Η Κύπρος, η μεγαλόνησος της Μεσογείου,το χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένοστο σταυροδρόμι των μεγάλων θαλάσσιων διαδρομώνΕυρώπης, Ασίας καιΑφρικής,ελληνική πάνω από τέσσερις χιλιετίες π.Χ. και από εδώ και δυοχιλιετίες ορθόδοξη χριστιανική, πριν από 46 χρόνια, με την ανοχή –συνενοχή μεγάλων δυνάμεων, δέχτηκε μια βάρβαρη εισβολή από την Τουρκίαπου κατέλαβε το 37% του εδάφους της.
20 Ιουλίου 1974 ξεκίνησε η εισβολή (ΑΤΤΙΛΑΣ Ι) και 14 Αυγούστου 1974(ΑΤΤΙΛΑΣ ΙΙ) ολοκληρώθηκε με τη defacto κατοχή και διχοτόμησή της κατάπαραβίαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών με την ανοχή της Αγγλίας, των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης. Αν και υπήρξε πληθώρα Αποφάσεων καιΨηφισμάτων του ΟΗΕ δεν υπήρξε κανένα θετικό αποτέλεσμα. Και πως θαμπορούσε να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα όταν τα όργανα του ΟΗΕ δίσταζαν ακόμη και να χαρακτηρίσουν την εισβολή της Τουρκίας ως επιθετική ενέργειακαι αναφέρονταν «στην ξένη στρατιωτική παρουσία στο νησί» και «στηνκατοχή τμήματος του νησιού από ξένες δυνάμεις»;
Εδώ και μισό αιώνα η Κύπρος είναι θύμα βίας, άπατης, υποκρισίας,ψεύδους και πολιτικού κυνισμού.Μια πληγή 46 χρόνια ανοιχτή. Αγνοούμενοι και νεκροί ζητούν δικαίωση. Εκτελέσεις, αιχμαλωσίες, εποικισμός, αγνοούμενοι, εγκλωβισμένοι, καταστροφές ορθόδοξων εκκλησιών, καταστροφές μνημείων πολιτιστικής κληρονομίας, ανακήρυξη ψευδοκράτους, παραβίασης βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, παράνομες στρατιωτικές δυνάμεις κατοχής, παράνομες έρευνες στην Κυπριακή ΑΟΖ, είναι μερικά από τα θέματα πουσυνθέτουν αυτό που λέμε «Κυπριακό».
Από τα πάμπολλα αυτά θέματα του «Κυπριακού», θα επιχειρήσουμε μια αναφορά στο θέμα «Αγνοούμενοι». Αναφερόμενοι στους «αγνοούμενους της Κύπρου» εννοούμε Ελληνοκύπριους και Έλληνες, ένστολους και άμαχους, που ως αποτέλεσματης τουρκικής εισβολής του 1974, εξαφανίστηκαν, χωρίς να είναι γνωστήέκτοτε η τύχη τους. Στην περίπτωση των αγνοουμένων δεν έχουμε να κάνουμε απλά με τονπεριορισμό των προσωπικών δικαιωμάτων τους και μόνο, αλλά αυτάεπεκτείνονται και στα δικαιώματα των οικείων, των συγγενών και των φίλωντους, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται και αυτών η δυστυχία.
Χρονολόγο ενεργειών για τους αγνοούμενους
Αμέσως μετά την Τουρκική εισβολή, πολλοί αγνοούμενοι εντοπίστηκαν από συγγενείς τους μέσα από προσωπικές μαρτυρίες, φωτογραφίες εφημερίδωνκαι περιοδικών ή εικόνες ξένων πρακτορείων και τηλεοπτικών σταθμών αλλά άδικα καρτερούσαν την επιστροφή τους. Όμως, δεν ήσαν ανάμεσα στους αιχμαλώτους που απελευθερώθηκαν από τις φυλακές της κατεχόμενηςΚύπρου και της Τουρκίας, την περίοδο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου του1974. Από τον Νοέμβριο του 1974 και μετά ακολούθησε σιωπή από την πλευρά της Τουρκίας.
Οι απελευθερώσεις ήταν ελάχιστες και επιτεύχθηκαν μόνο χάρησε ευτυχείς συγκυρίες και με την βοήθεια του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού καιτου ΟΗΕ. Πέντε (5) Ψηφίσματα του ΟΗΕ για το θέμα των Αγνοουμένων πουέγιναν την περίοδο 1975-1982, ουδέποτε έγιναν σεβαστά από την Τουρκία.Το Νοέμβριο του 1975, ιδρύθηκε στη Λευκωσία και εξακολουθεί ναλειτουργεί η «Παγκύπρια Επιτροπή Γονέων και Συγγενών ΑδηλώτωνΑιχμαλώτων και Αγνοουμένων»από τα στοιχείαπου συγκέντρωσε έδειξε ότιυπήρχαν 1619 αγνοούμενοι, η πλειοψηφία των οποίων ήταν νεαροί ενήλικες,ενώ υπήρχαν και εκατοντάδες μεσήλικες ή ηλικιωμένοι και δεκάδες γυναίκεςκαι παιδιά.
Μετά από επίμονες προσπάθειες της κυπριακής κυβέρνησης και τωνσυγγενών των αγνοουμένων, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕιδρύθηκε και λειτούργησε το 1981 ηΔιερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων(ΔΕΑ). H ΔΕΑ είναι τριμελής, ένα μέλος για κάθε πλευρά (ελληνοκύπριοι-τουρκοκύπριοι) και το τρίτο διορίζεται από το Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ.
Κατά καιρούς, στα άγια χώματα της πολύπαθης Κύπρου, με τη μέθοδοDNA, ταυτοποιήθηκαν ανευρεθέντα οστά και εντοπίστηκαν ως νεκροί πιαάνθρωποι που θεωρούντο αγνοούμενοι. Ακόμη και σήμερα, στόχος είναι να δοθεί τέλος στο επί δεκαετίες δράμα τωνοικείων προσώπων των αγνοουμένων και να επιστραφούν στις οικογένειεςτους οι σωροί των Ελλήνων και Κυπρίων που έχασαν τη ζωή τους.
Το Υπουργικό Συμβούλιο της Κύπρου δημοσίευσε στην Εφημερίδα τηςΚυβέρνησης στις 10 Ιουλίου 2000 τον κατάλογο 1587 προσώπων τα ονόματατων οποίων περιλαμβάνονται στα αρχεία της κυβερνητικής ΥπηρεσίαςΑγνοουμένων Προσώπων, ως προσώπων που η τύχη τους αγνοείται. Το έργο τηςΔΕΑγια τις εκταφές, την ταυτοποίηση και την επιστροφή τωνλειψάνων άρχισε ουσιαστικά από το 2004.
Η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις 22 Απριλίου 2010, ομόφωνα όρισε την 29 Οκτωβρίου κάθε έτους ως Ημέρα Αγνοουμένων, ώστε να τονιστεί αυτή τη συγκλονιστική πτυχή του κυπριακού δράματος. Η ημερομηνία είναι συμβολική καθώς στις 29 Οκτωβρίου του 1974αφέθηκαν ελεύθεροι και οι τελευταίοι αιχμάλωτοι από τον τουρκικό στρατό.
Στις 12 Φεβρουαρίου 2015, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμαπου επιβεβαιώνει για ακόμα μια φορά την ανάγκη η Τουρκία να συνεργαστείμε τη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, παρέχοντας πρόσβαση σεπληροφορίες για αγνοουμένους, αλλά και πληροφορίες για μετακίνηση οστών και για τον τόπο της επαναταφής των μετακινηθέντων οστών, που κατέχει ηίδια και ο στρατός της. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (Απρίλιος 2017) η ΔΕΑ έχει προχωρήσεισε 1133 εκταφές και έχουν ταυτοποιηθεί και παραδοθεί στις οικογένειες τουςτα οστά 779 αγνοουμένων (595 Ελληνοκυπρίων και 184 Τουρκοκύπριων).
Μαρτυρίες για τους αγνοούμενους
Υπάρχει καταγεγραμμένη ομολογία της θηριωδίας του σφαγιαστήσουλτανίσκου και ανδρείκελου της Άγκυρας στην Κύπρο Ρ. Ντενκτάς (1924-2012), σε συνέντευξη που έγινε το 1975, στα πλαίσια γυρίσματος τουντοκιμαντέρ ‘’Αττίλας 74’’, από τον διακεκριμένο σκηνοθέτη Μ. Κακογιάννη,ότι όλοι οι 1619 αγνοούμενοι σφαγιάστηκαν από Τουρκοκυπρίους για λόγους εκδίκησης. Την ομολογία του αυτή, την επανέλαβε σε συνέντευξή του(1-3-1996) και στο Κυπριακό κανάλι «Σίγμα».
Τον Οκτώβριο του 2006, η Αμερικανική Εταιρεία Στρατηγικών Αναλύσεωνέθεσε υπόψη της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Πενταγώνου, έκθεση μεφοβερές και ανατριχιαστικές πληροφορίες για τους 1619 που αγνοούντο απότην Τουρκική εισβολή στην Κύπρο το’74. Σύμφωνα με τον συντάκτη τηςέκθεσης GregoryCopley, οι Τούρκοι δεν είχαν πρόθεση να επιστρέψουναυτούς τους αιχμαλώτους ή να παραδεχτούν ότι έχουν, καθώς τουςχρησιμοποίησαν ως πειραματόζωα για την κατασκευή χημικών και βιολογικώνόπλων.
Τον Ιούλιο του 2016, ο SenerLevent, θαρραλέος Τουρκοκύπριος εκδότηςτης εφημερίδας Afrika και επανειλημμέναστόχος των Τουρκικών κατοχικώναρχών, δημοσίευσεμαρτυρίεςαπό την εποχή της Τουρκικής εισβολής γιαεκτελέσεις αιχμαλώτων στην Τουρκία. Η τουρκάλα δημοσιογράφος Uzay Bulut σε άρθρο της που έγγραψε στηνιστοσελίδα Israel Hayom με αφορμή τα γεγονότα στη Γάζα το 2016 και τηστάση της Τουρκίας, στηλιτεύει και την τουρκική εισβολή που έκανε η Τουρκία στην Κύπρο το 1974 «προσχεδιασμένες εκτελέσεις, καταστροφή, εθνικόξεκαθάρισμα, συνεχιζόμενο δημογραφικό και πολιτιστικό βιασμό»,«Η τουρκικήκυβέρνηση γιορτάζει την εισβολή, όμως καταδικάζει τους Ισραηλινούς ...»
Επίλογος
Ως Έλληνες δεν ξεχνάμε την τραγωδία της Κύπρου. Δεν λησμονούμε τοσύγκρυο που προκαλεί στην ψυχή μας η ανάσα του βάρβαρου γείτονα με τιςανείπωτες και βάρβαρες πράξεις του στην Κύπρο το 1974, στα Ίμια το 1996και πρόσφατα στα σύνορα του Έβρου και στην Αγιά Σοφιά. Αυτού πουδιεκδικεί με θράσος πέρα από κάθε στοιχειώδη νόμο και δίκαιο, τον τόπο σου,την ιστορία σου, τη θάλασσά σου, τον αέρα σου, τη ζωή σου, το βιός σου, τηντιμή των παιδιών σου. Αλλοίμονο σ’ όσους ξεχάσουν.
Και ως Ορθόδοξοι Έλληνες, μαζί με την Εκκλησία μας, πάντα ευχόμαστε καιπροσευχόμαστε «υπέρ των ενδόξως και ευκλεώς αγωνισαμένων εν τοις ιεροίςτου έθνους αγώσι πάλαι τε και επ’ εσχάτων». Αλεξανδρούπολη Ιούλιος 2020.
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
