Μια πάρα πολύ μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει λόγω των ελληνοτουρκικών. Αυτή η συζήτηση εγκιβωτίζεται στο ”Μήπως η Αμερική μας αφήσει;”. Αυτή η ερώτηση ταλάνιζε την Ελλάδα αμέσως μετά το τέλος του Β’ Π.Π.
Όταν το Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσε ανικανότητα στο να βοηθήσει την Ελλάδα στον Φεβρουάριο του 1947 και οι ΗΠΑ ήλθαν με οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στην Ελλάδα, όλο το πολιτικό σύστημα που πίστευε στη δημοκρατία, φοβόταν μην τυχόν οι Αμερικανοί εγκαταλείψουν την Ελλάδα, όπως αναφέρι το Hellas Journal.
του Αλέξανδρου Δρίβα
Πράγματι, η έκθεση Porter για το πόσο κακή ήταν η ελληνική πολιτική στην κατανομή πλούτου, θα φόβιζε πολύ τις ΗΠΑ της εποχής, που δειλά-δειλά προσπαθούσαν να αναλάβουν ηγεμονικό ρόλο στο Δυτικό Ημισφαίριο. Πολλοί γερουσιαστές, Τύπος και κοινή γνώμη έμοιαζαν απρόθυμοι για την αμερικανική περιπέτεια. Ωστόσο, το αμερικανικό πολιτικό σύστημα πάντα έπραττε ρεαλιστικά στις μεγάλες αποφάσεις. Η Αμερική δεν έφυγε ποτέ από την Ελλάδα κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Δεν ήταν κάποιο συναίσθημα που κράτησε τις αμερικανικές δεσμεύσεις στην Ελλάδα, αλλά η γεωπολιτική πραγματικότητα. Όπως και σήμερα.
Παρόλο που το ερώτημα αποδεικνύει το πόσο πολύ μας έχει κυριεύσει το φοβικό σύνδρομο, χρειάζεται απάντηση. Η Αμερική δε θα αφήσει την Ελλάδα και την Κύπρο. Η Αμερική δεν αφήνει κανένα μέρος στο οποίο έχει να διακυβεύσει ζωτικά της συμφέροντα. Δεν πρέπει να κοιτάμε συναισθηματικά καμία χώρα.
Η Αμερική επανήλθε στην Ελλάδα δυναμικά από τότε που η Ελλάδα μπήκε στη μέγγενη του χρέους. Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις είχαν μέχρι τότε, ”σκαμπανεβάσματα”. Οι σχέσεις των δύο χωρών τελούσαν υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ και αυτό έφτανε. Εδώ και μια δεκαετία, οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις είναι αυστηρά διμερείς σχέσεις οι οποίες σαφώς συμπληρώνονται και από τις συμμαχικές σχέσεις μας στο ΝΑΤΟ. Πού ξεκίνησε η προώθηση του περίφημου ”Άξονα Σταθερότητας”; (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ). Στις ΗΠΑ και με πρωτοβουλίες του ισραηλινού lobby στις ΗΠΑ και του ελληνοκυπριακού. Ασφαλώς με την στήριξη και τις ευλογίες της Ουάσινγκτον η οποία έβλεπε οτι η αναθεωρητική Τουρκία οφείλει να μετριαστεί.
Τα μεγάλα κράτη όπως είναι η Αμερική, σχεδιάζουν για δεκαετίες. Πόσοι ήταν στην Ελλάδα και στην Κύπρο που δεν έλεγαν πως η τριμερής που χθες κατέληξε σε συμφωνία για τον East Med ήταν απλώς ένας ισραηλινός και αμερικανικός ελιγμός; Πόσοι έλεγαν πάλι συναισθηματικά οτι ”Η Αμερική και το Ισραήλ θα μας πουλήσουν”; Στην πραγματικότητα, στη διεθνή πολιτική όπως και στις business, όλα έχουν την τιμή τους και όλα είναι προς αγορά και άρα, προς πώληση.
Ωστόσο η Ελλάδα και η Κύπρος δεν είναι ακόμη προς εξαργύρωση. Το Ισραήλ δε θα έχανε ποτέ το δυτικό του γεωστρατηγικό βάθος που δεν συνίσταται από κάτι άλλο, πέραν από την Κύπρο και την Ελλάδα. Η Αμερική δε θα έχανε ποτέ την Ανατολική Μεσόγειο η οποία δεν είναι μόνο πλούσια σε υδρογονάνθρακες, (και θα μειώσει την εξάρτηση της Ε.Ε από το ρωσικό αέριο) αλλά και περιοχή-κλειδί για τα αμερικανικά σχέδια σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Ασία.
Η Τουρκία με την προκλητικά μονομερή πολιτική της, ήταν ο επιταχυντής των εξελίξεων και μάλιστα, όταν άρχισε να συνεργάζεται στενά με την Μόσχα και την Τεχεράνη. Πλέον, όλα είναι ξεκάθαρα για την Τουρκία η οποία και με Χαμάς συνεργάζεται, και με ΙΚ συνεργάζεται, και με Κατάρ συνεργάζεται (δορυφόρος του Ιράν) και με οποιαδήποτε δύναμη απειλεί την εδαφική ακεραιότητα του Ισραήλ, του μοναδικού στρατηγικού συμμάχου εκτός ΝΑΤΟ των ΗΠΑ, σε όλον τον κόσμο. Η ασφάλεια του Ισραήλ, είναι και ασφάλεια της Αμερικής.
Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να διανοηθούν οτι θα χάσουν την Ελλάδα. Το είδαμε με τις καίριες παρεμβάσεις του προέδρου Obama κατά την περίοδο που οι Ευρωπαίοι μας απειλούσαν με έξοδο από την ΕΖ. Το βλέπουμε τώρα που ακόμη και σε μια περίοδο που όλοι ψάχνουν τι ενώνει τον πρόεδρο Τραμπ με τον Ταγίπ Ερντογάν, το East Med Act of 2019 πέρασε στον αμερικανικό προϋπολογισμό. Με αμερικανικό νομοσχέδιο, η Κύπρος δεν υφίσταται πλέον embargo όπλων. Ανάμεσα από την Λιβύη, τη Συρία και την Ουκρανία, οι Αμερικανοί βλέπουν δύο σημαντικά Στενά (Δαρδανέλλια και Σουέζ) και οι επιλογές που έχουν στη διατήρηση σταθερότητας είναι ελάχιστες.
Θα πρέπει να έχουμε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση σε σχέση με την Αμερική. Όχι οτι ξαφνικά γίναμε κάποια υπερδύναμη. Η ασυμμετρία που υπάρχει ανάμεσα στις σχέσεις Ελληνισμού και ΗΠΑ έχει μειωθεί. Όχι λόγω κλεισίματος της ψαλίδας ισχύος. Πολλές φορές στην ιστορία, κράτη ανάλογης ισχύος με της Ελλάδας, κατάφεραν να είναι πολύ σημαντικά για τις ΗΠΑ. Ένα παράδειγμα είναι η Σιγκαπούρη. Η αμερικανική στρατηγική στην Ασία, θα κλονιστεί συθέμελα αν αυτό το μικρό κράτος πάψει να έχει δεσμούς με τις ΗΠΑ. Ο στρατηγικός διάλογος ο οποίος πλαισιώνει τις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ, ολοκληρώνει την γεωστρατηγική αναβάθμιση του Ελληνισμού.
Χρειάζεται να συνεχίσουμε να χτίζουμε τις περιφερειακές μας συμμαχίες και να είμαστε ο συνεδετικός κρίκος Βαλκανίων και Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην περιοχή και πρέπει να δημιουργήσουμε μια εξωτερική πολιτική που να βασίζεται σε αυτήν την παραδοχή.
Ο East Med και η προτίμηση σε αυτόν τον αγωγό, έγινε με γεωστρατηγικά κριτήρια. Το Ισραήλ παραδίδει μαθήματα θέσης προτεραιοτήτων στην υψηλή στρατηγική. Πρώτα η ασφάλεια και μετά η οικονομία. Το Ισραήλ επιβίωνε και αποτελούσε την περιφερειακή δύναμη της περιοχής και πριν ανακαλύψει το ”Λεβιάθαν”. Ο αγωγός πλέον συνδέεται με την ασφάλεια του Ισραήλ (αλλά και της Αιγύπτου που αποτελεί επίσης σημαντικό κράτος για την αμερικανική αρχιτεκτονική ασφαλείας) και τα ύδατα στην περιοχή μας είναι πολύ σημαντικά. Διόλου τυχαίο δεν είναι οτι οι Αμερικανοί ήθελαν να επενδύσουν περισσότερα στην λεγόμενη ”Best in the Med”, τη βάση της Σούδας στην Κρήτη.
Αν προσθέσουμε και τον ΤΑΡ, η Ελλάδα πλέον είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στην τύχη της. Αρκεί να παραδειγματιστούμε από την καλή δουλειά που έγινε την τελευταία δεκαετία που διακομματικά υποστηρίχθηκαν οι τριμερείς συνεργασίες με Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο και Ιορδανία. Αρκεί να συνδέουμε την περιφερειακή μας πολιτική με την αμερικανική γεωπολιτική σκέψη και να διατηρήσουμε πολύ καλές σχέσεις με χώρες της Ε.Ε όπως είναι η Γαλλία και η Ιταλία. Η Ελλάδα με τον East Med αναβαθμίζει ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Νότο, σε πείσμα πολλών εταίρων μας στην Ε.Ε, με τις αμερικανικές ευλογίες.
Η Αμερική δε γίνεται να χάσει τη Μεσόγειο από καμία ηπειρωτική δύναμη, είτε αυτή λέγεται Ρωσία, είτε Κίνα, είτε Γερμανία, είτε Τουρκία. Χρειάζεται να ανιχνεύουμε σωστά την αμερικανική γεωστρατηγική για να έχουμε πάντα καλά επιχειρήματα για τους Αμερικανούς συμμάχους οι οποίοι γνωρίζουν καλά οτι ο κόσμος που διαμορφώνεται δεν ευνοεί υπερεκτάσεις τύπου Τουρκίας αλλά κράτη μικρότερα σε έκταση, όπως είναι η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ.
Ο Mike Pompeo όταν ήλθε στην Αθήνα (5-6 Οκτωβρίου 2019) είπε πως ”Η Ελλάδα κέρδισε έναν ισχυρό σύμμαχο που ήλθε για να μείνει για πολύ καιρό”. Δεν είπε κάποια υπερβολή.
(*) Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Research Fellow – HALC, Ph.D. Cand. (Hellenic-American Relations after Cold War Era)
