Με τον κίνδυνο εξ΄ανατολών όχι απλά να υπάρχει αλλά να παραμένει και αμετακίνητος στις αναθεωρητικές του θέσεις, έχοντας ως εφόδιο έναν ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό, αργά ή γρήγορα θα έπρεπε η Ελλάδα να δει και την περίπτωση της στράτευσης και των γυναικών, έστω και σε εθελοντική βάση σε πρώτη φάση και για ειδικά καθήκοντα.
Τέθηκε λοιπόν σε Δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση η νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, υπό τον τίτλο: «Ίδρυση Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας, εκσυγχρονισμός θεσμικού πλαισίου των Ανωτάτων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, σύσταση Κοινού Σώματος Πληροφορικής στις Ένοπλες Δυνάμεις και λοιπές διατάξεις».
Η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης ξεκίνησε την 30ή Απριλίου 2024, και θα ολοκληρωθεί την 13η Μαΐου 2024. Δύο είναι οι βασικές αλλαγές που κομίζει. Η πρώτη έχει να κάνει με το πρώτο βήμα της στράτευσης των γυναικών.
Η δεύτερη αλλαγή όπως τονίζουν κύκλοι του Υπουργείο είναι αυτή που έρχεται να συνδυάσει την θητεία των ΔΕΑ με ερευνητικά προγράμματα και διδακτορικά.
Πιο συγκεκριμένα για τις γυναίκες στο Άρθρο 68 με τίτλο: «Ειδικά Προγράμματα Θητείας», ο νομοθέτης τονίζει πως «κατά παρέκκλιση των λοιπών διατάξεων, τα Γενικά Επιτελεία δύνανται να προκηρύσσουν ειδικά προγράμματα θητείας για άνδρες, στρατεύσιμους και εφέδρους, και γυναίκες, τα οποία συνδυάζονται με φοίτηση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4957/2022 (Α΄ 141), ως εξής:
α) Ειδικό πρόγραμμα θητείας για σπουδαστές που φοιτούν στο πρώτο ή δεύτερο έτος προγράμματος σπουδών πρώτου κύκλου Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Τα Γενικά Επιτελεία προκηρύσσουν ειδικά προγράμματα θητείας για φοιτητές συγκεκριμένων προγραμμάτων σπουδών, ανάλογα με τις ανάγκες τους, τα οποία δεν μπορούν να υπερβαίνουν την ελάχιστη διάρκεια φοίτησης για απόκτηση του τίτλου σπουδών, προσαυξημένη κατά δύο (2) έτη. Μετά από την ένταξή τους στο ειδικό πρόγραμμα θητείας οι συμμετέχοντες αποκτούν την ιδιότητα του Υποψήφιου Έφεδρου Αξιωματικού Βραχείας Εθελοντικής Υπηρεσίας και λαμβάνουν ως αμοιβή ποσοστό επί του μισθού του Δοκίμου Έφεδρου Αξιωματικού. Η ως άνω αμοιβή δεν καταβάλλεται κατά το δεύτερο έτος της προσαύξησης του δευτέρου εδαφίου. Οι ανωτέρω μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος σπουδών πρώτου κύκλου και της απαιτούμενης στρατιωτικής τους εκπαίδευσης υπηρετούν υποχρεωτικά για δύο (2) έτη σε μονάδες/υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων με τον βαθμό του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού και αντιστοίχων και ειδικότητα συναφή με το αντικείμενο σπουδών τους».
Ο Νίκος Δένδιας το είχε πει συγκεκριμένα στην εκδήλωση για την Ημέρα της Γυναίκας, την οποία διοργάνωσε το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας «Το σχετικό νομοθέτημα υπάρχει από το 1977. Το ερώτημα λοιπόν είναι πώς υλοποιούμε αυτήν την πρόβλεψη για την εθελοντική – επαναλαμβάνω το εθελοντική για να μην υπάρξει καμία παρεξήγηση σε αυτό – στράτευση των γυναικών. Και τις επόμενες εβδομάδες θα σας παρουσιάσουμε μαζί με την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων μια αρχική σκέψη. Για το πώς μπορούμε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο να εκμεταλλευτούμε το ανθρώπινο κεφάλαιο της πατρίδας μας όχι μόνο στο επίπεδο των στελεχών μας, αλλά και στο επίπεδο της εθελοντικής στράτευσης γυναικών. Ξεκινώντας από δόκιμες αξιωματικούς με συγκεκριμένες ειδικότητες, οι οποίες θα υπηρετούν για ένα χρονικό διάστημα και σιγά σιγά προχωρώντας σε ευρύτερα τμήματα του γυναικείου πληθυσμού».
Σε κάθε περίπτωση το Φινλανδικό μοντέλο που προβλέπει και την στράτευση των γυναικών έρχεται σιγά σιγά και στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο πως από τις 23 έως 26 Απριλίου 2024 και στο πλαίσιο των οδηγιών και κατευθύνσεων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και του ΓΕΕΘΑ, αντιπροσωπεία Αξιωματικών του ΓΕΣ επισκέφθηκε τη Φινλανδία, όπου εξετάστηκαν θέματα σχετικά με το Φινλανδικό μοντέλο στράτευσης.
Η διάρκεια της θητείας τους
Στην παρούσα φάση οι γυναίκες αποτελούν στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις ήδη το 17%, όντας επαγγελματίες οπλίτες, υπαξιωματικοί και αξιωματικοί από παραγωγικές σχολές. Ειδικότερα στην Πολεμική Αεροπορία το ποσοστό είναι γύρω στο 18%, στον Στρατό Ξηράς περίπου 9% και στο Πολεμικό Ναυτικό στο 19%. Το ποσοστό αυτό είναι από τα υψηλότερα στο ΝΑΤΟ. Στην Τουρκία δεν υπάρχει καν σκέψη για στράτευση των γυναικών και παρά το γεγονός πως γυναίκες υπάρχουν ως επαγγελματικά στελέχη και πάλι το ποσοστό τους στον τουρκικό στρατό είναι κάπου στο 0,3%. Σε πρώτη φάση βέβαια, όπως επεσήμανε και ο υπουργός, θα μιλάμε μόνο για δόκιμες αξιωματικούς. Αυτό σημαίνει πως λόγω της ιδιαίτερης εκπαίδευσης που πραγματοποιούν (περίπου 4 μηνών ως Υποψήφιοι Εφέδροι Αξιωματικοί) η διάρκεια της θητείας τους είναι 12+6 μήνες ή 9 αν υπηρετήσουν σε παραμεθόρια περιοχή συν 6 μήνες. Μετά την ονομασία τους σε ΔΕΑ και για το υπόλοιπο της θητείας τους διαμένουν εκτός στρατοπέδου, σιτίζονται στις Λέσχες Αξιωματικών και λαμβάνουν τη χρηματική αποζημίωση που αντιστοιχεί στον βαθμό τους. Επιπλέον της αποζημίωσης αυτής, λαμβάνουν κατά περίπτωση το επίδομα παραμεθορίου περιοχής.
Σε εφεδρεία μέχρι τα 60
Με βάση το φινλανδικό μοντέλο που θέλει να ακολουθήσει η Ελλάδα για τη θητεία προβλέπεται πως οι στρατεύσιμες θα έχουν μια καλή ευκαιρία να βρουν μια υπηρεσία που είναι ανταποδοτική και να ανταποκρίνεται στις δεξιότητές τους. Ανάλογα με τη δεδομένη εκπαίδευση, η στρατεύσιμη θητεία θα διαρκεί 165, 255 ή 347 ημέρες. Εχοντας ολοκληρώσει την εθελοντική στρατιωτική θητεία, οι γυναίκες θα παραμένουν μέρος της εφεδρείας μέχρι να κλείσουν τα 60. Ενδέχεται να λάβουν εντολές να παρακολουθήσουν ασκήσεις επανεκπαίδευσης για τους ίδιους λόγους με τους άνδρες ομολόγους τους.
Η στράτευση των γυναικών δεν είναι κάτι καινούργιο καθώς έχουν αποδείξει πως μπορούν να ανταποκριθούν σε κάθε αποστολή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Ισραήλ όπου αν και υποχρεωτική η στράτευση, όπως και των ανδρών, η μόνη διαφορά είναι ότι η χρονική της διάρκεια είναι δύο αντί για τρία χρόνια.
Το σκανδιναβικό μοντέλο
Στη Φινλανδία της οποίας το μοντέλο θητείας η Ελλάδα επιθυμεί να αντιγράψει σε σημαντικό βαθμό οι γυναίκες δεν υπηρετούν υποχρεωτικά. Αυτό ωστόσο που σκέφτεται να υλοποιήσει το ελληνικό υπουργείο Εθνικής Αμυνας με την εθελοντική στράτευση των γυναικών, στη Φινλανδία το έχουν υλοποιήσει από το 1995, όπου οι γυναίκες μεταξύ 18 και 29 ετών έχουν τη δυνατότητα να αναλάβουν εθελοντικά τη στρατιωτική τους θητεία στις Αμυντικές Δυνάμεις ή στη Συνοριακή Φύλαξη. Οι γυναίκες γενικά υπηρετούν υπό τις ίδιες συνθήκες με τους άνδρες.
Τα μη μάχιμα καθήκοντα στις ειρηνευτικές επιχειρήσεις των φινλανδικών Αμυντικών Δυνάμεων άνοιξαν στις γυναίκες το 1991. Ενώ υπήρξαν περίπου 800 αιτήσεις από Φινλανδές τον πρώτο χρόνο που τους επετράπη να υπηρετήσουν, η τελευταία περίοδος αιτήσεων για εθελοντική υπηρεσία γυναικών, που έληξε τον Ιανουάριο του 2023, έφερε 1.258 αιτήσεις.
