"Το νησιωτικό πρόβλημα δεν επιλύεται στο τραπέζι. Η Τουρκία έχει το δικαίωμα να παρέμβει για τα 23 νησιά που οπλίζονται από τις ΗΠΑ και την Ελλάδα", είναι ο τίτλος άρθρου τουρκικού ΜΜΕ, το οποίο εκτινάσσει την τουρκική προκλητικότητα κατά της Ελλάδας και συγκεκριμένα κατά της κυριαρχίας των νησιών μας στο Αιγαίο στα ύψη και του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:
"Ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συμπεριφέρεται σαν να έχει αφήσει την κυριαρχία της χώρας του ολοκληρωτικά στον Λευκό Οίκο, αντί να προσπαθεί να λύσει τα προβλήματα που έχει με την Τουρκία μέσω αμοιβαίων επαφών. Αυτή η κατάσταση, που έχει κάνει την Αθήνα την 51η πολιτεία των ΗΠΑ, ήρθε στο φως με την πρόσφατη επίσκεψη Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον. Οι Έλληνες, τους οποίους οι ΗΠΑ θέλουν να χρησιμοποιήσουν ως «δύναμη πληρεξουσίου» κατά της Τουρκίας, δείχνουν έτοιμοι για μάχη με την Άγκυρα για μερικά μαχητικά αεροσκάφη F-35 και μερικές εκατοντάδες τεθωρακισμένα οχήματα.
Η σημερινή εικόνα είχε ως αποτέλεσμα τη σκληρή αντίδραση του Προέδρου Ερντογάν με τις λέξεις «Δεν υπάρχει πια Μητσοτάκης για μένα». Ενώ οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας είχαν μειωθεί στο χαμηλότερο επίπεδο, η ελπίδα επίλυσης των ζητημάτων στο Αιγαίο στο τραπέζι εξαφανίστηκε. Οι δραστηριότητες που πραγματοποιεί ο ελληνικός στρατός στη Θάλασσα των Νησιών μαζί με τους Αμερικανούς στρατιώτες είναι αυτά που θα οδηγήσουν σε πόλεμο, διότι η Αθήνα εξόπλισε βαριά την ομάδα των νησιών στα ανοιχτά των τουρκικών ακτών, παραβιάζοντας τόσο τις συμφωνίες της Λωζάνης όσο και των Παρισίων.
Αργά ή γρήγορα θα χρειαστεί επέμβαση
Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου προειδοποίησε την Ελλάδα για τα «νησιά» στις 10 Φεβρουαρίου, τόνισε ότι τα εδάφη εκεί «δόθηκαν υπό όρους» στην Αθήνα και έκανε δήλωση ότι «αν η Ελλάδα δεν εγκαταλείψει τον εξοπλισμό των νησιών, θα συζητηθεί η κυριαρχία αυτών».
Αυτά τα κομμάτια γης, που δόθηκαν στην Ελλάδα «με όρους αποστρατικοποίησης» με τις συμφωνίες της Λωζάνης (1923) και του Παρισιού (1947), έχουν οπλιστεί βαριά από τον Ελληνικό στρατό που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Αυτή η κατάσταση, η οποία είναι ξεκάθαρα αντίθετη με τις διεθνείς συμφωνίες, έχει γίνει τόσο σημαντική που επαναφέρει σε συζήτηση τα κυριαρχικά δικαιώματα επί των νησιών.
Το «Turkish Maritime and Global Strategies Center» (TÜRK DEGS), με επικεφαλής τον πρώην Αρχηγό του Επιτελείου Ναυτικού, απόστρατο Στρατηγό Cihat Yaycı, μοιράστηκε σημαντικά στοιχεία για την τρέχουσα κατάσταση στα νησιά του Αιγαίου.
Εδώ είναι ο κατάλογος με τα νησιά του Αιγαίου
Ο κατάλογος των νησιών που απαγορεύεται ο οπλισμός σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Λωζάνης και του Παρισιού, με τα τουρκικά τους ονόματα και τα ονόματα που αναφέρονται στη συμφωνία, έχει ως εξής:
Thasos (Tasos)
Bozbaba (Aya Evstratios)
Ipsara (Psara)
Samothrace (Semothrace)
Lemnos (Lemnos)
Mytilene (Mityelene)
Gum (Chios)
Ahikeria (Nicaria)
Samos (Samos)
To Istanbul (Stampalia)
Rhodes (Rhodes)
Everyone (Calki)
Kerpe (Scarpanto)
Shepherd (Cassos)
Iki (Piscopis - Tilos)
İncirli (Misiros - Nisyros)
Kelmez (Calimnos)
Progressive (Leros)
Bathnose (Patmos)
Lipso (Lipsos)
Symi (Symi)
Kos (Cos)
Meis (Castellorizo)
Οι συνθήκες ασφαλείας της Τουρκίας
Τα νησιά του καταλόγου βρίσκονται σε καθεστώς «αυστηρά αποστρατιωτικοποιημένο» (το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς απαγορεύεται αυστηρά). Κατά συνέπεια, κάθε είδους ναυτικός, χερσαίος και εναέριος εξοπλισμός, οχυρώσεις, στρατιωτικές εκπαιδεύσεις, στρατιωτικές πτήσεις, εισιτήρια διέλευσης, κάθε είδους μόνιμες-προσωρινές οχυρώσεις (εκτός από περιορισμένη τοποθέτηση για λόγους εσωτερικής ασφάλειας) «απαγορεύονται» σύμφωνα με διεθνείς συμφωνίες. Επιπλέον, το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς των νησιών περιλαμβάνει όχι μόνο χερσαία, αλλά και χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο.
Η πλατφόρμα TURK DEGS εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι αυτά τα κομμάτια γης έχουν τεθεί σε αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς στη Λωζάνη λόγω της εγγύτητάς τους με την Τουρκία και της σημασίας τους για την ασφάλεια της Ανατολίας. Με άλλα λόγια, η προϋπόθεση του αφοπλισμού είναι απαραίτητο στοιχείο για την ασφάλεια της Τουρκίας.
Τα νησιά χωρίζονται σε 3 ομάδες
Υπάρχουν 3 ομάδες νησιών με αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς στο Αιγαίο (Θάλασσα των Νήσων). Ας ρίξουμε μια γρήγορη ματιά σε ποια συνθήκη καθόρισε το κυριαρχικό δικαίωμα αυτών των νησιών:
Στην πρώτη ομάδα βρίσκονται τα νησιά του Βοσπόρου
Η Λήμνος (Ελλάδα), η Σαμοθράκη (Ελλάδα), η Gökçeada (Τουρκία) και η Bozcaada (Τουρκία) βρίσκονται στον όμιλο Boğazönü. Τα νησιά αυτά αποστρατικοποιήθηκαν σύμφωνα με το άρθρο 4 της Συνθήκης της Λωζάνης. Η Λήμνος και η Σαμοθράκη αναφέρονται και στο άρθρο 12 της Λωζάνης με τον όρο της «αποστρατιωτικοποίησης».
Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου
Η Λέσβος, η Σάμος, η Χίος, τα Ύψαρα και η Αχικέρια, της οποίας η κυριαρχία δόθηκε στην Ελλάδα, βρίσκονται σε αυτήν την ομάδα. Ο αφοπλισμός των Νήσων Σαρουχάν προβλεπόταν στο άρθρο 12 της Συνθήκης της Λωζάνης. Το 13ο άρθρο της ίδιας συνθήκης επιτρέπει μόνο σε αξιωματικούς επιβολής του νόμου (αστυνομία και χωροφυλακή) να είναι παρόντες στα νησιά αυτά. Περαιτέρω, απαγορεύεται αυστηρά η εγκατάσταση ταγμάτων, ταξιαρχιών, αεροπορικών και ναυτικών βάσεων.
Στο τρίτο γκρουπ βρίσκονται τα Δωδεκάνησα
Το καθεστώς που τηρήθηκε στη Λωζάνη για άλλες νησιωτικές ομάδες επεκτάθηκε με τη Συμφωνία του Παρισιού το 1947 και περιλάμβανε τα νησιά Menteşe, γνωστά και ως «Δώδεκα Νησιά». Σύμφωνα με το άρθρο 14 της Συμφωνίας του Παρισιού, μόνο αρκετό προσωπικό εσωτερικής ασφάλειας για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης μπορεί να απασχοληθεί στα νησιά Shepherd, Kerpe, Rhodes, Incirli, Κω, Kocbaba, και Λέρο. Απαγορεύεται η ίδρυση στρατιωτικών αεροπορικών και ναυτικών βάσεων και η συγκρότηση ταξιαρχιών/τμημάτων σε αυτή την ομάδα νησιών. Ωστόσο, η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Τι σημαίνει αποστρατικοποίηση
Σήμερα και τα 23 αυτά νησιά είναι οχυρωμένα από τον ελληνικό στρατό σε διάφορα επίπεδα. Σε κάθε περίπτωση, η διοίκηση της Αθήνας δεν αρνείται ότι όπλισε αυτούς τους χώρους. Η αιτιολόγηση που προβάλλουν είναι το «δικαίωμα στη νόμιμη άμυνα» στο άρθρο 51 των Ηνωμένων Εθνών.
Το «αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς», σε αντίθεση με το «καθεστώς αφοπλισμένου», αναφέρεται σε ένα καθεστώς που ισχύει σε εναέριες, χερσαίες και θαλάσσιες χώρες σύμφωνα με την αρχή του τρισδιάστατου κράτους, που εξαλείφει κάθε δυνατότητα οχύρωσης της κυρίαρχης χώρας.
Η χρήση του όρου «αφοπλισμένο» επιτρέπει την πτήση και ακόμη και τη διαμονή στρατιωτικών αεροσκαφών που δεν χρησιμοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς, ενώ το «Μη Στρατιωτικό Κατάσταση» δεν επιτρέπει ούτε πτήσεις, διελεύσεις, μόνιμες και προσωρινές αναπτύξεις, ούτε μη επανδρωμένα θαλάσσια και αεροσκάφη.
Οι Νήσοι του Βοσπόρου (Λήμνος και Σαμοθράκη) με το άρθρο 8 της Σύμβασης για τα Στενά της Λωζάνης,τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, Σάμος και Ικαρία) με το άρθρο 13 της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης, και το άρθρο 14 της Ειρηνευτικής Συμφωνίας των Παρισίων του 1947 για τα Δωδεκάνησα προβλέπουν τον αφοπλισμό τους
Με τις συμφωνίες αυτές ορίστηκε ότι στα νησιά δεν πρέπει να διατηρούνται άλλες ένοπλες δυνάμεις εκτός από αξιωματικούς επιβολής του νόμου και να μην γίνονται εδώ οχυρώσεις.
Για την Ελλάδα, υπάρχουν πολλά άρθρα που περιλαμβάνουν την αποδοχή του «Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος» με τρόπο που δεν αφήνει περιθώρια συζήτησης. Δεδομένου ότι αυτές οι συμβάσεις δεν περιλαμβάνουν ειδικές διατάξεις για τις αεροπορικές και θαλάσσιες χώρες, το καθεστώς θα πρέπει να εφαρμόζεται με την ευρύτερη ερμηνεία.
Στην πραγματικότητα, φαίνεται ότι διάφορα προνόμια εντός του «Μη Στρατιωτικού Καθεστώτος» ορίζονται συγκεκριμένα στη «Σύμβαση που Ρυθμίζει το καθεστώς των νησιών Νήσου Άαλαντ το 1921», λαμβάνοντας υπόψη την ασφάλεια της Φινλανδίας.
Από αυτή την άποψη, ακόμη και τα πολιτικά αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς στο τρέχον καθεστώς δεν θα πρέπει να επιτρέπεται να διέρχονται από τον εναέριο χώρο. Ομοίως, σύμφωνα με το Εγχειρίδιο San Remo του 1994, τα εμπορικά πλοία που χρησιμοποιούνται για στρατιωτικές δραστηριότητες θα πρέπει επίσης να αποτραπούν και τα σκάφη της ακτοφυλακής που βρίσκονται στο καθεστώς των στρατιωτικών πλοίων θα πρέπει να αποσυρθούν.
Είναι σαφές ότι εάν η Ελλάδα δεν εκπληρώσει τις απαιτήσεις του status quo στα νησιά, η συνθήκη παραχώρησης των νησιών θα εκλείψει.
Το ζήτημα των Δωδεκανήσων
Η συζήτηση για την ιδιοκτησία των Δωδεκανήσων, των οποίων η μεταφορά στην Ελλάδα το 1947 ήταν παράνομη, συνεχίζεται. Τα Δωδεκάνησα αφέθηκαν στην Ιταλία με το 15ο άρθρο της Λωζάνης και στη συνέχεια στη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού το 1947, στην οποία η Τουρκία δεν συμμετείχε, λέγεται ότι η «πλειονότητα του πληθυσμού» ήταν Έλληνες και έτσι τα πήραν από την Ιταλία και τα έδωσαν στην Ελλάδα.
Ωστόσο, η παράδοση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα το 1947 παραβιάζει το άρθρο 108 του Καταστατικού του ΟΗΕ του 1945 και πολλά άρθρα της Σύμβασης της Βιέννης του 1969 για το Δίκαιο των Συνθηκών.
Ο βασικός κανόνας για την αλλαγή των διατάξεων των πολυμερών συνθηκών είναι η ομοφωνία ή η πλειοψηφία των 2/3.
Το άρθρο 15 της Λωζάνης, στο οποίο συμμετέχουν 8 κράτη μαζί με την Τουρκία, τροποποιήθηκε το 1947 με τη συμμετοχή 5 κρατών που ήταν συμβαλλόμενα μέρη στη Λωζάνη (Αγγλία, Γαλλία, Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Ιταλία) και 16 κράτη που δεν ήταν μέρος της Λωζάνης , αντίστοιχα, παράνομα χωρίς ομοφωνία ή πλειοψηφία δύο τρίτων.
Κατά συνέπεια, παρανόμως παραχωρήθηκαν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα "
Διαπιστώσεις -Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί ως επιχείρημα διαστρεβλωμένη ερμηνεία των συνθηκών Λωζάνης και Παρισίων, αποσιωπώντας σκοπίμως τη Συνθήκη του Μοντρέ η οποία αναθεωρεί προβλέψεις της Συνθήκης της Λωζάνης, με σκοπό να αιτιολογήσει άκουσον-άκουσον ότι το καθεστώς των νησιών μας στο Αιγαίο θα αλλάξει εάν τα νησιά μας δεν αποστρατικοποιηθούν
Όπως αναφέραμε σε πρόσφατο άρθρο μας εκτίμηση μας είναι ότι ο Ερντογάν θα δυναμιτίσει το κλίμα σε βάρος της Ελλάδας ακόμη περισσότερο στη συνέχεια, με απρόβλεπτες εξελίξεις
Πιθανές περιοχές έκφανσης της τουρκικής επιθετικότητας είναι το Κεντρικό Αιγαίο και συγκεκριμένα η θαλάσσια περιοχή μεταξύ, Σκύρου- Ψαρών-Χίου-Λέσβου-Λήμνου- Σποράδων-Σκύρου, η περιοχή μεταξύ Ρόδου-Συμπλέγματος Καστελορίζου-Κύπρου-Κρήτης-Κάσου-Καρπάθου-Ρόδου και η περιοχή του Λιβυκού πελάγους νοτίως Κρήτης.
Αναλόγως ποιά περιοχή θα επιλέξει ο Τούρκος Πρόεδρος να στείλει το τουρκικό γεωτρύπανο συνοδεία των πολεμικών μέσων θα δείξει και τις προθέσεις του , μέχρι που θέλει να φθάσει το θέμα με την Ελλάδα προκαλώντας την απάντηση της.
Ωστόσο εδώ υπενθυμίζουμε δύο βασικές διαφορές σε σχέση με την ελληνοτουρκική κρίση το καλοκαίρι του 2020.
Πρώτη είναι ότι τώρα Ελλάδα και Γαλλία έχουν υπογράψει αμυντική συμφωνία με πρόβλεψη για στρατιωτική συνδρομή της μιάς στην άλλη σε περίπτωση εχθρικής ενέργειας από τρίτη χώρα.
Η δεύτερη είναι ΗΠΑ και Ισραήλ αναγνωρίζουν και εμπράκτως την Ελλάδα ώς αξιόπιστη σύμμαχό τους στην περιοχή και όχι την Τουρκία, με αποτέλεσμα να έχουν αναβαθμίσει τη στρατιωτική τους παρουσία στη χώρας μας, ιδιαίτερα οι ΗΠΑ.
Συνεπώς θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο για την Ουάσιγκτον να ανεχθεί εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, ένα τουρκικό γεωτρύπανο καταμεσίς του Αιγαίου πχ μεταξύ Χίου-Λέσβου-Σκύρου, περιστοιχιζόμενο από πολεμικά πλοία και αεροπλάνα Τουρκίας και Ελλάδας, έτοιμα να αντιπαρατεθούν.
Ο θαλάσσιος δίαυλος Σούδας-Αλεξανδρούπολης τόσο για τις ΗΠΑ, όσο και για την ΕΕ θα πρέπει να διατηρηθεί ασφαλής και προσβάσιμος για μεταφορά φυσικού αερίου από την Μ.Ανατολή στην ΕΕ.
Συνεπώς τυχόν τουρκικός λεονταρισμός σε Έβρο αλλά και στο Αιγαίο θα πρέπει να αποκλειστεί.
Ωστόσο όλα τα παραπάνω σκοντάφτουν σε ένα χαρακτηριστικό του Ερντογάν, ο οποίος ήταν, είναι και θα είναι απρόβλεπτος, ενώ τα τουρκικά ΜΜΕ ήδη όπως βλέπουμε δημιουργούν πολεμικό κλίμα.
