Η αιγιαλίτιδα ζώνη είναι έννοια του διεθνούς δικαίου γνωστή και με τον όρο χωρικά ύδατα.
Τις τελευταίες ώρες και με δεδομένη την αυξανόμενη τουρκική προκλητικότητα και τη νέα NAVTEX του Oruc Reis αρκετοί στρατιωτικοί αναλυτές επιμένουν ότι η Ελλάδα θα έπρεπε ενδεχομένως να προχωρήσει σε επέκταση των χωρικών της υδάτων προκειμένου να επιδείξει μια πιο ισχυρή στάση έναντι της τουρκικής επιθετικότητας.
Η ανάλυση που ακολουθεί δείχνει τι σημαίνει επέκταση χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 μίλια για το Αιγαίο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ολονύχτιο ''θρίλερ'': Σε επιφυλακή οι EΔ
Πρόκειται για τμήμα της κυριαρχίας του παράκτιου κράτους που επεκτείνεται πέραν του χερσαίου εδάφους και των εσωτερικών του υδάτων (λιμνών, ποταμών) σε μια παρακείμενη ζώνη, την αιγιαλίτιδα ζώνη, στον υπερκείμενο της ζώνης αυτής εναέριο χώρο καθώς και στο έδαφος και στο υπέδαφος του βυθού. Περιορίζεται ωστόσο από το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης.
Το άρθρο 3 της Συμβάσεως Δικαίου της Θάλασσας 1982 ορίζει: «Κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να καθορίζει το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης του μέχρι σημείου που δεν υπερβαίνει 12 ναυτικά μίλια, τα οποία μετριούνται από γραμμές βάσεως καθορισμένες σύμφωνα με την παρούσα Σύμβαση».
Έτσι, τα κράτη μπορούν να καθορίζουν το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης σε 3, 6, 9, 11, 12 μίλια αλλά δεν μπορούν να υπερβούν τα 12 μίλια. Το πλάτος 0 έως 12 μίλια έχει κατοχυρωθεί εθιμικώς. Σήμερα, η συντριπτική πλειονότητα των κρατών έχει αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ναυτικά μίλια. Η Ελλάδα όμως σύμφωνα με τον νόμο 230/1936 έχει αιγιαλίτιδα ζώνη 6 ναυτικών μιλίων. Έκταση 6 ναυτικών μιλίων έχουν και η Τουρκία στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο μέχρι τον κόλπο της Αττάλειας (στη Μαύρη Θάλασσα έχει 12 ναυτικά μίλια), το Ισραήλ και η Μάλτα. Τα υπόλοιπα κράτη της Μεσογείου έχουν 12 ναυτικά μίλια, με εξαίρεση τον Λίβανο που δεν έχει διευκρινίσει το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης του.
Τα κράτη εκείνα που, όπως η Ελλάδα, έχουν αιγιαλίτιδα ζώνη μικρότερη των 12 ναυτικών μιλίων δικαιούνται, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο να την επεκτείνουν στο ανώτατο όριο, στα 12 ναυτικά μίλια. Η Τουρκία αμφισβητεί το νόμιμο και κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας, με απειλή πολέμου (casus belli), να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στο Αιγαίο μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας.
Τι σημαίνει η επέκτασή της
Θεωρητικά, επεκτείνοντας τα χωρικά της ύδατα, η Ελλάδα επεκτείνει αυτόματα την κυριαρχία της. Με αυτό τον τρόπο αυξάνει τις δυνατότητές της στους τομείς της αλιείας, του περιβάλλοντος και της ενέργειας. Αυτό συμβαίνει διότι το εύρος της υφαλοκρηπίδας θα αρχίσει να μετριέται από το σημείο όπου τελειώνουν τα 12 ναυτικά μίλια και όχι τα 6.
Πρακτικά το ζήτημα δυσκολεύει αρκετά αφού ως γνωστόν η Τουρκία θεωρεί αιτία πολέμου οποιαδήποτε επέκταση στο Αιγαίο. Το 1982 ψηφίστηκε η Διεθνής Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, που περιελάβανε την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων στα 12 Ναυτικά Μίλια από την κοντινότερη ξηρά, την στιγμή που η Ελλάδα θεωρούσε χωρικά ύδατα της τα 6 ΝΜ. Μετά την υπερψήφιση της σύμβασης από τη διεθνή κοινότητα, η Τουρκία δήλωσε πως θεωρεί αιτία πολέμου την εν λόγω επέκταση αν την υιοθετούσε η Ελλάδα. Έκτοτε είναι πάγια θέση της Τουρκίας.
Το θέμα πήρε διαστάσεις στις 8 Ιουνίου 1995, όταν η Τουρκική Εθνοσυνέλευση εξουσιοδότησε την Τουρκική Κυβέρνηση να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, για την αξίωση της Ελλάδας να υιοθετήσει τον νόμο του Διεθνούς Δικαίου.
Το 2001 υπήρξε μία αιφνιδιαστική πρόταση ενός πρώην αρχηγού του Τουρκικού Ναυτικού, που δήλωνε πως επίκειται κατάργηση της Τουρκικής Στρατιάς του Αιγαίου, είδηση η οποία διαψεύστηκε από τον τότε Τούρκο πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετζεβίτ και αρχηγό ΓΕΕΘΑ Χουσεϊν Κιβρίκογλου. Η Τουρκική Στρατιά Αιγαίου καταργήθηκε στις 30 Αυγούστου του 2006, και συγχωνεύτηκε στην 4η Τουρκική Στρατιά.
Το 2002 η Τουρκία δεσμεύτηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση για μη επίθεση εναντίον της Ελλάδας, δέσμευση που δεν έχει δοθεί και στην Ελλάδα, προκαλώντας σύγχυση στις σχέσεις Τουρκίας - Ελλάδας.
Πάντως, πρέπει να σημειώσουμε ότι η τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων είναι πρακτική που έχει εφαρμοστεί και από την Τουρκία.
Τα χωρικά ύδατα της γειτονικής χώρας εκτείνονται στα 12 ναυτικά μίλια στη Μαύρη Θάλασσα και στην ακτή της κατά μήκος της Ανατολικής Μεσογείου μετά τον κόλπο της Αττάλειας. Βέβαια, αυτά συνέβησαν υπό άλλες συνθήκες κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
