Έπειτα από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Πύργου, σε μια σεμνή μεν, ιδιαίτερα συγκινητική δε, τελετή-εκδήλωση, απονεμήθηκε το Χρυσό Μετάλλιο Αξίας στον αρχιεπίσκοπο Κύπρου, Χρυσόστομο Β`.
Το Λάτσειο Δημοτικό Μέγαρο αποτέλεσε έναν από τους βασικότερους σταθμούς της επίσκεψης του μακαριότατου στην Ηλεία, όπου ο δήμαρχος Πύργου, Γαβρίλης Λιατσής, παρουσία του Δ.Σ. του απένειμε την ύψιστη τιμητική διάκριση, ωθώντας τον να δηλώσει πως αισθάνεται, πλέον υποχρεωμένος να συμπεριφέρεται ως πολίτης του δήμου Πύργου.
Τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου καλωσόρισε ο μητροπολίτης Ηλείας, Γερμανός, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Χαιρόμεθα ιδιαίτερα στην πόλη μας, στην περιοχή μας και στην έδρα της Μητροπόλεως μας, να φιλοξενούμε τον Αρχηγό της εκκλησίας της Κύπρου. Ευχαριστούμε πάρα πολύ για τον κόπο που κάνατε και βρίσκεστε μαζί μας».
Ακολούθως, τον λόγο πήρε ο δήμαρχος Πύργου, που στον λόγο του -μεταξύ άλλων- τόνισε: «Η παρουσία Σας στον Πύργο, αποτελεί συνέχεια των δεσμών που ενώνουν εδώ και 65 χρόνια τους συμπολίτες μας και τον Κυπριακό λαό. Στη μνήμη μας υπάρχουν γεγονότα όπως ο ξεσηκωμός της νεολαίας του Πύργου, στο ξεκίνημα του εθνικού μας αγώνα, η επίσκεψη τον Μάρτιο του 1958 του Εθνάρχη Μακαρίου, η ομιλία του σε χιλιάδες συμπολιτών μου, καθώς και η επίσκεψη του Γεωργίου Γρίβα τον Δεκέμβριο του 1959 και η ομιλία του στα Χαλικιάτικα, αλλά και η απόφαση του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών της πόλης μας, οι οποίοι ξεκίνησαν από την κεντρική μας πλατεία με το λάβαρό τους και με φιάλες από το αίμα τους, καταλήγοντας στην Αγγλική πρεσβεία στην Αθήνα, την οποία και έβαψαν με το αίμα τους, προκαλώντας την προσοχή και το ενδιαφέρον όλων των Ευρωπαίων ηγετών».
Επίσης, στάθηκε στο ότι μια μεγάλη πλατεία της πόλης ονομάστηκε «Πλατεία Κύπρου» και στην ανατολική είσοδό της στήθηκε Μνημείο για τον Καραολή, τον Δημητρίου και τους άλλους ήρωες που ο Τζο Χάρντινγκ και οι Εγγλέζοι εκτέλεσαν δια απαγχονισμού. Αναφέρθηκε ακόμη στο ότι ήταν πολύ μεγάλη τιμή για εκείνον ότι παρακολούθησε την ιστορική ομιλία, τον Μάιο του 2004, στο Χάρβαρντ, του αείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου.
«Η αγκαλιά του Πύργου ήταν πάντα ανοιχτή και ζεστή για τους Κυπρίους αδελφούς μας. Η πόλη μας ήταν η πρώτη που δήλωσε την αγάπη και την αλληλεγγύη της υποδεχόμενη 151 παιδιά, Κυπριωτόπουλα, προσφέροντάς τους στοργή και φιλοξενία. Από σήμερα είστε εκλεκτός συμπολίτης μας. Το Δημοτικό Συμβούλιο ομόφωνα Σας κατέστησε μέλος της μεγάλης Πυργιώτικης οικογένειας», είπε στον αρχιεπίσκοπο.
«Δεν βλέπω λύση του Κυπριακού προβλήματος»
Τελευταίος πήρε τον λόγο ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Στην ομιλία του, ανάμεσα σε άλλα είπε: «Παρ` όλες τις μηχανορραφίες της Βρετανίας η Κυπριακή Δημοκρατία ζει και θα συνεχίσει να ζει όσο κι αν βυσσοδομούν οι εχθροί της κι όσο δεν την αναγνωρίζει η Τουρκία. Μας αποκάλεσε και απελθούσα Δημοκρατία ο κ. πρόεδρος της Τουρκίας. Ο λαός μας αγρυπνεί και όσο κι αν υστερούν οι πολιτικοί μας επαληθεύοντας το σαράκι της διχόνοιας.
Αν συρρικνώθηκε το έθνος, συνέβη γι` αυτόν τον λόγο, όχι γιατί είμαστε λίγοι, πάντοτε είμαστε λίγοι, αλλά όταν είμαστε ενωμένοι πάντοτε νικούμε. Αυτή σύμπνοια έπρεπε να υπάρχει σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά… ο εχθρός είναι εντός και πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε. Οι πολιτικοί μας πρέπει να συμφωνήσουν γιατί οι ημέρες είναι πονηρές. Ευτυχώς, για πρώτη φορά υπάρχει αγαστή συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας με την ελληνική κυβέρνηση σήμερα».
Όσον αφορά το Κυπριακό, υπογράμμισε: «Γνωρίζοντας καλά της Τουρκία, και το λέω σε όλους τους πολιτικούς, τολμώ να πω ότι δεν βλέπω λύση του Κυπριακού προβλήματος, γιατί η Τουρκία όντας μια μεγάλη χώρα και με αλαζονική συμπεριφορά, πιστεύει ότι θα γίνει το δικό της. Με τη βοήθεια της ελληνικής κυβέρνησης και των άλλων χωρών της Μέσης Ανατολής πιστεύω ότι δεν θα μπορέσει η Τουρκία να πετύχει τους σκοπούς της. Η προδοσία του `74 δεν άφησε τα παιδιά μας να πολεμήσουν. Αν τα άφηναν η Τουρκία δεν θα μπορούσε να περάσει. Εμείς ξέρουμε γιατί πολεμούμε και τα γραπτά των Τούρκων έχουν φανερώσει ότι σκεπτόντουσαν να φύγουν… η δική μας προδοσία τους κράτησε εκεί και πήραν το 1/3 και πλέον της Κύπρου».
Πρόσθεσε δε ότι ως εκκλησία « γνωρίζουμε πολύ καλά το χρέος μας και θα βρισκόμαστε σε εγρήγορση και στις αγωνιστικές επάλξεις μέχρι το τέλος. Σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνατε. Αισθάνομαι υποχρεούμενος να συμπεριφέρομαι ως συμπολίτης και να διεκδικώ τα δίκια της επαρχίας σας και της πόλης σας. Ευχαριστώ και τους δημοτικούς συμβούλους και υπόσχομαι ότι παρά το πρόβλημα της υγείας που έχω ότι είμαι υποχρεωμένος να σας επισκέπτομαι. Και θα σας καλέσω και εσάς στην Κύπρο και θα είναι χαρά μας όποιος πολίτης του Πύργου έρθει η πόρτα της Αρχιεπισκοπής θα είναι ανοιχτή για όλους».
«Πύργος ασάλευτος η Εκκλησία για να πετύχουμε το επιθυμητό»
Τέλος, ο αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β’ δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι «η Εκκλησία είναι πάντα δίπλα στην ηγεσία, αλλά και ακοίμητος φρουρός αν παρεκκλίνει να τους κακίζει. Οι ημέρες που ζούμε είναι δύσκολες. Η κυβέρνηση της Τουρκίας θέλει τα πάντα και δεν θέλει λύση του Κυπριακού. Είμαστε δίπλα στην κυβέρνηση να διαπραγματευτεί. Αν επιμένει στις ορέξεις της η Τουρκία δεν βλέπω λύση. Και εκπτώσεις να κάνει η κυβέρνηση δεν θα την δεχτεί ο λαός».
Για να στείλει στη συνέχεια μήνυμα ενότητας: «Να δουλέψουμε όλοι μαζί να πετύχουμε λύση και για τους Ελληνοκύπριους και για τους Τουρκοκύπριους. Το άσχημο είναι ότι έχουμε πολλούς εποίκους και ως Εκκλησία δεν συμφωνούμε με την πολιτογράφησή τους, γιατί εάν μείνουν, σε λίγα χρόνια θα είναι περισσότεροι και θα ζητήσουν και δημοψήφισμα. Ή θα λογικευτούν, λοιπόν, ή θα παραμείνουν ψευδοκράτος. Θέλουμε να ζήσουν όλοι στην γη των πατέρων τους και η Εκκλησία θα σταθεί πύργος ασάλευτος για να πετύχουμε το επιθυμητό».
