των Επαγγελματικών Σχολών
Θέλοντας να συμβάλει καθοριστικά στην ενταξιακή προοπτική των ασυνόδευτων, η Ειδική Γραμματεία έχει επαφές με τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) προκειμένου να επιτύχει την εγγραφή των παιδιών στις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ) Μαθητείας.
«Προσπαθούμε να αλλάξουμε λίγο νομοθετικά τις εγγραφές των παιδιών μας στις ΕΠΑΣ, να μπορούν δηλαδή να μπαίνουν στις επαγγελματικές σχολές της ΔΥΠΑ με τον ίδιο τρόπο που μπαίνουν στα γενικά και τα επαγγελματικά λύκεια, δηλαδή με ελλιπή δικαιολογητικά και κυρίως με απουσία του απολυτηρίου γυμνασίου», ξεκαθαρίζει ο κ. Μοσκώφ.
Έχοντας αναλάβει μόλις από τον Δεκέμβριο του 2021 τη θέση του Ειδικού γραμματέα, θυμάται με συγκίνηση τη στιγμή που μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα ορφανά παιδιά από την Ουκρανία. «Πρέπει να έχει συνέχεια, δεν μπορεί γενικότερα αυτή η ιστορία με τα ασυνόδευτα να είναι κάτι αποσπασματικό και να αποσυνδέεται από την κοινωνία μας ως στάση.
Δεν μπορεί εμείς να είμαστε κόντρα ρόλος σε αυτό που κάνει η κοινωνία γιατί δεν θα πετύχει το εγχείρημα, δεν μπορούμε δηλαδή εμείς να λειτουργούμε υπέρ της ένταξης και η κοινωνία να φοβάται την ένταξη. Άρα, για εμάς είναι ένα στοίχημα και σε επίπεδο “διαπαιδαγώγησης” της κοινωνίας και καλών παραδειγμάτων που θέλουμε να προβάλουμε για να γίνει και πιο εύκολο το έργο μας και κυρίως να διευκολύνουμε πιο πολύ την προστασία των παιδιών».
Αναφέρεται, μάλιστα, στην επίθεση βίας που έγινε πριν από λίγες βδομάδες στον ξενώνα ασυνόδευτων της ΑΡΣΙΣ στην Περαία, τονίζοντας τη σπουδαιότητα της εκπαίδευσης της κοινωνίας και του γηγενή πληθυσμού στα σχολεία. «Η νέα γενιά πρέπει να εφοδιαστεί με περισσότερα εργαλεία ενσυναίσθησης. Η ανηλικότητα από μόνη της είναι ένα κριτήριο ευάλωτης θέσης, εκεί δεν υπάρχουν εκπτώσεις, ούτε συμβιβασμοί», καταλήγει.
