Μια αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης του διεθνούς συστήματος και της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας μάς βοηθά να προβλέψουμε τι μας περιμένει το 2022.
Ο τουρκικός λαός υποδέχθηκε με ελπίδα τη νέα χρονιά, καθώς το εμβόλιο Turkovac έγινε διαθέσιμο τις τελευταίες ημέρες του 2021 μετά από έναν ακόμη χρόνο υπό τον αντίκτυπο της πανδημίας .
Αν και η Τουρκία ήταν περήφανη που έγινε ένα από τα εννέα έθνη που παρήγαγαν το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, ο «εθνικισμός των εμβολίων» συνεχίζει να μαστίζει τον κόσμο.
Εμβόλιο και οπλισμένα drones θα αποτελέσουν "εργαλεία" άσκησης εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας
Δεν θα αποτελεί έκπληξη για την Τουρκία, η οποία παραμένει προσηλωμένη στην διαμόρφωση αυτόνομης εξωτερικής πολιτικής ως σχεδόν ανεξάρτητος παίκτης στη διεθνή σκηνή, να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις της συμπεριλαμβανομένου του εμβολίου κατά του κορoνοϊού και των οπλισμένων drones στη άσκηση της διπλωματίας της.
Οι αρνητικές παρενέργειες της πανδημίας, που οι ειδικοί αναμένουν ότι θα χάσει τη δυναμική του φέτος χάρη σε νέες παραλλαγές της όπως αυτή της Ο, όπως ο πληθωρισμός, η κατάρρευση των αλυσίδων εφοδιασμού και η ανεργία θα επηρεάσουν τα έθνη σε όλο τον κόσμο για λίγο ακόμα.
Η συζήτηση για το πώς η πανδημία θα αλλάξει τον κόσμο ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2020. Αυτό που πρέπει να ειπωθεί σήμερα, ωστόσο, είναι ότι το διεθνές σύστημα δεν έχει υποστεί τη ριζική αλλαγή που είχαν προβλέψει ορισμένοι παρατηρητές, καθώς δεν βιώνουμε συνθήκες παρόμοιες με την περίοδο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Καθώς ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων εντείνεται, ωστόσο, όλα τα κράτη προσπαθούν να αυξήσουν τη στρατηγική τους ικανότητα σε σχέση με την ασφάλεια, την υγειονομική περίθαλψη, την κλιματική αλλαγή, το περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και την τεχνολογία.
Το Διεθνές περιβάλλον
Την ίδια στιγμή, ο ανταγωνισμός Ηνωμένων Πολιτειών-Κίνας κινείται στα πρότυπα Ψυχρού Πολέμου. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος ανήλθε στην εξουσία στις αρχές του 2021, έλαβε νέα μέτρα για να περιορίσει την Κίνα στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που ισχυρίστηκαν ότι επέστρεψαν, προκάλεσαν ανησυχία στα Ευρωπαϊκά μέλη της υπερατλαντικής συμμαχίας αποχωρώντας από το Αφγανιστάν και υπογράφοντας αμυντικό σύμφωνο με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία, γνωστό ως AUKUS.
Τέλος, η Ουάσιγκτον, η οποία βίωσε μια μεγάλη αμηχανία λόγω της επίθεσης στο Καπιτώλιο πέρυσι, φιλοξένησε μια αξιοσημείωτη «Σύνοδο Κορυφής για τη Δημοκρατία» τον Δεκέμβριο.
Με άλλα λόγια, ούτε μια «αποκατάσταση της φιλελεύθερης τάξης» ούτε η «αμερικανική παγκόσμια ηγεσία» κυριαρχούν αυτή τη στιγμή.
Για παράδειγμα, η Ινδία δεν είχε κανένα πρόβλημα να αγοράσει το σύστημα αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία εν μέσω της συνεχιζόμενης επαναπροσέγγισής της με τις Ηνωμένες Πολιτείες έναντι της Κίνας.
Επιπλέον, ακόμη και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Αμερικής, που έχουν διαφορετικά συμφέροντα, δεν παρέχουν επαρκή υποστήριξη στην Ουάσιγκτον ενάντια στο Πεκίνο.
Οι Ρώσοι, που ζήτησαν ορισμένες διαβεβαιώσεις σχετικά με την επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία με αφορμή την κρίση του Ντονμπάς, θα έχουν συνομιλίες με τους Αμερικανούς αργότερα αυτόν τον μήνα.
Περιττό να πούμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, που εναντιώθηκαν με την Κίνα και τη Ρωσία ταυτόχρονα, αντιμετωπίζουν πολλές αντιφάσεις.
Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να συνεργαστεί με την Κίνα στους τομείς της κλιματικής αλλαγής και του εμπορίου, αλλά δεν φαίνεται να αποφασίζει πώς θα περιορίσει τον στρατηγικό της αντίπαλο.
Επιπλέον οι ΗΠΑ δεν έχουν καν κοινή άποψη με τη Γαλλία και τη Γερμανία σχετικά με τις συνεχιζόμενες εντάσεις με τη Ρωσία.
Τέλος η επιδίωξη της Ευρώπης για «στρατηγική αυτονομία» συνεχίζει να υπονομεύεται από την προβληματική πολιτική της σχετικά με την Τουρκία και τις διαφορές απόψεων για τις σχέσεις με τη Ρωσία.
Οι πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης Μπάιντεν σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο της πανδημίας, διαμορφώνουν νέους στρατηγικούς υπολογισμούς και επαναπροσδριορισμό των σχέσεων στη Μέση Ανατολή.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και το Ισραήλ αναδείχθηκαν πρωταγωνιστές κατά την περίοδο της ομαλοποίησης.
Οι στόχοι-προσδοκίες της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής το 2022
Η επιδίωξη της ομαλοποίησης των σχέσεων της Τουρκίας με τα αραβικά κράτη του κόλπου και της Β. Αφρικής έχει όντως δώσει τον τόνο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής το 2021, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί το νέο έτος
Αυτή η επιδίωξη προέκυψε ως απάντηση της Τουρκίας σε άλλους περιφερειακούς παράγοντες, οι οποίοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κατάσταση των πραγμάτων άλλαζε.
Ωστόσο, η πρόοδος στην επανασύνδεση των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν κατώτερη των προσδοκιών.
Την ίδια στιγμή, ο συνεχιζόμενος διάλογος με την Ελλάδα θα μπορούσε να υπονομευθεί από τις λανθασμένες εκτιμήσεις της άλλης πλευράς.
Αντίθετα, η προσπάθεια εξομάλυνσης με την Αρμενία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία, θα μπορούσαν να ευοδωθεί το 2022.
Πρέπει να γίνει πολύ ξεκάθαρα ότι υπό την ηγεσία του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Τουρκία ήθελε εδώ και καιρό να βελτιώσει τη διεθνή της θέση και να διαδραματίσει πιο σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο σύστημα.
Η χρήση σκληρής δύναμης μαζί με την πολιτική της ομαλοποίησης θα εξυπηρετήσουν τον παραπάνω σκοπό το 2022
Υπό αυτή την έννοια, η χώρα θα ακολουθήσει μια διορατική και επιχειρηματική εξωτερική πολιτική το 2022.
Προς επίρωση αυτού, η Τουρκία φιλοξένησε τη Σύνοδο του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών τον Νοέμβριο και την Τρίτη Σύνοδο Κορυφής Σύμπραξης Τουρκίας-Αφρικής τον περασμένο μήνα.
Ο Ερντογάν επισκέφτηκε προσωπικά 14 χώρες το 2021, στο πλαίσιο δώδεκα διεθνών ταξιδιών, και φιλοξένησε αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων από 25 χώρες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Νέο σκηνικό έστησαν παραμονή Πρωτοχρονιάς οι Τούρκοι στα Ίμια! Μας κατηγορούν για ένταση και φτιάχνουν κλίμα
Διαπιστώσεις- Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω αναφορικά με το πώς η Τουρκία "βλέπει" να διαμορφώνονται οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις το 2022, επισημαίνουμε το γεγονός ότι η Άγκυρα κάνει λόγο για τυχόν υπονόμευση του διαλόγου με την Αθήνα από "λανθασμένες εκτιμήσεις μας", γεγονός που παραπέμπει έμμεσα σε δύο πράγματα.
Το πρώτο έχει να κάνει με τις αμυντικές συμφωνίες μας με ΗΠΑ-Γαλλία και τις άριστες σχέσεις που έχουμε με Ισραήλ-ΗΑΕ-Σ. Αραβία-Αίγυπτο-Κύπρο και το ρόλο που θα παίξουν αυτές σε μια κρίση με την Τουρκία, κοινώς να μην είμαστε τόσο βέβαιοι για το τι θα κάνουν οι σύμμαχοί μας τη δύσκολη ώρα, γιατί αυτό θα ήταν μια αβέβαιη και ενδεχομένως λανθασμένη εκτίμηση.
Εδώ διαπιστώνουμε ότι οι Τούρκοι κάνουν λόγο για προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεών τους με την Αρμενία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία το 2022, η οποία θα μπορούσε σύμφωνα με τους ίδιους να ευοδωθεί.
Σημειωτέον ότι όλες οι παραπάνω χώρες είναι σύμμαχες με την Ελλάδα, ενώ πλήν Αρμενίας, μοιράζονται με την χώρα μας κοινά συμφέροντα στη ΝΑ Μεσόγειο.
Το δεύτερο έχει να κάνει με τις στρατιωτικές μας δυνατότητες τις οποίες οι Τούρκοι υπαινίσονται ότι υπερεκτιμάμε, σε περίπτωση στρατιωτικής αντιπαράθεσης μαζί τους.
Επίσης κάνουν λόγο οι Τούρκοι γαι δύο μέτρα και σταθμά στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής τους το 2022 , η οποία θα εδράζεται αφενός στη χρήση σκληρής δύναμης και αφετέρου στην πολιτική της ομαλοποίησης των σχέσεων με χώρες και διεθνείς οργανισμούς.
Κοινώς η Τουρκία το 2022 θα προσπαθήσει να διεμβολίσει τις συμμαχίες της Ελλάδας στη ΝΑ Μεσόγειο, αποκαθιστώντας τις σχέσεις της με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία, ενώ παράλληλα θα επιχειρήσει να προσεγγίσει ΗΠΑ-ΕΕ.
Προσοχή όμως όλα αυτά πάντα υπό την οπτική "αλλά Τούρκα", δηλαδή σύμφωνα με την οπτική και τα συμφέροντά της.
Εκτίμηση είναι ότι οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν θα βελτιωθούν το 2022, ενώ η πιθανότητα περαιτέρω επιδείνωσής τους είναι πολύ μεγάλη.
