Μετά τις πρόσφατες εκλογές στην Τουρκία και την επανεκλογή Ερντογάν σημαντικοί αναλυτές και αξιωματούχοι των ΗΠΑ, έχουν επιχειρήσει να αποκρυπτογραφήσουν τα επόμενα βήματα του Τούρκου Προέδρου σε θέματα Εξωτερικής πολιτικής, στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ αλλά και τα Ελληνοτουρκικά.
Οι ΗΠΑ βλέπουν πιθανή βελτίωση των σχέσεων με τον Ερντογάν μετά την εκλογή του
"Ο Ερντογάν θα ελευθερώσει την εξωτερική πολιτική για τη μετεκλογική Τουρκία" είναι ο τίτλος σχετικού με το θέμα άρθρου τουρκικού ΜΜΕ, του οποίου τα κυριότερα σημεία κατά την εκτίμησή μας επισημαίνονται όπως παρακάτω:
"Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα ακολουθήσει μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική την προσεχή θητεία, σύμφωνα με τον Τζέιμς Τζέφρι, πρώην ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ στον παγκόσμιο συνασπισμό κατά του Daesh, αναφέροντας το μέγεθος και τις δυνατότητες της Τουρκίας ως βάση για μια «ορθολογική» απόφαση.
Μιλώντας σε πάνελ του Ατλαντικού Συμβουλίου για τη συζήτηση των τουρκο-αμερικανικών σχέσεων και της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στη μετεκλογική περίοδο, ο Τζέφρι, ο οποίος είναι επίσης πρώην απεσταλμένος στην Άγκυρα, είπε ότι υπάρχει πιθανότητα να βελτιωθούν οι δεσμοί μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας ».
Οι σχέσεις μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και του Ερντογάν ήταν σε σχετικά χαμηλό σημείο τον περασμένο χρόνο, υπενθύμισε ο Τζέφρι, αλλά πρόσθεσε ότι ο Μπάιντεν «προχώρησε πολύ προς την επίλυση αυτού με την κλήση του τη Δευτέρα» για να συγχαρεί τον Ερντογάν για τη νίκη του στις εκλογές.
Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να ενισχύσουν περαιτέρω τις σχέσεις τους σε ένα τηλεφώνημα νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, αφού ο Ερντογάν κέρδισε σε έναν ιστορικό δεύτερο γύρο την Κυριακή και σήκωσε τα μανίκια για να αναδιαμορφώσει τις υπάρχουσες πολιτικές.
Οι εντάσεις στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ και το "χάϊδεμα" στον Ερντογάν
Οι σχέσεις έχουν τεταθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της συνεργασίας των ΗΠΑ με το συριακό παρακλάδι YPG της τρομοκρατικής ομάδας PKK, της στάσης του έναντι της Gülenist Terror Group (FETÖ), των κυρώσεων κατά της Τουρκίας για την αγορά του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400, της απομάκρυνσης της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-36 και την μεγάλη καθυστέρηση για επίτευξη συμφωνίας αγοράς των μαχητικών αεροσκαφών F-16 και των κιτ εκσυγχρονισμού.
Η στενή σχέση του Ερντογάν με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επίσης προκαλέσει πολλές φορές την κριτική της Ουάσιγκτον παρά την τουρκική μεσολάβηση που οδήγησε σε ανταλλαγή αιχμαλώτων των εμπολέμων στην Ουκρανία, καθώς και μια ζωτικής σημασίας συμφωνία που επέτρεψε στην τελευταία να μεταφέρει σιτηρά μέσω της Μαύρης Θάλασσας σε μέρη του κόσμου που παλεύουν με την πείνα κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης Ρωσική εισβολή.
Ο Τζέφρι υποστήριξε ότι εκτός από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, καμία χώρα του ΝΑΤΟ δεν έχει κάνει περισσότερα για να κάνει δύσκολη την εκστρατεία της Ρωσίας στην Ουκρανία, από την Τουρκία.
Αναφερόμενος στους ισχυρισμούς ότι η Τουρκία τείνει να προβεί σε έγκριση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ο Τζέφρι είπε ότι δεν έχει ιδέα τι θα κάνει ο Ερντογάν και απέρριψε τις φήμες ως απλούς ισχυρισμούς χωρίς ουσιαστική βάση.
Με την ολοκλήρωση των τουρκικών προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών και την επόμενη ετήσια σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ να πραγματοποιείται σε λίγες ημέρες, το θέμα της ένταξης της Σουηδίας στο μπλοκ ασφαλείας επανήλθε στην ατζέντα της Άγκυρας αυτή την εβδομάδα, καθώς η Ουάσιγκτον προέτρεψε για άλλη μια φορά την Τουρκία να εγκρίνει την προσπάθεια του σκανδιναβικού έθνους.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρχε σχέση μεταξύ της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και της πώλησης των F-16 στην Άγκυρα, αλλά ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν συνέδεσε σιωπηρά τα δύο ζητήματα στην τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Ερντογάν.
«Μίλησα με τον Ερντογάν και θέλει ακόμα να δουλέψει πάνω σε κάτι για τα F-16. Του είπα ότι θέλαμε μια συμφωνία με τη Σουηδία. Ας το κάνουμε λοιπόν», είπε ο Μπάιντεν. Παράλληλα, ένα νομοσχέδιο που ενισχύει τους αντιτρομοκρατικούς νόμους της Σουηδίας, μια προσπάθεια της Στοκχόλμης να καθυσηχάσει τις ανησυχίες για την ασφάλεια της Τουρκίας, τίθεται σε ισχύ.
Η αναφορά στα Ελληνοτουρκικά
Αναφερόμενος στις εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ο Τζέφρι είπε ότι η εμμονή με την Τουρκία είναι «ένα από τα βασικά στοιχεία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής».
"Όποιες και αν είναι οι εχθρότητες και οι εκνευρισμοί, οι Τούρκοι δεν έχουν εμμονή με την Ελλάδα... απλώς έχουν πάρα πολλά μεγαλύτερα προβλήματα", είπε ο πρώην πρέσβης.
Τα αντίπαλα έθνη διεξήγαγαν εθνικές εκλογές με διαφορά μίας εβδομάδας στα τέλη Μαΐου και η κρίση στο Αιγαίο με την Τουρκία ήταν το κορυφαίο θέμα της εκστρατείας των ελληνικών κομμάτων .
Αλλά οι σχέσεις έχουν θερμανθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες μετά την ταχεία βοήθεια της Ελλάδας στον απόηχο των δίδυμων σεισμών που συγκλόνισαν τη νότια Τουρκία στις αρχές Φεβρουαρίου.
Τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασαν την ελπίδα για μια «νέα αρχή» μεταξύ των χωρών τους μετά τις εκλογές.
H πώληση από τις ΗΠΑ των F-16 στην Τουρκία
Εκτίμησή μας είναι ότι βρισκόμαστε περισσότερο κοντά από ποτέ, στην επίτευξη συμφωνίας αποδοχής από την Τουρκία της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και παράλληλα ως επιβράβευση από την κυβέρνηση Μπάϊντεν της πώλησης των Αμερικανικών F-16 στην Τουρκία.
Τα παραπάνω αναμένουμε να επισυμβούν από τις 11-12 Ιουλίου 2023 ναι και μετά, οπότε και θα πραγματοποιηθεί η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Λιθουανία.
Ωστόσο, θεωρείται πιθανό οι ΗΠΑ να επιβάλλουν στον Ερντογάν το "μαρτύριο της σταγόνας", δηλαδή η επαναφορά της Τουρκίας στη Δύση να γίνει σταδιακά και με αποδείξεις επί του πρακτέου στη βάση του δούναι λαβείν, σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Αυτό μπορεί να γίνει "σαλαμοποιώντας" χρονικά οι ΗΠΑ την υλοποίηση της τουρκικής απαίτησης για αγορά 40 F-16 και παροχή 80 κίτ για τα υπάρχοντα F-16, εξαρτώντας την υλοποίηση της, ανάλογα με την συμπεριφορά και την στάση της.
Δεν αποκλείουμε επίσης ο Ερντογάν να εφαρμόσει "Το τουρκικό σχέδιο απόκτησης των F-16 BLOCK-70 από τις ΗΠΑ... μέσω Ουκρανίας" επισημαίνοντας ότι τυχόν αποστολή τουρκικών F-16 στην Ουκρανία, θα ενίσχυε διαπραγματευτικά το αίτημα της Άγκυρας για αγορά των F-16 BLOCK-70 από τις ΗΠΑ.
Αυτό θα συνέβαινε γιατί αφού η Τουρκία θα παραχωρούσε μεταχειρισμένα αεροσκάφη της στην Ουκρανία ενισχύοντάς την, θα ζητούσε εύλογα την ενίσχυση της ως κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, με την προμήθεια των ανωτέρω μαχητικών από την Ουάσιγκτον, παρακάμπτοντας τις ενστάσεις-αντιρρήσεις του Αμερικανικού Κογκρέσου.
Η πορεία των Ελληνοτουρκικών
Η κακή οικονομική κατάσταση στην Τουρκία, σε συγκερασμό με την τουριστική περίοδο, διαμορφώνουν την πρόσκαιρη ανάπαυλα της έντασης στα Ελληνοτουρκικά. Ωστόσο ας μην γελιόμαστε, οι Τουρκικές θέσεις και αξιώσεις δεν έχουν διαφοροποιηθεί στο ελάχιστο σε σχέση με την χώρα μας, διατηρώντας στο τραπέζι το σύνολο των διεκδικήσεων της σε βάρος μας, την ώρα που η Ελλάδα αναγνωρίζει την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ ως την μόνη μας διαφορά σε Αιγαίο και ΝΑ Μεσόγειο.
Επίσης οι πρόσφατες Βουλευτικές και Προεδρικές εκλογές ανέδειξαν ως μεγάλο νικητή τον Εθνικισμό, αφού τα Εθνικιστικά κόμματα συγκέντρωσαν ποσοστό 25%, δείχνοντας ότι 1 στους 4 Τούρκους ψηφοφόρους είναι ακραίος Εθνικιστής.
Το άσχημο για την Ελλάδα είναι το MHP των γκρίζων λύκων του Μπαχτσελί και το IYI party της Ακσενέρ, αποτελούν τους κυριότερους εταίρους για Ερντογάν και Κιλινζτάρογλου σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση αντίστοιχα.
Κατόπιν αυτών, η θέση των Τούρκου Προέδρου και της τουρκικής Βουλής αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σκληρή, ανυποχώρητη και επιθετικότατη στα Ελληνοτουρκικά.
Τέλος, μια σαφέστατη ένδειξη για την πορεία των Ελληνοτουρκικών αποτελεί η συνεχής ένταξη νέων οπλικών συστημάτων, μέσων και πυρομαχικών στο οπλοστάσιο των ΤΕΔ, από την τουρκική αμυντική βιομηχανία, η οποία έχει εντείνει τις προσπάθειές της.
Εκτίμησή μας είναι ότι για όλους αυτούς τους λόγους, ο Ερντογάν στην παρούσα φάση και μέχρι το τέλος της τουριστικής περιόδου δεν θα προβεί σε κάποια επιθετική ενέργεια στο Αιγαίο, ωστόσο μετά την περίοδο αυτή αναμένουμε επαναφορά της έντασης στο Αιγαίο με τουρκική υπαιτιότητα. Μιλάμε για πρόσκαιρη ηρεμία πριν την καταιγίδα.
