«Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά οικόπεδά της πατρίδας μας αλλά, για πολλές δεκαετίες, οι ελληνικές κυβερνήσεις αγνοούσαν την αξία του. Το Καστελόριζο βρίσκεται στο επίκεντρο των τουρκικών προκλήσεων, διότι κατέχει μια πλεονεκτική και κομβική θέση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ακόμα ενθυμούμαι την συνομιλία μου με τον Ανδρέα Παπανδρέου, για την αξία της ΑΟΖ και του Καστελόριζου. Μου ζήτησε τότε, να έρθω σε επαφή με τον Κάρολο και τον Γιάννη στο Υπουργείο Εξωτερικών (Κάρολος ήταν ο Κάρολος Παπούλιας και Γιάννης ήταν ο Γιάννης Καψής). Όπως έχω επανειλημμένα γράψει, ακόμα περιμένω τηλεφώνημά τους.
Το 2019 θα είναι η πιο κρίσιμη χρονιά για την ελληνοτουρκική διένεξη στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο. Κύριος στόχος του Ερντογάν είναι πλέον, ξεκάθαρα, το Καστελόριζο. Βλέπετε οι Ελληνικές κυβερνήσεις, μετά το 1974, αποδείχθηκαν εντελώς αγεωγράφητες, διότι αγνοούσαν ότι το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Καστελόριζο, Ρω, Στρογγύλη) δεν ανήκει στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος.
Έτσι, όπως είναι γνωστόν, οι δεκάδες συνομιλίες μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας και Τουρκίας για το Αιγαίο, δεν συμπεριλάμβαναν το Καστελόριζο. Συζητούσαν το θέμα της νεκρής υφαλοκρηπίδας και το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης, με χάρτες που έδειχναν διαφορετικά μεγέθη αιγιαλίτιδας ζώνης, που κυμαίνονταν κατά περιοχή σε 6, 8, 10 και 12 ν.μ. Όταν επισκέφθηκε την Αθήνα, τον Δεκέμβρη του 2017, ο Πρόεδρος Ερντογάν συμφώνησε με τον Έλληνα πρωθυπουργό να συνεχιστούν αυτού του είδους οι συνομιλίες, χωρίς το Καστελόριζο.
Ο Ταγίπ Ερντογάν αντιλαμβανόμενος ότι δεν μπορεί να αγγίξει ουσιαστικά την κυπριακή ΑΟΖ, όπως ανακηρύχθηκε από τον Τάσσο Παπαδόπουλο, έχει στρέψει την προσοχή του στο τρίγωνο Καστελόριζο-Κύπρος-Κρήτη, για το οποίο ο ειδικός στους υδρογονάνθρακες, καθηγητής Αντώνης Φώσκολος έχει υπολογίσει την ποσότητα των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου σε 50 δισ. βαρέλια, που σε σημερινές τιμές αποτιμώνται σε ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. (Το φυσικό αέριο υπολογίζεται σε βαρέλια, για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης με το πετρέλαιο).
Ο κύριος λόγος πανικού του Ερντογάν είναι η συμπεριφορά του αμερικανικού κολοσσού ExxonMobil, που όχι μόνο αγνοεί τις απειλές του Ερντογάν στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά ετοιμάζεται να αρχίσει έρευνες και στα δύο οικόπεδα που της παραχωρήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση στα θαλάσσια σύνορα με την Λιβύη, όπου φημολογείται ότι τα κοιτάσματα είναι τα μεγαλύτερα της Ανατολικής Μεσογείου.
Έτσι φτάσαμε στο έτος 2019 και ο Ερντογάν αντιλαμβάνεται ότι πρέπει τώρα να κινηθεί και να δημιουργήσει προηγούμενο (precedent) σε περίπτωση που χρειαστεί να προσφύγει σε επιδιαιτησία για την οριοθέτηση ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας. Για αυτό βομβαρδίζει το τρίγωνο (Καστελόριζο-Κύπρος-Κρήτη) με ένα μπαράζ NAVTEX, με πολεμικά πλοία, με υποτιθέμενες έρευνες και εξορύξεις. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Ερντογάν, μετά το ταξίδι του στην Αθήνα, έχει αυξήσει τις απαιτήσεις του. Τον βλέπουμε να προσπαθεί να βυθίσει ένα πλοίο του Λιμενικού στα Ίμια, να ζητά την επιστροφή στην Τουρκία 18 ελληνικών νησιών, να αιχμαλωτίζει δύο Έλληνες στρατιωτικούς στον Έβρο, να ισχυρίζεται ότι τα Ίμια είναι τουρκικά και η κυβέρνησή του να αναφέρεται τώρα και σε «γαλάζια πατρίδα».
Η σημασία και αξία του Καστελόριζου
Η Ελλάδα ασχολήθηκε για πρώτη φορά με το Καστελόριζο, όταν πληροφορήθηκε το περίφημο Σχέδιο Άτσεσον του 1964. Στο αρχικό σχέδιο, η Κύπρος θα παραχωρείτο ολόκληρη στην Ελλάδα εκτός της Καρπασίας, όπου θα εγκαθίστατο μια στρατιωτική βάση της Τουρκίας παρόμοια με τις Βρετανικές βάσεις στο νησί, χωρίς χρονικά περιθώρια. Επιπλέον το Καστελόριζο θα παραχωρείτο στην Τουρκία.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέρριψε αμέσως αυτό το σχέδιο. Ο Άτσεσον πρότεινε μια αλλαγή ,που προέβλεπε ότι η Τουρκία θα διατηρούσε την Καρπασία μόνο για 50 χρόνια και η Τουρκία απέρριψε το νέο σχέδιο. Έχουν περάσει από τότε 54 χρόνια, αλλά φαίνεται ότι οι Τούρκοι εξακολουθούν να εποφθαλμιούν τα νησιά μας. Όπως έχω τονίσει χρόνια παλαιότερα, το Σχέδιο Άτσεσον ήταν προσεκτικά σχεδιασμένο. Όταν παρατηρήσει κανείς πόσο μικρό είναι το Καστελόριζο, εύκολα θα αντιληφθεί ότι η Τουρκία δεν επιθυμούσε μια τέτοια ανταλλαγή, αλλά ούτε και η Ελλάδα ήταν διατεθειμένη να παραδώσει ελληνικό έδαφος, όσο μικρό και να ήταν αυτό. Αλλά ο Άτσεσον είχε κάτι άλλο στο μυαλό του. Οι Αμερικανοί, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώριζαν την αξία των υδρογονανθράκων και είχαν αρχίσει μυστικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο για τον μεγάλο ορυκτό πλούτο της περιοχής. Τότε βέβαια υπήρχε μόνο η έννοια της υφαλοκρηπίδας, αλλά οι Αμερικανοί γνώριζαν ότι και τα νησιά διαθέτουν υφαλοκρηπίδα. Έτσι σήμερα ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο θα ανήκε στην Τουρκία, εάν είχε δεχθεί να πάρει το Καστελόριζο, μία κίνηση που δεν θα μπορούσε βέβαια να πραγματοποιηθεί , διότι το σχέδιο Ατσεσον είχε ήδη απορρίψει η τότε κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου.
Όπως έγραψε , πρόσφατα, στην εφημερίδα Καθημερινή ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος:
«Όλος ο κόσμος γνωρίζει με ακρίβεια τι διεκδικεί η Τουρκία στην περιοχή. Η Ελλάδα εξακολουθεί να μην έχει προσδιορίσει ποια θεωρεί ότι είναι τα ακριβή όρια της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο. Απλώς διαμαρτύρεται στις τουρκικές ενέργειες…»
Οι αυξανόμενες τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος, τα σενάρια μυστικής διπλωματίας μεταξύ Αθήνας- Άγκυρας και η αμέλεια των ελληνικών κυβερνήσεων να υιοθετήσουν μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θέτουν σε κίνδυνο τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα σε μια περίοδο ,που η Ελλάδα εμφανίζεται τρωτή σε διεθνείς πιέσεις.
Από το 1922 οι Τούρκοι πάντοτε θεωρούσαν ότι είχαν μεγάλες ακτές, αλλά δεν διέθεταν μεγάλη θάλασσα και μετά το 1982 συνειδητοποίησαν ότι η θάλασσά τους περιορίστηκε και άλλο. Εκείνη την χρονιά, με την UNCLOS θεμελιώθηκε η νέα έννοια του Δικαίου της Θάλασσας, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), που περιόριζε και άλλο την θάλασσά τους στην Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι άρχισαν έναν επικίνδυνο ρητορικό πόλεμο, εκτός δύο θερμών εξαιρέσεων (1987 και 1996), αλλά από το 2018 άρχισαν να προβάλουν και παρανοϊκές απαιτήσεις που σίγουρα θα συνεχιστούν και στο μέλλον.
Ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η Ελλάδα τα σχέδια του Ερντογάν είναι, άμεσα και πριν είναι πολύ αργά, να προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με αυτή της Αιγύπτου βάσει της μέσης γραμμής ,σύμφωνα με τις προβλέψεις της UNCLOS, που θα δίνει πλήρη επήρεια στην νήσο Στρογγύλη, με αποτέλεσμα η Τουρκία να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο.
Βέβαια, η Τουρκία θα αντιδράσει και θα ζητήσει την παρέμβαση του Δικαστηρίου της Χάγης και όχι του Διεθνούς Δικαστηρίου του Δίκαιου της Θάλασσας που εδρεύει στο Αμβούργο, αφού δεν είναι μέλος της UNCLOS. Η Τουρκία θα προσπαθήσει να πείσει την Χάγη ότι το σημείο οριοθέτησης ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο παραβιάζει τους κανόνες του Δικαίου της Θάλασσας και θα ζητήσει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο υποστηρίζοντας ότι η ελληνοαιγυπτιακή οριοθέτηση έπρεπε να γίνει βάσει της ευθυδικίας (equity) και όχι της μέσης γραμμής. Η Ελλάδα θα πρέπει να απορρίψει αυτή τη θέση της Τουρκίας τονίζοντας ότι θα δεχτεί την παρέμβαση του Δικαστηρίου της Χάγης, μόνο εάν η Τουρκία αποδεχτεί την οριοθέτηση ολόκληρης της θάλασσας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Επίλογος
Αυτή την περίοδο, δεν έχουμε κατανοήσει ότι το μείζον θέμα για μας δεν είναι το προσφυγικό ή η οικονομία, αλλά ενδεχόμενο κατάρρευσης των συνόρων μας και, δυστυχώς, απουσιάζει ο ηγέτης που θα μπορέσει να αποτρέψει αυτή την επικείμενη καταστροφή. Η Τουρκία με επιθετικότητα και ασύστολο θράσος εφαρμόζει για 40 χρόνια μία επεκτατική πολιτική στο Αιγαίο, στην οποία τα τελευταία χρόνια έχει συμπεριλάβει και το σύμπλεγμα του Καστελόριζου, προβάλλοντας συνεχώς αβάσιμες διεκδικήσεις κατά παράβαση όλων των κανόνων του διεθνούς δικαίου. Όπως είχε προειδοποιήσει, πριν από χρόνια ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Οικονομίδης, τότε νομικός σύμβουλος του ΥΠΕΞ:
«Η επεκτατική συμπεριφορά της Τουρκίας, η οποία εμφανώς δεν συνάδει με την σύγχρονη εποχή, στηρίζεται κυρίως σε τρεις παράγοντες: στην ισχύ έναντι της χώρας μας, στην αδυναμία του διεθνούς συστήματος να επιβάλει την εφαρμογή των διεθνών κανόνων και στην αδιαφορία των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες εξακολουθούν πάντοτε να τοποθετούν το ατομικό τους συμφέρον υπεράνω του γενικού συμφέροντος της διεθνούς κοινότητας ως συνόλου. Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας, χωρίς σχέδιο και προγραμματισμό, δεν μπορεί παρά να ακολουθεί αμυντική πολιτική, πολλές φορές πυροσβεστικού χαρακτήρα. Μόνιμο χαρακτηριστικό της είναι η ατολμία, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ασκήσει νόμιμα δικαιώματα που της παρέχει το διεθνές δίκαιο και μερικές φορές και η υποχωρητικότητα.»
ΠΗΓΗ: Θεόδωρος Καρυώτης, καθηγητής Πολιτικής οικονομίας – alltimeclassic.net
