Είναι γνωστές εδώ και χρόνια οι πυρηνικές φιλοδοξίες του Ερντογάν, ο οποίος τώρα με την επίφαση ότι απειλείται τάχα από το Ισραήλ, ζητάει την βοήθεια του Πακιστάν που έχει πυρηνικά όπλα.
Συγκεκριμένα σε πρόσφατο άρθρο μας με τίτλο, "Αποκάλυψη βόμβα-Η Τουρκία θα ζητήσει μετεγκατάσταση Πυρηνικών όπλων του Πακιστάν στο έδαφός της τάχα ως "ασπίδα" κατά του Ισραήλ" , αναφερθήκαμε διεξοδικά στις προσπάθειες για εγκατάσταση πυρηνικών όπλων του Πακιστάν στο τουρκικό έδαφος.
Είναι άραγε αυτή η παραπάνω κίνηση της Τουρκίας για την φιλοξενία πυρηνικών όπλων του Πακιστάν στο έδαφός της η μόνη, ή ο Ερντογάν με αυτόν τον τρόπο επιχειρεί για μια ακόμη φορά να δημιουργήσει "προπέτασμα καπνού" για να μας αποπροσανατολίσει, ενώ επεξεργάζεται την κατασκευή τουρκικών πυρηνικών όπλων αφεαυτού;
Η συμφωνία Τουρκίας-Νίγηρα για εξόρυξη ουρανίου
Στην παραπάνω ερώτηση επιχειρεί να δώσει απάντηση με σχετικό άρθρο του Διεθνές ΜΜΕ, επισημαίνοντας:
Η Άγκυρα φαίνεται να κάνει ήσυχα αλλά σκόπιμα βήματα προς την παραγωγή καυσίμου εμπλουτισμένου ουρανίου, το οποίο έχει διπλούς σκοπούς στην τροφοδοσία πυρηνικών αντιδραστήρων και πυρηνικών όπλων.
Τον Οκτώβριο του 2024, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και ο αρχηγός της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Ιμπραήμ Καλίν επισκέφτηκαν τον Νίγηρα, εξασφαλίζοντας μια προσωρινή συμφωνία εξόρυξης με τη χουντική κυβέρνηση της χώρας.
Η πιο εύλογη εξήγηση για αυτή τη συμφωνία είναι η πρόθεση της Τουρκίας να εξασφαλίσει την πρόσβαση στο ουράνιο, θέτοντας ενδεχομένως τις βάσεις για την ανάπτυξη του κύκλου καυσίμου για την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου.
Η Τουρκία έχει υπογράψει τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT)
Από καιρό έχει προτείνει όλες οι χώρες να διατηρήσουν το «δικαίωμα εμπλουτισμού» ουρανίου, παρόλο που ένα τέτοιο δικαίωμα δεν οριοθετείται ρητά στη NPT.
Επιπλέον, το 2019, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέκρινε την ιδέα ότι «χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσαν να διαθέτουν πυρηνικά όπλα ενώ άλλες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, δεν μπορούσαν».
Μέχρι τώρα, η ρητορική του Ερντογάν δεν συμπληρώθηκε με αξιοσημείωτες ενέργειες για πιθανή απόκτηση τέτοιων δυνατοτήτων.
Τι καθοδηγεί τις νέες τουρκικές πυρηνικές φιλοδοξίες;
Οι πρόσφατες προσπάθειες του Ερντογάν να ενισχύσει την επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή, ιδιαίτερα στη Συρία, αυξάνουν την πιθανότητα η Άγκυρα να αναζητήσει πυρηνικά όπλα (ΠΟ).
Τον Δεκέμβριο του 2024, τζιχαντιστές αντάρτες ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ, πιθανότατα με την υποστήριξη της Άγκυρας.
Η πτώση του Άσαντ αποκάλυψε την ευπάθεια του Ιράν, που έχει ήδη αποδυναμωθεί από τις βαριές στρατιωτικές απώλειες από το Ισραήλ, ιδιαίτερα μέσω των ισραηλινών επιδρομών στους συμμάχους της Τεχεράνης Χεζμπολάχ και Χαμάς.
Η Τεχεράνη αγανακτεί και φοβάται τις ενέργειες της Άγκυρας στη Συρία, καθώς υποψιάζεται ότι ο Ερντογάν κινείται για να τοποθετήσει την Τουρκία ως κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή.
Φοβούμενη περαιτέρω ισραηλινές επιθέσεις και τις τουρκικές φιλοδοξίες για περιφερειακή ηγεμονία, που θα μπορούσε να συμβεί με την υποστήριξη της κυβέρνησης Τραμπ, η Τεχεράνη μπορεί να κλιμακώσει τον εμπλουτισμό ουρανίου της σε επίπεδα οπλικής ποιότητας ως αποτρεπτικό μέσο.
Η Άγκυρα που επιθυμεί να συνεχίσει να κυριαρχεί στο μέλλον της Συρίας και να κεφαλαιοποιήσει την περιφερειακή παρακμή του Ιράν, μπορεί να αναζητήσει το δικό της ανεξάρτητο πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο για να ενισχύσει την ισχύ της.
Οι νομικές υποχρεώσεις της Τουρκίας για μη διάδοση ΠΟ
Ως συμβαλλόμενο μέρος της NPT, η Τουρκία πρέπει να επιτρέψει στον Οργανισμό Πυρηνικής Επιτήρησης του ΟΗΕ, τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), να εφαρμόσει ολοκληρωμένες διασφαλίσεις σε τοποθεσίες όπου παράγει πυρηνικό υλικό, όπως πυρηνικούς αντιδραστήρες, προκειμένου να αποτραπεί η εκτροπή σε πρόγραμμα πυρηνικών όπλων.
Ολοκληρωμένες διασφαλίσεις καλύπτουν επίσης τοποθεσίες όπως μονάδες που μετατρέπουν ή εμπλουτίζουν εγκαταστάσεις διαχωρισμού ουρανίου και πλουτωνίου, τις οποίες η Τουρκία δεν διαθέτει αλλά μπορεί να αποκτήσει στο μέλλον.
Η Άγκυρα υπέγραψε επίσης μια ενισχυμένη συμφωνία επιθεώρησης του ΔΟΑΕ, γνωστή ως Πρόσθετο Πρωτόκολλο (AP), το οποίο παρέχει στον ΔΟΑΕ την εξουσία να επισκέπτεται, σε σύντομο χρονικό διάστημα, τοποθεσίες όπου η Τουρκία δεν παράγει πυρηνικό υλικό, αλλά που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ένα παράνομο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων.
Τέτοιες εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις κατασκευής φυγοκεντρητών , εργοστάσια σχεδιασμένα για την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου, καθώς και ορυχεία και μύλους ουρανίου, κανένα από τα οποία δεν είναι γνωστό ότι κατέχει η Τουρκία.
Το AP απαιτεί επίσης από την Τουρκία να παρέχει πληροφορίες σχετικά με ευαίσθητες ξένες πυρηνικές προμήθειες. Ουσιαστικά, με την υπογραφή του AP, η Τουρκία τοποθέτησε καλύτερα τον ΔΟΑΕ για να εντοπίσει δραστηριότητες που θα μπορούσε στο μέλλον να προσπαθήσει να κρύψει.
Οι τρέχουσες δυνατότητες της Τουρκίας όσον αφορά την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας
Για τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, η Άγκυρα έχει βασιστεί κυρίως στη ρωσική βοήθεια.
Έχει στείλει αξιωματούχους για πυρηνική εκπαίδευση στη Ρωσία και βασίζεται στη ρωσική Rosatom Corporation για την κατασκευή, τη χρηματοδότηση και την ιδιοκτησία των τεσσάρων πυρηνικών σταθμών της, που βρίσκονται στο Akkuyu, ένα προάστιο της επαρχίας Μερσίνης της Τουρκίας.
Τα εργοστάσια στο Akkuyu αναμένεται να αρχίσουν να λειτουργούν μεταξύ 2025 και 2028.
Η Νότια Κορέα ή η Ρωσία ενδέχεται να κατασκευάσουν τέσσερις επιπλέον μονάδες στην επαρχία Σινώπης της Μαύρης Θάλασσας και η Κίνα μπορεί να κατασκευάσει ακόμη άλλους αντιδραστήρες στην Igneada, κοντά στην Κωνσταντινούπολη.
Ο αμερικανικός κατασκευαστής πυρηνικών σταθμών Westinghouse εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο να διεκδικήσει έργα αντιδραστήρων που θα απομακρύνουν την Τουρκία από τον ρωσικό και κινεζικό πυρηνικό εφοδιασμό.
Το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας από την Τουρκία θέτει τις βάσεις για απόκτηση ΠΟ
Πιθανώς. Η Τουρκία έχει αναπτύξει ένα τεράστιο πρόγραμμα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας που, εάν το καταχραστεί , θα μπορούσε να βοηθήσει στην προσπάθεια κατασκευής ΠΟ.
Η παραγωγή πυρηνικής-ηλεκτρικής ενέργειας παρέχει στην Άγκυρα ένα μέσο για να αποκτήσει βασική πυρηνική υποδομή, τεχνογνωσία και εκπαίδευση.
Τα προγράμματα πυρηνικής ενέργειας έχουν χρησιμεύσει ως εφαλτήρια για κράτη όπως το Ιράν για να εισάγουν τον απαραίτητο εξοπλισμό για πυρηνικά όπλα.
Ως μέλος της Ομάδας Πυρηνικών Προμηθευτών (NSG), η Τουρκία πρέπει να ενημερώσει την NSG για τις άμεσες εισαγωγές και εξαγωγές πυρηνικής χρήσης, αλλά θα μπορούσε να αποφύγει κρυφά τις υποχρεώσεις της.
Ωστόσο, η Τουρκία θα χρειαστεί χρόνο για να αποκτήσει και να αναπτύξει βασικές δυνατότητες πυρηνικών όπλων, όπως μια πηγή καυσίμου, μέσω εμπλουτισμού ουρανίου ή διαχωρισμού πλουτωνίου.
Θα χρειαζόταν τεχνολογία και τεχνογνωσία για την κατασκευή πυρηνικών όπλων και ένα μέσο για την ενσωμάτωση μιας πυρηνικής κεφαλής σε έναν πύραυλο "παράδοσης" .
Ποιοι δείκτες μπορεί να υποδηλώνουν προθέσεις για απόκτηση ικανότητας κατασκευής ΠΟ;
Ενώ η Άγκυρα δεν έχει ενημερώσει τον ΔΟΑΕ για οποιαδήποτε ικανότητα εμπλουτισμού ουρανίου, θα μπορούσε να αναζητήσει τεχνολογία εμπλουτισμού φυγοκέντρου αερίου - το πιο κοινό μέσο για την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου - από το εξωτερικό.
Ένας δείκτης ότι η Τουρκία επιδιώκει εμπλουτισμό ουρανίου θα μπορούσε να περιλαμβάνει την ύποπτη συμφωνία για την απόκτηση, μέσω του Νίγηρα, μεταλλεύματος ουρανίου που απαιτείται για τον εμπλουτισμό.
Η Τουρκία και ο Νίγηρας, ενώ είναι υποστηρικτές του AP, δεν είναι νομικά υποχρεωμένοι να δηλώνουν εισαγωγές και εξαγωγές μεταλλεύματος ουρανίου.
Η Άγκυρα μπορεί επίσης να εισάγει πρώτες ύλες και εξοπλισμό για μια μονάδα φυγοκέντρησης αερίου — για παράδειγμα, από κρατικές ή ιδιωτικές εταιρείες στην Κίνα.
Η Τουρκία μπορεί να αναζητήσει σχετική ξένη εκπαίδευση και βοήθεια από πρώην επιστήμονες του προγράμματος πυρηνικών όπλων, δραστηριότητα που οι υπηρεσίες πληροφοριών ή ο ΔΟΑΕ ενδέχεται να μην εντοπίσουν.
Η συμφωνία της Τουρκίας στο Akkuyu με τη Ρωσία φέρεται επίσης να προβλέπει μελλοντική βοήθεια για την κατασκευή μιας μονάδας παραγωγής πυρηνικών καυσίμων, η οποία θα χρησιμοποιεί εμπλουτισμένο ουράνιο για την παραγωγή ράβδων καυσίμου για πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Η Τουρκία έχει μικρούς ερευνητικούς αντιδραστήρες που παραμένουν κλειστοί και δεν είναι του μεγέθους ή του τύπου που τα κράτη είχαν επαναπροσδιορίσει στο παρελθόν για την παραγωγή πλουτωνίου για πυρηνικά όπλα.
Το πλουτώνιο ποιότητας αντιδραστήρα απαιτεί επίσης επανεπεξεργασία και η Άγκυρα δεν διαθέτει καμία γνωστή εγκατάσταση διαχωρισμού πλουτωνίου. Τέτοιες απόπειρες εξαγοράς θα πυροδοτήσουν τον κώδωνα του κινδύνου μεταξύ των βασικών δυτικών και ασιατικών προμηθευτών.
Ωστόσο, η Τουρκία θα μπορούσε επίσης να φέρει ανεπίσημη εξωτερική βοήθεια για την κατασκευή ενός εργοστασίου στη χώρα και να προσπαθήσει να αγοράσει παράνομα ή να κατασκευάσει εγχώρια πολλά απαραίτητα αγαθά.
Γιατί να κατασκευάσει η Τουρκία ΠΟ εφόσον οι ΗΠΑ διαθέτουν ήδη ατομικές βόμβες στο έδαφός της;
Οι στόχοι ασφαλείας των ΗΠΑ και της Τουρκίας αποκλίνουν ολοένα και περισσότερο.
Ο Ερντογάν έχει γίνει εχθρικός προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, υποψιαζόμενος λανθασμένα ότι η Ουάσιγκτον έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια να τον ανατρέψει.
Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν κυρώσεις το 2019 για την αγορά ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού από την Τουρκία ,οδηγώντας στην αποβολή της Άγκυρας από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 της Ουάσιγκτον.
Ο Ερντογάν ενίσχυσε επίσης τους δεσμούς με ομάδες που έχουν χαρακτηριστεί τρομοκρατικές οργανώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως η Χαμάς, ενώ στοχεύει επίσης τους Κούρδους εταίρους της Αμερικής στη Συρία με το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας.
Η Άγκυρα προωθεί επίσης αυτό που αποκαλεί «στρατηγική αυτονομία».
Η Τουρκία δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη μιας εθνικής αμυντικής βιομηχανίας για να μειώσει, αν όχι να εξαλείψει, την εξάρτηση από ξένες αμυντικές εταιρείες ιδιαίτερα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να το πετύχει αυτό, έχει επενδύσει σε υψηλές εγχώριες δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένων τανκς, υποβρυχίων και drones.
Το 2024, η Τουρκία δοκίμασε επιτυχώς το μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς της εγχώριας παραγωγής, το «Kaan», τοποθετώντας την μεταξύ των ελάχιστων χωρών που μπορούν να αναπτύξουν μαχητικά αεροσκάφη stealth.
Που οδηγούμαστε-Η αντίδραση της Ελλάδας
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η Τουρκία έχει ως μακροπρόθεσμο στόχο να γίνει μια ανεξάρτητη πυρηνική δύναμη.
Ο Ερντογάν φιλοδοξεί να αναδείξει την Τουρκία σε μεγάλη δύναμη. Δεδομένης της έμφασης που δίνει στην ενίσχυση των συμβατικών στρατιωτικών δυνατοτήτων, μπορεί επίσης να επιδιώξει να επεκτείνει το οπλοστάσιο της χώρας του με την κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Τα παραπάνω θα πρέπει να μας προβληματίσουν ιδιαίτερα ως Ελλάδα, αφού κανείς μας δε θα ήθελε να δει την ήδη υπερεξοπλισμένη Τουρκία να αποκτάει Πυρηνικά όπλα, είτε μέσω του Πακιστάν είτε η ίδια μελλοντικά.
Άποψή μας είναι ότι η Ελλάδα έχοντας κατά νου τα παραπάνω σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος ενέργειας που πληρώνουμε, θα πρέπει να προβεί σε συνεργασία με σύμμαχη χώρα, όπως ΗΠΑ-Γαλλία-Ισραήλ στην κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στην επικράτειά της.
Τέλος θα πρέπει να σκεφθούμε την πιθανότητα φιλοξενίας πυρηνικών όπλων του Ισραήλ στο έδαφός μας, κατόπιν διμερούς συμφωνίας μαζί του, ως αντιστάθμισμα τυχόν φιλοξενίας Πυρηνικών όπλων του Πακιστάν στην Τουρκία, ενώ παράλληλα να προειδοποιήσουμε αυστηρά το Ισλαμαμπάντ για την επίδραση που θα έχει μια τέτοια ενέργεια στις σχέσεις μας, υπενθυμίζοντάς του τον αριθμό των Πακιστανών που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας.
