Σε ένα άνευ προηγουμένου λεκτικό μπρα ντε φερ, που παρόμοιό του δεν πρέπει να έχει υπάρξει στα ελληνοτουρκικά διπλωματικά χρονικά, εξελίχθηκαν οι χθεσινοβραδινές κοινές δηλώσεις του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια με τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, μετά την συνάντηση στην Άγκυρα.
Αν και είναι άγνωστο τι ειπώθηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες στη διάρκεια της συνάντησης των δύο υπουργών Εξωτερικών, στις κοινές δηλώσεις τους ήρθαν στην επιφάνεια όλες οι διαφορές με φαρμακερές ατάκες και αρκετή δόση ειρωνείας.
Έγινε ολοφάνερο ότι δεν υπάρχει καμία διάθεση υπαναχώρησης της Τουρκίας στις ελληνικές κόκκινες γραμμές, που υπαγορεύονται από το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες.
Ο Νίκος Δένδιας απάντησε με σκληρή γλώσσα επί όλων θεμάτων που τέθηκαν και η στάση του θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η ελληνική απάντηση στην προκλητική παρουσία του Τούρκου προέδρου Ρτεζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2017.
Ο κ. Δένδιας είναι πλήρως καλυμμένος από το Μέγαρο Μαξίμου, αφού αργά το βράδυ της Πέμπτης κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι ο υπουργός Εξωτερικών ήταν σε πλήρη συνεννόηση με τον πρωθυπουργό και είχε ρητή εντολή, αν προκληθεί, να απαντήσει αναλόγως.
Την ύπαρξη συνεννόησης με το Μέγαρο Μαξίμου υπογράμμιζαν και πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, που σημείωναν μετά το πινγκ πονγκ των δηλώσεων των δύο υπουργών:
«Όταν συνομιλούμε διεθνώς και αυτό συμπεριλαμβάνει και τους Τούρκους, προβάλλουμε τις θέσεις μας και τα δίκαιά μας. Οι οποίες είναι γνωστές. Και βασίζονται στη διεθνή νομιμότητα. Αυτές είναι οι θέσεις μας. Και αυτές είναι οι δικές τους θέσεις».
Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ακόμη πως «με την Τουρκία έχουμε διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά την επίλυση των διαφόρων ζητημάτων» και προσθέτουν: «Η δική μας βασίζεται στις ευρωπαϊκές αξίες. Και στο διεθνές δίκαιο. Η ελληνική πλευρά έδωσε έμφαση στην θετική ατζέντα, γι’ αυτό και πρότεινε συνεργασία στον οικονομικό τομέα. Εμείς προσερχόμαστε πάντα με ειλικρίνεια και καλή διάθεση. Αλλά θα υπερασπιστούμε τις θέσεις μας».
Παρόλο, πάντως, που δεν υπήρχαν προσδοκίες για κάποια συμφωνία σε βασικά ζητήματα, παρά μόνο σε χαμηλής πολιτικής θέματα, εντούτοις κανείς δεν ανέμενε αυτή την εξέλιξη που δημιουργεί την εικόνα ότι οι διαφορές με την Τουρκία είναι αγεφύρωτες και θέτει εν αμφιβόλω την πορεία διαλόγου που άνοιξε με τις διερευνητικές επαφές.
Ενδεικτική ήταν η αναφορά Reuters που σημείωνε χθες, αμέσως μετά τις δηλώσεις Δένδια – Τσαβούσογλου, ότι η διαδικασία που ξεκίνησε με ελπίδες για βελτίωση των σχέσεων, γρήγορα κλιμακώθηκε σε μια ανταλλαγή δριμειών αλληλοκατηγοριών.
Πάντως, παρά την οξύτητα του διαλόγου, ο Νίκος Δένδιας προσκάλεσε τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να επισκεφθεί την Αθήνα.
Πώς ξεκίνησε ο διάλογος – φωτιά
Η κοινή συνέντευξη Τύπου εξελίχθηκε πολύ ασυνήθιστα. Χωρίς καν να υπάρχουν δημοσιογράφοι, για να θέτουν τα ακανθώδη ερωτήματα, Νίκος Δένδιας και Μεβλούτ Τσαβούσογλου πήραν τον λόγο από δύο φορές ο καθένας, για να δώσουν απαντήσεις ο ένας στον άλλο με γλώσσα που δεν θύμιζε καθόλου διπλωματία και επί όλων των θεμάτων.
Τις κοινές δηλώσεις άνοιξε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος κατά την αρχική του τοποθέτηση, αναγνώρισε ότι πράγματι υπάρχει διάσταση απόψεων στο θέμα του Αιγαίου και ανακοίνωσε ότι ο Ερντογάν πρότεινε τη διεξαγωγή συνόδου με θέμα την Ανατολική Μεσόγειο.
Έθεσε θέμα τουρκικής μειονότητας στην Θράκη, έκανε λόγο για άνευ όρων διάλογο μεταξύ των δύο χωρών και πρόσθεσε ότι οι εκατέρωθεν επισκέψεις των αρχηγών κρατών Ελλάδας και Τουρκίας θα αποτέλεσε μια πολύ γόνιμη βάση για διάλογο.
Παίρνοντας τον λόγο, ο Νίκος Δένδιας δεν άφησε κουβέντα να πέσει κάτω.
Αφού τόνισε ότι η Ελλάδα επιδιώκει ένα θετικό κλίμα σε αντιδιαστολή με αυτό που υπήρχε τους τελευταίους 20 μήνες, σημείωσε ότι αναγκαία προϋπόθεση είναι να αποφεύγονται ενέργειες και δηλώσεις που δυναμιτίζουν το κλίμα.
Μέχρι πριν λίγους μήνες, συνέχισε, οι παραβατικές ενέργειες της Τουρκίας στο Αιγαίο είχαν αυξηθεί δραματικά, επιβαρύνοντας τις προσπάθειες για οικοδόμηση κλίματος εμπιστοσύνης.
Απάντησε στον Τσαβούσογλου ότι στην Ελλάδα υπάρχει μουσουλμανική μειονότητα και όχι τουρκική, αυτό αναγνωρίζεται από την Συνθήκη της Λωζάνης και είναι η θέση της Ελλάδας.
Ο κ. Δένδιας είπε επίσης ότι η χώρα μας υποστηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας εφόσον το επιθυμεί και η ίδια, ωστόσο προϋπόθεση είναι ο πλήρης σεβασμός της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών μελών της ΕΕ.
Σε αυτό το σημείο, υπενθύμισε στην Άγκυρα ότι πάντα πάνω στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου βρίσκεται το ενδεχόμενο κυρώσεων κατά της Τουρκίας.
Ο κ. Δένδιας είπε επίσης ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών αλλά και η ενταξιακή πορεία της Τουρκία επηρεάζονται αρνητικά από την απειλή πολέμου, εφόσον η Ελλάδα εφαρμόσει τα αναφαίρετα δικαιώματά της.
Ο εκτροχιασμός Τσαβούσογλου
Σε υψηλούς τόνους απάντησε ο Τσαβούσογλου, λέγοντας ότι η Τουρκία δεν αποδέχεται ότι παραβιάζει τα δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο ενώ έψεξε τον Έλληνα υπουργό ότι έθεσε ένα θέμα μπροστά στον Τύπο που οι δύο χώρες συζητούν κατ’ ιδίαν και συνεπώς είναι υποχρεωμένος να απαντήσει.
Για τις μειονότητες είπε ότι η χώρα του αναγνωρίζει ως «Ρωμιούς ορθόδοξους» την μειονότητα που ζει στην Τουρκία, αλλά η Ελλάδα δεν δέχεται τους ανθρώπους που δηλώνουν οι ίδιοι ότι έχουν τουρκική καταγωγή, κάτι που χαρακτήρισε ως καταπίεση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Επίσης είπε ότι παρότι δεν επιθυμούσε να το αναφέρει μπροστά στα ΜΜΕ, η Ελλάδα χρησιμοποιεί στο μεταναστευτικό πρακτικές τύπου push back κατά προσφύγων και μεταναστών.
Ο Έλληνας υπουργός, ξαναπαίρνοντας τον λόγο, διερωτήθηκε εάν η τουρκική πλευρά ανέμενε να μην ακουστεί τίποτα για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, τη στιγμή που η θέση της Αθήνας είναι σαφής πως η Τουρκία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο, το Δίκαιο της Θάλασσας, τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και έχει κάνει πάνω από 400 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος.
Στις κατηγορίες περί push back, ο κ. Δένδιας απάντησε σε αυστηρό ύφος ότι μετά τα γεγονότα του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου δεν θα έπρεπε η Τουρκία να κάνει μάθημα στην Ελλάδα.
Σχετικά με τις μειονότητες, ο κ. Δένδιας απάντησε ότι αυτό προβλέπει η Συνθήκη της Λωζάνης που έχει υπογράψει και η Τουρκία, είτε της αρέσει, είτε όχι.
Για την τουρκική επιμονή να παρουσιάζει την ΕΕ ως «τρίτη» δύναμη που δεν μπορεί να εμπλέκεται στα διμερή ζητήματα Ελλάδας – Τουρκίας, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών είπε ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν είναι τρίτος, αλλά «η οικογένειά μας» και η ΕΕ η ένωση χωρών με τις οποίες η Ελλάδα μοιράζεται τις ίδιες αξίες.
Η αναφορά Δένδια στη Συνθήκη της Λωζάνης ενόχλησε τον Τσαβούσογλου ο οποίος κατηγόρησε την Αθήνα ότι αναφέρεται σε όσα τη συμφέρουν και πρόσθεσε πως η εν λόγω συνθήκη μιλά και για αποστρατιωτικοποίηση νησιών την οποία δεν εφαρμόζει η Ελλάδα.
«Υπάρχει στρατός στα νησιά, γιατί απειλούνται από κάπου» απάντησε ο Νίκος Δένδιας και πρόσθεσε ότι «αμοιβαία κατανόηση σημαίνει να μπαίνω και στα παπούτσια του άλλου. Δεν θα μπορέσουμε να λύσουμε τις διαφορές μας αν συνεχίσουμε έτσι».
Τέλος, εξέφρασε την ελπίδα να μην ακυρώσει ο Τούρκος υπουργός την πρόσκλησή του σε δείπνο, γιατί -όπως είπε χαμογελώντας- πεινάει εξαιρετικά.
