Ό,τι καταστράφηκε τις τελευταίες ημέρες στο δάσος της Δαδιάς θα χρειαστεί δεκαετίες για να δημιουργηθεί και πάλι, εφόσον υπάρξουν οι αναγκαίες συνθήκες. Οι δυσοίωνες εκτιμήσεις του προέδρου του τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ.
Tο καταστροφικό της έργο, για δέκατη συνεχή ημέρα, συνεχίζει η πυρκαγιά στον Έβρο, η οποία επεκτάθηκε τις προηγούμενες ημέρες στη Δαδιά, προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές.
Οι πυροσβεστικές δυνάμεις δίνουν σκληρή μάχη για να αποτραπεί ακόμα μεγαλύτερη καταστροφή στο δάσος, όπου ενδημούν σπάνια είδη πτηνών. Ο φόβος, πλέον, είναι να μην περάσουν οι φλόγες στον «σκληρό» πυρήνα του δάσους, με τις αναζωπυρώσεις στην περιοχή να είναι συνεχείς.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, στην ευρύτερη περιοχή του Έβρου έχουν καεί περισσότερα από 750.000 στρέμματα, εκ των οποίων 133.000 στρέμματα ανήκουν στο Εθνικό Πάρκο Δάσος Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου.
Δεκαετίες για αναγέννηση του δασικού θησαυρού
Φόβους ότι «το δάσος της Δαδιάς όπως το ξέραμε δεν θα το ξαναδούμε», εξέφρασε μιλώντας στο ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο FM 104,9» ο πρόεδρος του τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ, Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος.
«Δεν θα μπορέσουμε να ξαναέχουμε το οικοσύστημα της Δαδιάς. Δεν μπορούμε το συγκεκριμένο οικοσύστημα να το εντάξουμε στις γενικότερες απώλειες του 1.500.000 στρεμμάτων δασικών εκτάσεων που κάηκαν. Είναι κάτι το μοναδικό» πρόσθεσε.
Ο κ. Δημητρακόπουλος εξήγησε πως η περιοχή της Δαδιάς είναι προστατευόμενη περιοχή από το δίκτυο NATURA που σημαίνει ότι έχει μοναδικότητα. Δεν συναντάται σε καμία άλλη περιοχή της Ευρώπης και αυτό γιατί οι συνθήκες που το δημιούργησαν ήταν μοναδικές.
«Αυτό το δάσος έχει χαθεί. Οι μαυρόγυπες, οι ασπροπάρηδες, και τα όρνεα που φώλιαζαν σε αυτό το δάσος και αναπαράγονταν είτε έχουν καεί είτε έχουν φύγει. Δεν θα επανέλθουν. Και αυτό το δάσος δεν θα επανέλθει σε αυτή του τη μορφή.
Ήταν ένα αρχέγονο δάσος μαύρης πεύκης αποτελούνταν από πολύ γηραιά δένδρα με πεπλατυσμένη κορυφή, πράγμα που σημαίνει ότι χρειαζόμαστε 100 με 150 χρόνια για να αποκτήσουμε τέτοια δένδρα με τέτοιο σχήμα ώστε να πάνε να ξαναφωλιάσουν εκεί οι μαυρόγυπες» τόνισε.
Ο καθηγητής του τμήματος Δασολογίας του ΑΠΘ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «είναι απορίας άξιον πως 10 μέρες τώρα πολεμάμε και η πυρκαγιά καίει το δάσος και το δάσος ακόμη να του βγει η ψυχή. Αυτό θα πρέπει να το δούνε αυτοί που ασχολούνται με την κατάσβεση».΄
Γιατί οι δασοπυροσβέστες δεν έχουν τον πρώτο λόγο στην κατάσβεση της φωτιάς
Ο ίδιος απορεί γιατί οι δασοπυροσβέστες δεν έχουν τον πρώτο και κύριο λόγο στην κατάσβεση μιας φωτιάς στο δάσος. «Οι δασοπυροσβέστες είναι η δουλειά τους και για αυτό προετοιμάζονται όλο το χρόνο. Τώρα, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δε συμμετέχουν». Επισημαίνει μάλιστα τον γενικό επανασχεδιασμό της πρόληψης και της καταστολής των πυρκαγιών. Και προτείνει την ενεργό συμμετοχή της στελεχωμένης δασικής υπηρεσίας και των ΟΤΑ.
«Είναι σημαντική η δημιουργία ενός ξεχωριστούν ενιαίου φορέα δασοπυρόσβεσης στον οποίο θα συμμετέχουν ισότιμα το πυροσβεστικό σώμα, η δασική υπηρεσία και οι ΟΤΑ. Τον κύριο ρόλο ωστόσο πρέπει να αναλαμβάνει η δασική υπηρεσία γιατί το δάσος είναι το σπίτι της» υπογράμμισε.
Ο κ. Δημητρακόπουλος εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την επόμενη ημέρα στην περιοχή ενόψει και φθινοπώρου. «Ειδικά για τον Έβρο πολύ φοβάμαι ότι θα έχουμε κυρίως στα πεδινά εκτεταμένα πλημμυρικά φαινόμενα με πολλούς τόνους λάσπης. Γιατί ο εθνικός δρυμός είχε πάρα πολλά χρόνια να καεί. Και έχει και οργανική ουσία και παχύ έδαφος είναι πρώτη ποιότητα τόπου που λέμε εμείς οι δασολόγοι και όλο αυτό το χώμα με τις βροχές θα κατέβει και θα πλημμυρίσουν χωριά και χωράφια».
«Το καλό, πρόσθεσε ο ίδιος, «σε αυτή την περίπτωση είναι ότι οι υψομετρικές διαφορές δεν είναι μεγάλες, το ανάγλυφο είναι κάπως πιο ήπιο».
Η σημασία του Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς
Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου βρίσκεται στο μέσο του νομού Έβρου σε έκταση 428.000 στρεμμάτων, από τα οποία τα 72.900 στρ. είναι αυστηρά προστατευόμενη ζώνη. Κατέχει ξεχωριστή γεωγραφική θέση σε διεθνές επίπεδο, καθώς βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Αφρικής και κοντά στον ανατολικότερο μεταναστευτικό διάδρομο πολλών ειδών πουλιών.
Στην περιοχή έχουν καταγραφεί συνολικά 360-400 είδη φυτών, από τα οποία 25 είδη είναι ορχιδέες, 104 είδη πεταλούδων, 12-13 είδη αμφιβίων, 29 είδη ερπετών και 60-65 είδη θηλαστικών, εκ των οποίων 24 είναι νυχτερίδες.
Επιπλέον, τα ιδιαίτερης αισθητικής τοπία με βραχώδεις σχηματισμούς, ρυάκια και ποτάμια, τα ενδημικά φυτά και τα σημεία γεωλογικού ενδιαφέροντος της περιοχής είναι υψηλής οικολογικής αξίας.
Η οικολογική αξία του Δάσους Δαδιάς επισημάνθηκε το 1970 από Ευρωπαίους επιστήμονες, το 1980 η περιοχή ανακηρύχτηκε προστατευόμενη και από το 2006 έχει χαρακτηριστεί ως Εθνικό Πάρκο. Πλέον, αποτελεί ένα από τα λίγα καταφύγια σπάνιων αρπακτικών πουλιών σε όλη την Ευρώπη, ενώ εδώ συναντάται ο μοναδικός αναπαραγόμενος πληθυσμός Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.
Όπως επισημαίνει η ιστοσελίδα naturagraeca.com, η βλάστηση στην περιοχή παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία κάτι που οφείλεται στα διαφορετικά γεωστρώματα, στον συνδυασμό μεσογειακού και ηπειρωτικού κλίματος, στη γειτνίαση με την Ασία και στην ποικιλία των οικοσυστημάτων. Το κυριότερο δασικό είδος είναι η τραχεία πεύκη που ακολουθείται από λίγα μαυρόπευκα, τσερνοβελανιδιές, πλατύφυλλες βελανιδιές, πουρνάρια, αγριόκεδρα, σφενδάμια, γάβρους, σκλήθρα, οστρυές, κουμαριές, φράξους, πλατάνια, λεύκες, ιτιές, φιλίκια, κ.ά.
Το δάσος της Δαδιάς (φωτογραφία αρχείου) KONSTANTINOS TSAKALIDIS / SOOC
Η πλούσια βλάστηση
Εδώ έχουν καταγραφεί κοντά στα 400 είδη φυτών από τα οποία ξεχωρίζουν τα ενδημικά της ευρύτερης περιοχής Minuartia greuteriana, Onosma kittanae, Viola serresiana και η ιτιά της Ξάνθης Salix xanthicola.
Σημαντικά είδη είναι η παιώνια Paeonia peregrina, η αγριομηλιά Malus trilobata, η φριτιλάρια Fritillaria pontica, το Verbascum adrianopolitanum, η Tetraena alba, η λαδανιά Cistus laurifolius, η Comandra umbellata subsp elegans, η νεραγκούλα Ranunculus constantinopolitanus, τα βαλσαμόχορτα Hypericum cerastioides και Hypericum athoum και η Stellaria holostea. Άλλα ενδιαφέροντα είδη είναι οι κενταύριες Centaurea napulifera subsp tuberosa και Centaurea cyanus, η Aristolochia rotunda subsp rotunda, η αγριοτριανταφυλλιά Rosa pendulina, η Euphorbia seguieriana subsp niciciana, το γεράνι Geranium sanguineum, οι κρόκοι Crocus chrysanthus και Crocus pulchellus, η Globularia bisnagarica, οι ίριδες Iris sintenisii subsp sintenisii και Iris reichenbachii, η Knautia orientalis, το Laser trilobum, το Oenanthe pimpinelloides subsp pimpinelloides, η καμπανούλα Campanula persicifolia, η Moenchia mantica, το αγριογαρύφαλλο Dianthus cruentus, το Arum elongatum subsp elongatum, το Alyssum chalcidicum, η Ajuga laxmannii, ο Astragalus glycyphyllos, η VIola kitaibeliana, το Verbascum xanthophoeniceum και η Veronica jacquinii.
Είναι σημαντικό ότι λίγο έξω από τα όρια του Πάρκου υπάρχουν μικροί πληθυσμοί από την σπάνια και πανέμορφη ορχιδεά Orchis punctulata, ενώ εδώ βγαίνουν 25 είδη από ορχιδέες με πιο σημαντικές τις Cephalanthera epipactoides, Cephalanthera rubra, Cephalanthera longifolia, Epipactis atrorubens, Himantoglossum jankae, Neottia nidus-avis, Platanthera chlorantha, Anacamptis laxiflora, Neotinea ustulata, Orchis purpurea και Orchis provincialis. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η παρουσία ενός απολιθωμένου δάσους κοντά στη Λευκίμμη με αξιόλογα, σχεδόν τέλεια διατηρημένα, ευρήματα που φτάνουν σε ηλικία τα 40.000.000 έτη.
Η ορνιθοπανίδα
Το Δάσος της Δαδιάς είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ορνιθοπανίδα, που περιλαμβάνει περίπου 220 είδη, καθώς βρίσκεται πάνω στον μεγάλο ανατολικό μεταναστευτικό διάδρομο. Είναι εντυπωσιακό ότι από τα 38 είδη αρπακτικών που εμφανίζονται σε όλη την Ευρώπη, εδώ ζούνε τα 36 είδη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Φωτιά στην Πάρνηθα: Το σεληνιακό τοπίο που άφησε πίσω της – Λιγοστό πια το πράσινο (εικόνες)
Στην κορυφή βρίσκονται ο μαυρόγυπας, που εδώ διατηρεί τον τελευταίο αναπαραγόμενο πληθυσμό της νοτιοανατολικής Ευρώπης και ο ασπροπάρης που βλέπει τους πληθυσμούς του να μειώνονται απελπιστικά κάθε χρόνο. Ακολουθούν τα κοπάδια των όρνεων και πολλά ακόμα αρπακτικά, όπως ο χρυσαετός, ο βασιλαετός, ο γερακαετός, ο κραυγαετός, ο στικταετός, ο φιδαετός, το διπλοσάινο, το σαΐνι, το ξεφτέρι, η γερακίνα, ο σφηκιάρης, ο ψαλιδιάρης, ο τσίφτης, η αετογερακίνα, ο πετρίτης, το χρυσογέρακο και το δεντρογέρακο.
Άλλα είδη της Δαδιάς είναι ο μπούφος, η τυτώ, ο νανόμπουφος, η καμπίσια πέρδικα, ο μαυροπελαργός, η φάσσα, το φασσοπερίστερο, το τρυγόνι, το γυδοβίζι, ο μελισσοφάγος, η χαλκοκουρούνα, ο τσαλαπετεινός, ο συκοφάγος, ο πράσινος δρυοκολάπτης, ο μαύρος δρυοκολάπτης, η δεντροσταρήθρα, ο νεροκότσυφας, ο σπάνιος παρδαλοκεφαλάς, η λιοστριτσίδα, το αηδόνι, ο μελωδοτσιροβάκος, ο δεντροτσοπανάκος, ο δεντροβάτης, η κίσσα, ο κόρακας, ο χειμωνόσπινος, το σκαρθάκι, ο σταυρομύτης, ο πύρρουλας, το χρυσοτσίχλονο και το βουνοτσίχλονο.
Στο δάσος έχουν καταγραφεί 13 είδη αμφιβίων από τα οποία ξεχωρίζουν η σαλαμάνδρα, ο κοινός τρίτωνας, ο ανατολικός χτενοτρίτωνας, η σπάνια κοκκινομπομπίνα, ο φρύνος, ο δεντροβάτραχος, ο λιμνοβάτραχος και ο σβελτoβάτραχος. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει 29 είδη με σημαντικότερα την μεσογειακή χελώνα, την γραικοχελώνα, τον τυφλίτη, την πρασινόσαυρα, την σπάνια ποντιακή σαύρα, τον οφίσοπα, την τοιχόσαυρα, την σαύρα του Ταύρου, τον τυφλίνο, τον έρυκα, τον στεφανοφόρο, τον έφιο, τον σπάνιο κεχρίτη, την σαΐτα, το νερόφιδο, τον λαφιάτη του Ασκληπιού, την οχιά και την οθωμανική οχιά. Η πανίδα των θηλαστικών είναι μοναδική, καθώς περιλαμβάνει περίπου 50 είδη. Στο δάσος ζούνε αγέλες λύκων και λίγα ζαρκάδια ενώ κοντά στον Έβρο υπάρχουν τσακάλια. Σπάνια θηλαστικά που δεν απαντώνται σε πολλές περιοχές της χώρας μας είναι το βρωμοκούναβο (Mustela putorius) και η στικτοϊκτίδα (Vormela peregusna).
Άλλα είδη είναι η αγριόγατα, η βίδρα, η αλεπού, ο σκαντζόχοιρος, ο σκίουρος, η νυφίτσα, το δεντροκούναβο, ο ασβός, ο αγριόχοιρος, ο δασομυωξός, ο δεντρομυωξός και ο νανοποντικός. Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των νυχτερίδων που φτάνει τα 24 είδη από τα οποία σημαντικότερα είναι η μυωτίδα του Ντώμπεντον (Myotis daubentonii), ο ρινόλοφος του Μέχελυ (Rhinolophus mehelyi) και ο μεγάλος νυχτοβάτης (Nyctalus lasiopterus).
Στα ρέματα της περιοχής ζούνε και πολλά ενδιαφέροντα είδη της ιχθυοπανίδας, όπως το χέλι (Anguilla anguilla), ο βουλγαρογωβιός (Gobius bulgaricus), η θρακική μπριάνα (Barbus cyclolepis), το ευρωπαϊκό σίρκο (Alburnus alburnus), το τσιρώνι (Rutilus rutilus), η θρακοβελονίτσα (Cobitis strumicae), η στικτοβελονίτσα (Cobitis puncticulata) και ο τουρνάς (Esox lucius). Τέλος ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πολλά είδη πεταλούδων που ζούνε στην περιοχή με σημαντικότερες την Lycaena ottomana, την Agrodiaetus admetus, την Hipparchia fagi, την Satyrium acaciae και την Pseudophilotes vicrama.
