Tο ταξιδιωτικό αφιέρωμα του CNN Travel για την Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα, που δημοσιεύτηκε στις 14 Σεπτεμβρίου, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στον Ποντιακό Ελληνισμό.
Το άρθρο αναφέρεται στην ιστορική Μονή, παρουσιάζοντας την ως τουρκικό μνημείο και παραλείποντας κρίσιμα ιστορικά στοιχεία που αφορούν την ελληνική παρουσία και την τραγική μοίρα των Ποντίων.
Στο αφιέρωμα με τίτλο «Το αρχαίο μοναστήρι που κρέμεται από την πλαγιά ενός γκρεμού», γραμμένο από τον Joe Yogerst αναφέρεται πως «αν οι τοίχοι μιλούσαν θα μπορούσαν να διηγηθούν πολλά» και o αναγνώστης, μεταξύ άλλων, μαθαίνει ότι οι Έλληνες έφυγαν μόνοι τους από τον Πόντο, μόνοι τους ακολούθησαν τις λευκές πορείες και μόνοι τους έγιναν Κρυπτοχριστιανοί!
Η αντίδραση για τα παραποιημένα ιστορικά στοιχεία και την έλλειψη έρευνας και τεκμηρίωσης προήλθε από την Παμποντιακή Ομοσπονδία ΗΠΑ και Καναδά, η οποία σε ανακοίνωση της καταγγέλλει επίσης ότι το αφιέρωμα παραπλανά τους αναγνώστες «να πιστεύουν ότι το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά έχει τουρκικές ρίζες ή θεωρείται αγιασμένο από Τούρκους αξιωματούχους».
Αυτές οι αναφορές εξόργισαν την Παμποντιακή κοινότητα, καθώς διαστρεβλώνουν την αλήθεια για τις βίαιες διώξεις και τις φρικαλεότητες που υπέστησαν οι Έλληνες της περιοχής από τους Οθωμανούς, ιδίως κατά τη διάρκεια των Ποντιακών Γενοκτονιών στις αρχές του 20ού αιώνα.
Η ανακοίνωση της Ομοσπονδίας επισημαίνει επίσης την ιστορική διαδρομή της Παναγίας Σουμελά, που ιδρύθηκε από Έλληνες μοναχούς υπό την προστασία του Βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α’ και γνώρισε ακμή υπό τη Δυναστεία των Κομνηνών. Οι Οθωμανοί, αντίθετα με όσα υπαινίσσεται το άρθρο, δεν υπήρξαν προστάτες του χώρου. Αντιθέτως, οι Χριστιανοί της περιοχής υπέστησαν μακρόχρονες διώξεις, με χιλιάδες Έλληνες να αναγκάζονται να γίνουν Κρυπτοχριστιανοί για να διασώσουν τη ζωή τους.
Ιδιαίτερα επικριτική είναι η Ομοσπονδία για την άποψη ότι η τουρκική κυβέρνηση «προστατεύει» τη Μονή, καθώς αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πραγματικότητα. Η τουρκική κυβέρνηση επέτρεψε το 2010 να τελεστεί για πρώτη φορά Θεία Λειτουργία στη Μονή μετά το 1923, όμως, όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση, οι λειτουργίες αυτές δεν διεξάγονται πλέον κάθε χρόνο, όπως υποστηρίζει το άρθρο. Από το 2016 μέχρι σήμερα, οι τουρκικές αρχές απαγορεύουν συχνά τις λειτουργίες, με εξαίρεση ελάχιστες περιπτώσεις.
Η Ομοσπονδία συνεχίζει την κριτική της σημειώνοντας πως οι χριστιανικές εκκλησίες στην Τουρκία είτε έχουν καταστραφεί, είτε έχουν μετατραπεί σε τζαμιά ή μουσεία. Επίσης, αναφέρεται στην άδικη μεταχείριση των μη Τούρκων επισκεπτών, οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν δυσανάλογα υψηλά εισιτήρια για να επισκεφθούν τα ιστορικά αυτά μνημεία.
Εξίσου σημαντική είναι η αναφορά στην απαγόρευση της λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, που υπήρξε για χρόνια σημαντικό κέντρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η Ομοσπονδία υπενθυμίζει ότι το 1971, η τουρκική κυβέρνηση έκλεισε τη Σχολή, αγνοώντας τη διεθνή κατακραυγή και τις εκκλήσεις οργανισμών όπως η UNESCO για την προάσπιση των θρησκευτικών ελευθεριών.
Η ιστορική μνήμη και η αλήθεια είναι για τους Πόντιους ζήτημα επιβίωσης της ταυτότητάς τους. Η Γενοκτονία των Ποντίων και η καταστροφή της παρουσίας τους στην περιοχή του Πόντου είναι ένα από τα πιο τραγικά κεφάλαια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η παραποίηση αυτής της ιστορίας σε ένα τόσο ευρέως διαδεδομένο μέσο, όπως το CNN, θεωρείται προσβολή και βλάπτει την προσπάθεια διατήρησης της μνήμης και της δικαίωσης των θυμάτων.
Η ανακοίνωση της Ομοσπονδίας κλείνει με την έκκληση προς το CNN να αποσύρει το άρθρο και να επανορθώσει την αδικία. Η διάδοση της παραποιημένης αλήθειας υπονομεύει όχι μόνο την ιστορική ακρίβεια αλλά και τις προσπάθειες συμφιλίωσης και αναγνώρισης των εγκλημάτων του παρελθόντος.
Η αναδημοσίευση του άρθρου από την ελληνική έκδοση του CNN, χωρίς τα σημεία που προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις, αλλά με παραπομπή στο πρωτότυπο κείμενο του συντάκτη, ενίσχυσε την ανησυχία της κοινότητας. Η χρονική σύμπτωση της δημοσίευσης με την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία και προσέβαλε το συλλογικό αίσθημα των Ποντίων και του ελληνισμού συνολικά.
Η διαχείριση ιστορικών θεμάτων με ευαισθησία και ακρίβεια είναι απαραίτητη για την αποφυγή εντάσεων και παρεξηγήσεων. Σε έναν κόσμο όπου η παραπληροφόρηση είναι συχνό φαινόμενο, η αλήθεια πρέπει να προστατεύεται και να αναδεικνύεται.
