Ειναι γεγονός ότι η επιθετική στάση της Τουρκίας έναντι Ελλάδας-Κύπρου-γειτονικών χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο από το 2019 και εντεύθεν , έχει αυξήσει τις εντάσεις σε σημείο που είναι δυνατή η ένοπλη σύγκρουση.
Τούτου λεχθέντος, μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων στην Κύπρο μπορεί να είναι το κλειδί για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα.
Αυτό από ότι διαφαίνεται είναι ένα πρόβλημα που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την επιρροή να επιλύσουν, σε συνδυασμό και αλληλουχία με την ΕΕ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Καθηγητής Μάζης: Η Κύπρος μπορεί τώρα να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα στην Τουρκία εάν ... (Βίντεο)
Με απλά λόγια, η επίλυση του Κυπριακού, του τελευταίου διαιρεμένου νησιού στην Ευρώπη, θα είναι ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και θα μπορούσε επίσης να αποφέρει έναν μακρύ κατάλογο οφελών που ξεπερνούν τα γεωγραφικά συμφέροντα των περιφερειακών παραγόντων.
"Μόνο η Αμερική μπορεί να λύσει το Κυπριακό", είναι ο τίτλος σχετικού με το θέμα άρθρου Διεθνούς ΜΜΕ με ιδιαίτερη βαρύτητα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, κυριότερα σημεία του οποίου είναι τα ακόλουθα:
"Η προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού δεν είναι απλή υπόθεση.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν ήδη την αξία της Κύπρου. Για παράδειγμα, άροντας πρόσφατα ένα εμπάργκο όπλων που είχε επιβληθεί στο νησί από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι Ηνωμένες Πολιτείες διευκόλυναν την Κυπριακή Δημοκρατία να προβεί στην αποστολή όπλων της σοβιετικής εποχής στην Ουκρανία.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν πρέπει να προχωρήσει παραπέρα και να ξεκλειδώσει όλες τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει μια διευθέτηση του Κυπριακού μέσω διαπραγματεύσεων. Η αποτυχία επίλυσης του Κυπριακού συνεχίζει να φέρνει την περιοχή και τον υπόλοιπο κόσμο πιο κοντά στον πόλεμο. Αυτό δεν ήταν ποτέ πιο σημαντικό από ότι στη νέα εποχή του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων που έχουμε εισέλθει.
Πράγματι, χωρίς μια βιώσιμη λύση στο Κυπριακό που είναι αποδεκτή από τα εμπλεκόμενα μέρη, η δυτική ασφάλεια θα παραμείνει σε μια διαρκή κατάσταση ευθραυστότητας.
Η διαμόρφωση των σχέσεων Κύπρου-Τουρκίας
Μια διευθέτηση με διαπραγματεύσεις για την Κύπρο έφτασε κοντά στην επιτυχία το 2004 υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) Κόφι Ανάν, γνωστή ως «Σχέδιο Ανάν», αλλά τελικά απέτυχε.
Παράλληλα η είσοδος της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ ως διαιρεμένο νησί έχει επιδεινώσει τις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών. Σε αυτό το σημείο, ούτε η Τουρκία, η Ελλάδα, ούτε οι δύο πλευρές στην Κύπρο βρίσκονται κοντά σε διευθέτηση.
Η Τουρκία επιμένει στη μη ρεαλιστική θέση της λύσης δύο κρατών, ενώ η Κύπρος και η Ελλάδα αισθάνονται σχετικά δικαιωμένοι να κάνουν το ελάχιστο για να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Θα μπορούσε κανείς να σηκώσει τους ώμους του και να πει ότι αυτό είναι απλώς ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα, ή ακόμα και απλώς το πρόβλημα των πλευρών που διαφωνούν. Θα έκαναν λάθος.
Ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέλος της ΕΕ, δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Και ενώ η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, δεν είναι μέλος της ΕΕ.
Τόσο η Κύπρος όσο και η Τουρκία εμποδίζουν την ένταξη της άλλης στην οντότητα της οποίας είναι μέλη λόγω των πολιτικών διαφορών τους σχετικά με το μελλοντικό καθεστώς της Κύπρου.
Η συνεργασία για την εξασφάλιση ενός κοινού ευρωπαϊκού και διατλαντικού πλαισίου ασφαλείας που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της ΕΕ είναι αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό στρατηγικό ζήτημα ασφάλειας από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία συνδέεται αναμφισβήτητα με την έλλειψη συνολικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας που να ενώνει το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Οι μελλοντικές προσπάθειες να αποτραπούν οι ρωσικές αλυτρωτικές ενέργειες έγκεινται στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης και επανασχεδιασμένης δυτικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας που φέρνει κοντά το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι η επίλυση του Κυπριακού, το οποίο θα επιτρέψει τελικά στην Κύπρο να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και στην Τουρκία να ξαναεμπλακεί στην προσπάθεια ένταξής της στην ΕΕ ή τουλάχιστον να συμπεριληφθεί σε οποιοδήποτε αναδυόμενο ευρωπαϊκό πλαίσιο ασφάλειας.
Ο ρόλος της ενέργειας στην επίλυση του "Κυπριακού"
Σχετική με αυτό είναι η επείγουσα τώρα ανάγκη της Ευρώπης να τερματίσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Μια εναλλακτική και βιώσιμη πηγή φυσικού αερίου για την εξυπηρέτηση της ζήτησης της Ευρώπης βρίσκεται στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου. Μέσω της συνεργασίας με τις χώρες που αποτελούν πλέον το Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF), η εξόρυξη πηγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας έχει καλές πιθανότητες να είναι εμπορικά βιώσιμη.
Ωστόσο, η Τουρκία δεν είναι μέρος του EMGF, κυρίως επειδή δεν αναγνωρίζει την Κύπρο.
Ως αποτέλεσμα, η Άγκυρα αμφισβητεί το δικαίωμα της Κύπρου να αναθέτει συμβάσεις γεώτρησης σε δυτικές πετρελαϊκές εταιρείες, κυρίως αναπτύσσοντας δικά της πλοία εξερεύνησης και γεώτρησης στα κυπριακά (και ελληνικά) ύδατα, συχνά συνοδευόμενα από στοιχεία του Τουρκικού Ναυτικού.
Ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία έχει το διπλωματικό πάνω χέρι ως η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του νησιού, αυτό δεν επιλύει τον κίνδυνο να προκύψει σύγκρουση λόγω κάποιου εσφαλμένου υπολογισμού από τους Τούρκους, τους Έλληνες ή τους Κύπριους.
Αυτό θα ήταν μια καταστροφική εξέλιξη για ΕΕ και ΝΑΤΟ.
Το μέλλον μιας σταθερής μεσογειακής προμήθειας φυσικού αερίου στην Ευρώπη πρέπει να έρθει στο τέλος μιας πολιτικής λύσης για την Κύπρο. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την επανένωση του νησιού, με την Τουρκία να δημιουργεί πλήρεις διπλωματικούς δεσμούς με την Κύπρο. Με αυτόν τον τρόπο, το ζήτημα των αμφισβητούμενων υδάτων, των ΑΟΖ και των διμερών εντάσεων θα αντιμετωπιστεί μέσω της διπλωματίας, ανοίγοντας το δρόμο για τον εφοδιασμό χωρίς συγκρούσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη και μειώνοντας περαιτέρω τη σημασία της Ρωσίας ως προμηθευτή φυσικού αερίου.
Η αναζωπύρωση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας
Ενδεικτικό το πόσο άσχημες είναι οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας είναι το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δεν μίλησε με τον Ερντογάν τους πρώτους δεκαοκτώ μήνες της θητείας του, ενώ η Τουρκία συνεχίζει να εμποδίζει την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Ενδεχομένως μια συμφωνία για την Κύπρο με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ θα μπορούσε να πυροδοτήσει τη σπίθα για την αναζωπύρωση των αμερικανικών και τουρκικών δεσμών, που άρχισαν να επιδεινώνονται απότομα λόγω σημαντικών διαφορών σχετικά με τη Συρία και τον αγώνα για την εξάλειψη του Ισλαμικού Κράτους.
Το όφελος για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση μπορεί να είναι τεράστιο: μια επαναφορά μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας για το Κυπριακό θα μπορούσε να δώσει κίνητρο στην Τουρκία να αποστασιοποιηθεί από τη Μόσχα, κάτι που ήταν απρόθυμο να κάνει από τα μέσα της δεκαετίας του 2010.
Ένας διάλογος επικεντρωμένος στην επίλυση του ζητήματος θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης, να προσφέρει στην Άγκυρα εναλλακτικές λύσεις για την εκφόρτωση των ρωσικών πυραύλων S-400 και να βοηθήσει τον τουρκικό στρατό να αποκτήσει τα τόσο απαραίτητα μαχητικά F-16.
Με απλά λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μόνος παράγοντας με αρκετή διπλωματική επιρροή που θεωρείται αξιόπιστος από όλες τις πλευρές στη διαμάχη.
Δυστυχώς, η ΕΕ δεν είναι αξιόπιστη οντότητα στα μάτια της Τουρκίας, καθώς η Κύπρος και η Ελλάδα είναι ήδη μέλη.
Τα Ηνωμένα Έθνη συχνά πιστεύεται ότι είναι η επόμενη λογική επιλογή, ωστόσο αυτά δεν έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν κίνητρα όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Ένας ειδικός απεσταλμένος που θα αποστέλλει ο Λευκός Οίκος να επιβλέπει τις διαπραγματεύσεις είναι η μόνη βιώσιμη επιλογή για την επίλυση του κυπριακού τέλματος.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την Άγκυρα θα ήταν να συνάψουν οι Ηνωμένες Πολιτείες μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Αυτό θα ήταν ένα σημαντικό κέρδος, καθώς θα παρείχε μια οικονομική διάσταση για τη σταθεροποίηση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης ΗΠΑ-Τουρκίας, η οποία πάντα έλειπε από την αρχή του Ψυχρού Πολέμου.
Με αυξημένους οικονομικούς δεσμούς, η πιθανότητα ρήξης μεταξύ Τουρκίας και Αμερικής θα μειωνόταν.
Το να μετατοπιστεί η στάση των Ελληνοκύπριων μπορεί να είναι λίγο πιο δύσκολο.
Τούτου λεχθέντος, ενδιαφέρονται να αποκτήσουν οπλικά συστήματα αμερικανικής κατασκευής, τα οποία θα μπορούσαν να εξαρτηθούν από την προθυμία τους να διαπραγματευτούν με καλή πίστη.
Η Αμερική θα μπορούσε επίσης να πείσει το Ηνωμένο Βασίλειο να μετατρέψει τις κυρίαρχες βάσεις του στο νησί σε βάσεις του ΝΑΤΟ ,κάτι που οι Ελληνοκύπριοι θα καλωσόριζαν .
Προφανώς, αυτές είναι αρχικές προτάσεις που καταδεικνύουν μόνο τη διαπραγματευτική δύναμη που μπορεί να διαθέτουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η επίτευξη διευθέτησης μέσω διαπραγματεύσεων είναι πιθανό να είναι πρόκληση λόγω μακροχρόνιων ζητημάτων όπως το καθεστώς των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί, οι διαφορές ιδιοκτησίας/γης και το μέλλον των εγκατεστημένων Τούρκων στο νησί.
Η ειρηνική επίλυση αυτού του δυσεπίλυτου προβλήματος θα αποφέρει πολύ περισσότερα από την απλή διόρθωση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Κύπρου. Θα είναι θεμελιώδες στοιχείο των προσπαθειών περιορισμού της ρωσικής επιρροής σε συμμάχους όπως η Τουρκία, διασφάλισης ενεργειακών πηγών ανεξάρτητων από τη Μόσχα και ενσωμάτωσης του ευρωπαϊκού και διατλαντικού πλαισίου ασφάλειας.
Χωρίς επίλυση του Κυπριακού, οι αντιπαλότητες στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να οδηγήσουν σε ένοπλες συγκρούσεις".
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι οι ΗΠΑ βλέπουν την επίλυση του "Κυπριακού" ως τον ακρογωνιαίο λίθο επίλυσης των προβλημάτων που δημιουργεί σε Αιγαίο και ΝΑ Μεσόγειο η επιθετικότητα του Ερντογάν σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μια καταστροφική στρατιωτική σύρραξη τόσο για τις παραπάνω χώρες, όσο και για ΕΕ και ΝΑΤΟ.
Εκτίμησή μας είναι πως το βασικότερο προαπαιτούμενο για να γίνει προσπάθεια επίτευξης των παραπάνω στόχων με τις μεθοδευμένες κινήσεις ΗΠΑ-ΕΕ που μνημονεύθηκαν, είναι ο Ερντογάν να απωλέσει την εξουσία στην Τουρκία.
Οψόμεθα
