Οι Προεδρικές εκλογές της 14 Μαΐου στην Τουρκία πλησιάζουν με τις δημοσκοπήσεις να προβλέπουν σταθερά νίκη του κοινού υποψηφίου της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στον δεύτερο γύρο των εκλογών, εάν φυσικά κανείς δεν συγκεντρώσει πάνω από το 50% στον πρώτο γύρο της εκλογικής αναμέτρησης.
Είναι η πρώτη φορά μετά από 22 χρόνια, που είναι πολύ πιθανό ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να χάσει την εξουσία.
Αντιλαμβανόμαστε πως η αλλαγή σκυτάλης στον Προεδρικό θώκο στην Τουρκία, θα έχει συνέπειες εκτός από το εσωτερικό της χώρας και σε θέμα τα εξωτερικής πολιτικής, τα οποία ενδιαφέρουν άμεσα Ελλάδα και Κύπρο.
Το μανιφέστο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής από τον Κιλιντζάρογλου
Αυτός είναι ο λόγος που κρίνεται σκόπιμο να εξεταστεί ενδελεχώς το μανιφέστο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, που δηλώνει ότι θα εφαρμόσει ο Κιλιντζάρογλου εφόσον εκλεγεί Πρόεδρος, στο οποίο αναφέρεται ενδελεχώς λίαν έγκριτο Διεθνές ΜΜΕ, τα κυριότερα σημεία του οποίου σύμφωνα με την εκτίμησή μας, παρατίθενται στη συνέχεια.
"Θα αποσυρθεί η Τουρκία από τη Λιβύη ή τη Συρία; Θα πλησιάσει τις ΗΠΑ και το Ισραήλ; Θα πάψει η Τουρκία να είναι το δύστροπο μέλος του ΝΑΤΟ;
Οι γενικές κατευθυντήριες γραμμές
Ο Ουνάλ Τσεβικόζ, συνταξιούχος πρεσβευτής και επικεφαλής σύμβουλος του Κιλιτσντάρογλου για τις εξωτερικές υποθέσεις, είπε ότι μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Κιλιτσντάρογλου θα είναι αποφασισμένη να εξομαλύνει τις σχέσεις της με τη διεθνή κοινότητα, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Είπε ότι η εξωτερική πολιτική του Κιλιτσντάρογλου θα βασίζεται στη «μη παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των γειτόνων, στην αμερόληπτη εξωτερική πολιτική και στην τήρηση των διεθνών κανόνων».
Αυτοί οι πυλώνες δεν είναι ιδιαίτερα νέοι. Μια σειρά από κυβερνήσεις τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 που προηγήθηκαν του Ερντογάν διαλαλούσαν σχεδόν τα ίδια.
Δεν είναι τυχαίο ότι η αντιπολίτευση Nation Alliance, με επικεφαλής το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Κιλιτσντάρογλου, δήλωσε ότι η Τουρκία θα υιοθετήσει εκ νέου το σύνθημα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ «ειρήνη στο σπίτι, ειρήνη στον κόσμο» ως ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής της πολιτικής.
Αλλαγή στάσης στη Λιβύη
Ο Τσεβικόζ είπε ότι υπό τον Ερντογάν η Τουρκία διατήρησε μια παρεμβατική και ιδεολογική εξωτερική πολιτική που βασίζεται στη σκληρή δύναμη σε χώρες όπως η Λιβύη, όπου οι τουρκικές δυνάμεις υποστήριξαν την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνησης σε έναν εμφύλιο πόλεμο 2019-2020.
"Αυτό πρέπει να αλλάξει. Η διπλωματία και ο διάλογος έχουν μείνει πίσω», είπε προσθέτοντας. «Θα δώσουμε προτεραιότητα στον διάλογο και μια μη παρεμβατική προσέγγιση. Θα είμαστε ένας έντιμος διαμεσολαβητής σε μέρη όπως η Λιβύη μιλώντας με όλες τις πλευρές».
Στροφή της εξωτερικής πολιτικής υπέρ της ΕΕ
Ο Τσεβικόζ, είπε ότι μια κυβέρνηση Κιλιτσντάρογλου θα επικυρώσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), απελευθερώνοντας από τη φυλακή τον εξέχοντα Κούρδο πολιτικό Σελαχατίν Ντεμιρτάς και τον Τούρκο φιλάνθρωπο Οσμάν Καβάλα.
Δύο Ευρωπαίοι πρεσβευτές, μιλώντας ανώνυμα, είπαν ότι ο Κιλιτσντάρογλου υποσχέθηκε στους διπλωμάτες της ΕΕ σε εκδήλωση στην Άγκυρα νωρίτερα αυτό το μήνα ότι η κυβέρνησή του θα εκπληρώσει όλα τα σημεία αναφοράς και τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται από το μπλοκ, ακόμη κι αν δεν δεχτεί την Τουρκία ως μέλος.
Προτεραιότητα η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας
Ένας δεύτερος ανώτερος αξιωματούχος της τουρκικής αντιπολίτευσης, ο οποίος επίσης μίλησε ανώνυμα, είπε ότι υπό τον Κιλιτσντάρογλου η Τουρκία δεν θα ακολουθούσε πλέον «περιπέτειες εξωτερικής πολιτικής».
«Η θεμελιώδης προτεραιότητά μας θα είναι τα βασικά ζητήματα εθνικής ασφάλειας, όπως η τρομοκρατική απειλή που προέρχεται από τη Συρία και το Ιράκ», είπε ο αξιωματούχος ενώ λέμε όχι στο γεωπολιτικό "άπλωμα" της Τουρκίας σε Σομαλία , Κατάρ,Λιβύη.
Οι σχέσεις με την Ρωσία
Οι δυτικές πρωτεύουσες είναι επίσης περίεργες για το πώς η Άγκυρα θα αντιμετωπίσει τη Ρωσία. Από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Eρντογάν κατάφερε να διατηρήσει μια ισορροπία μεταξύ Μόσχας και Κιέβου ,ακόμη και εξοπλίζοντας το δεύτερο χωρίς αντιδράσεις από το πρώτο.
Και οι δύο αξιωματούχοι της αντιπολίτευσης συμφωνούν ότι η Άγκυρα θα πρέπει να συνεχίσει αυτή την ισορροπημένη προσέγγιση επιδιώκοντας μια θέση ως μεσολαβητής.
Λένε επίσης ότι η Άγκυρα δεν πρέπει να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία, τις οποίες επίσης απέφυγε ο Ερντογάν.
Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ
Όσον αφορά την Ουάσιγκτον, η αντιπολίτευση έχει υιοθετήσει μια πιο σκληρή γραμμή από ότι θα περίμεναν πολλοί. Ο Κιλιτσντάρογλου είπε πέρυσι ότι οι ΗΠΑ είχαν γεμίσει την Ελλάδα με στρατιωτικές βάσεις και το κόμμα του ήταν έτοιμο να στηρίξει την κυβέρνηση Ερντογάν εάν ήθελε να κλείσει όλες τις αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Τουρκία.
«Είμαστε ενάντια στους ξένους στρατιώτες στη γη μας όσο και ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό. Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ότι χρειαστεί», είπε. Ωστόσο, τον περασμένο μήνα, ο Κιλιτσντάρογλου συνάντησε τον πρεσβευτή των ΗΠΑ Τζεφ Φλέικ στην Άγκυρα, προκαλώντας την οργή του Ερντογάν, ο οποίος είναι καχύποπτος για την Ουάσιγκτον λόγω των δηλώσεων του Προέδρου Τζο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας των ΗΠΑ το 2020, όπου είπε ότι θα στηρίξει την αντιπολίτευση και ο Τούρκος Πρόεδρος έπρεπε «να πληρώσει ένα τίμημα».
Αξιωματούχοι της αντιπολίτευσης λένε ότι η Τουρκία θα διατηρήσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ στη βάση της ισότιμης εταιρικής σχέσης, αλλά δεν μπορούν να απαντήσουν σε ερωτήματα όπως πώς θα επιλύσουν τις εντάσεις σχετικά με την υποστήριξη των ΗΠΑ σε κουρδικές ένοπλες ομάδες στη Συρία.
Λένε ότι θα προσπαθήσουν να επανενταχθούν στο πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35. Οι ΗΠΑ έδιωξαν την Άγκυρα από το πρόγραμμα το 2019, αφού η Τουρκία αγόρασε ρωσικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας S-400. Η επιστροφή στο πρόγραμμα F-35 μπορεί να σημαίνει ότι η Άγκυρα δεν θα είναι σε θέση να ενεργοποιήσει τους S-400.
Ελληνοτουρκικά
Όσον αφορά τις γειτονικές χώρες Ελλάδα και Κύπρο, και οι δύο αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Τουρκία θα ξαναρχίσει τον διάλογο με την Αθήνα «προσανατολισμένο στα αποτελέσματα».
«Εάν δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε λύση μαζί τους, είμαστε έτοιμοι να προσφύγουμε στα δικαστήρια, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης, των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου», δήλωσε ο πρώτος αξιωματούχος της αντιπολίτευσης.
Κυπριακό
Και οι δύο αξιωματούχοι πρόσθεσαν ότι η επόμενη κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει τα ζητήματα με την Κύπρο πρώτα ενοποιώντας τον ελεγχόμενο από τους Τούρκους βόρειο τμήμα, ο οποίος έχει μια τοπική κυβέρνηση που υποστηρίζει την ανεξαρτησία και μια αντιπολίτευση που θέλει μια ομοσπονδιακή λύση.
Στη συνέχεια θα ξεκινούσε συνεχείς συνομιλίες με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ με την Κυπριακή Δημοκρατία στο νότο, όπως συνέβη στον αποτυχημένο διάλογο του 2017 στο Κραν Μοντανά.
Διαπιστώσεις για Ελλάδα-Κύπρο
Ως γενικό συμπέρασμα θα λέγαμε ότι ο Κιλιντζάρογλου στο μανιφέστο εξωτερικής πολιτικής του, εμφανίζεται ως ένας μελλοντικός Πρόεδρος της Τουρκίας, ο οποίος θα έχει ως πρωτεύοντα στόχο την επίλυση των διαφορών με άλλες χώρες μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων, σε αντίθεση με τον Ερντογάν που ήταν θιασώτης της βίας, ενώ διατείνεται ότι θα σταματήσει το γεωπολιτικό άπλωμα της Τουρκίας, επιστρέφοντας της στο "Δυτικό μαντρί" σταδιακά.
Υπόσχεται επαναπροσέγγιση με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, όπου διατείνεται ότι επιθυμεί την επανένταξη στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35 από το οποίο είχε αποβληθεί λόγω της αγοράς των Ρωσικών S-400, χωρίς να δίνει άλλες λεπτομέρειες.
Αναφορικά με την Ελλάδα αναμένουμε από τουρκικής πλευράς σε περίπτωση νίκης του Κιλιντζάρογλου, όπως είχαμε εκτιμήσει σε προγενέστερο άρθρο μας, την έναρξη διαλόγου και διερευνητικών επαφών.
Ωστόσο οι Τούρκοι κάνουν έμμεσα λόγο για χρονοδιάγραμμα, ώστε αν δεν υπάρξει πρόοδος και σύγκλιση των θέσεων μεταξύ των 2 χωρών, να υπάρξει προσφυγή στο Διεθνές δικαστήριο για επίλυση των θεμάτων της θαλάσσιας οριοθέτησης, των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου.
Κάτι τέτοιο δεν αναμένουμε να γίνει αποδεκτό από Ελληνικής πλευράς, αφού θα ήταν μεγάλο λάθος και διολίσθηση από την πάγια θέση μας που είναι, ότι το μόνο πρόβλημα με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και τίποτε άλλο. Τέλος για το Κυπριακό αναμένουμε επανάληψη των συνομιλιών με την μεσολάβηση του ΟΗΕ.
