Εν ψυχρώ δολοφονίες on camera, ξυλοδαρμοί μέχρι θανάτου, αερομαχίες με καταρρίψεις αεροσκαφών, τουρκικές προκλήσεις στην κυριαρχία της Ελλάδας στο Αιγαίο που μυρίζουν «μπαρούτι».
Γράφει ο Μιχάλης Μαρδάς
Ενα κατάμαυρο παρελθόν, γεμίζει εδώ και χρόνια τις μελανές σελίδες της ιστορίας γύρω από τη σχέση της πατρίδας μας με την άσπονδη γειτόνισσα, Τουρκία. Τελευταίο κεφάλαιο, ο εμβολισμός του ελληνικού σκάφους «Γαύδος» από την τουρκική ακταιωρό και η παρεμπόδιση των εργασιών στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το ET Magazine του EleftherosTypos.gr σας θυμίζει τις στιγμές εκτάκτου ανάγκης στο πέρασμα των χρόνων όπου ο πόλεμος ήταν προ των πυλών και απεφεύχθη την τελευταία στιγμή ή απλώς ήταν προάγγελος της πολεμικής σύγκρουσης που θα ακολουθούσε.
Τα γεγονότα στην Κύπρο το 1963 και το 1964
Στις 21 Δεκεμβρίου 1963 αστυνομική περίπολος προσπάθησε να ελέγξει δυο Τουρκοκύπριους που είχαν μαζί τους και μια Τουρκάλα κοπέλα. Οι Τουρκοκύπριοι αρνήθηκαν, μαζεύτηκε κόσμος και στο επεισόδιο έπεσαν πυροβολισμοί από τον ένα Τουρκοκύπριο με αποτέλεσμα οι αστυνομικοί να αμυνθούν και να σκοτωθεί ένας Έλληνας αστυνομικός και οι Τούρκοι.
Από εκείνη την στιγμή ξεκίνησαν μεγάλες συγκρούσεις. Σε όλες τις πόλεις οι Τούρκοι δημιούργησαν θύλακες εκτός από την Κερύνεια. Θύλακες δημιούργησαν και στα Κόκκινα και Λεύκα. Στην Κερύνεια δοκίμασαν να δημιουργήσουν θύλακα, αλλά οι Έλληνες της πόλης τους πήραν φαλάγγι. Η Κερύνεια είχε αποκλειστεί και οι κάτοικοι της για χρόνια μετέβαιναν στην Λευκωσία μέσω Μύρτου.
Τον Ιανουάριο του 1964 ο ΟΗΕ έστειλε στην Κύπρο ειδικό αντιπρόσωπο και τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους το Συμβούλιο Ασφαλείας αποφάσισε να στείλει στην Κύπρο ειρηνευτική δύναμη η οποία μέχρι τον Μάιο του 1964 έφτασε να αριθμεί 6500 άνδρες. Μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου 1964 οι Τούρκοι προέβαιναν σε εχθροπραξίες εναντίον των Ελλήνων της Κύπρου.
Τον Ιούνιο του 1964 η Κυπριακή Βουλή αποφάσισε την ίδρυση της Εθνικής Φρουράς. Τον Ιούλιο του 1964 η Τουρκία ήταν έτοιμη να εισβάλει στην Κύπρο, τα πλοία ήταν στα ανοικτά της Κερύνειας, αλλά ο τότε πρόεδρος της Αμερικής Λύντον Τζόνσον κάλεσε σε αυστηρό ύφος τον Ισμέτ Ινονού να πάρει τα πλοία του και να φύγει. Ομως τον Αύγουστο του 1964 η Τουρκία βομβάρδισε ανηλεώς την Κύπρο, κυρίως την περιοχή της Τηλλυρίας με αποτέλεσμα να έχουμε δεκάδες νεκρούς.
Με τους βομβαρδισμούς του Αυγούστου του 1964 δημιουργήθηκαν τουρκικοί θύλακες στα χωριά Κόκκινα και Μανσούρα, κάτι που επέτρεπε την μεταφορά στρατιωτικού υλικού και προσωπικού διά θαλάσσης. Ήταν το πρώτο μήνυμα για την εισβολή του 1974. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ διέταξε κατάπαυση του πυρός που έγινε κατορθωτή στις 10 Αυγούστου.
Το «Χόρα» που έγινε «Σισμίκ» και η μάχη του Αιγαίου
Το 1975, το ερευνητικό σκάφος «Χόρα» είχε βγει για έρευνα σχετική με υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου, και μάλιστα παραβίασε την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Ενα χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο, η Τουρκία ανήγγειλε εκτεταμένα γυμνάσια στο Αιγαίο και έξοδο του «Χόρα» για σεισμικές έρευνες και σε ζώνες του Αιγαίου που ανήκουν στην υφαλοκρηπίδα των ελληνικών νησιών.
Στις 15 Ιουλίου ο Τούρκος πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ δήλωσε ότι: «Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να εμποδίσει τις έρευνές μας έξω από τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Η Τουρκία ουδέποτε θα συναινέσει σε κατάσταση που εμφανίζει την Ελλάδα διεκδικούσα ολόκληρο το Αιγαίο σαν δική της λίμνη. Σε περίπτωση επεμβάσεως στην αποστολή του «Χόρα» στο Αιγαίο, η Τουρκία θα ανταποδώσει την επέμβαση».
Η απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν: «Οι ελληνικές θέσεις είναι σαφείς. Και διετυπώθησαν με την πρόταση της Ελλάδας να αχθεί η διαφορά για την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όπως έπραξαν και άλλες χώρες σε παρόμοιες περιπτώσεις. Παρήλθον όμως έκτοτε 15 μήνες και η Τουρκία, αν και κατ’ αρχήν απεδέχθη την πρότασιν, αναβάλλει με διάφορα προσχήματα την υπογραφή του συνυποσχετικού που θα άνοιγε τον δρόμο σ’ αυτή την ειρηνική και αδιάβλητη διαδικασία. Είναι δε εκπληκτικό ότι ενώ συνεχίζονται οι επαφές τις οποίες η ίδια επεδίωξε, η τουρκική κυβέρνηση απειλεί να διεξαγάγει σεισμικές έρευνες σε περιοχές όπου δεν έχει δικαίωμα να το πράξει (…) επομένως η τουρκική κυβέρνηση οφείλει να αναλογισθεί και να σταθμίσει τις συνέπειες της αυθαιρεσίας την οποία σχεδιάζει».
Η κυβέρνηση Καραμανλή επέλεξε εκείνη την περίοδο το δρόμο των διπλωματικών παρεμβάσεων. Κατέθεσε προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ζητώντας την πολιτική καταδίκη της Τουρκίας και τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων.
Από την άλλη πλευρά ο μετέπειτα πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που εκείνο το χρονικό διάστημα βρισκόταν σε περιοδεία στη Θράκη, με την ιστορική φράση «βυθίσατε το Χόρα», ήταν υπέρμαχος μίας πολεμικής λύσης. Τελικά προτιμήθηκε η διπλωματία και το Χόρα δεν βγήκε από τα στενά του Ελλήσποντου.
Λίγο καιρό αργότερα, το Χόρα μετονομάστηκε σε «ΜΤΑ Sismik Ι», και προκάλεσε τη μεγάλη κρίση του Μαρτίου του 1987. Αφορμή για την Αγκυρα αποτέλεσε η αίτηση της εταιρείας DENISON να επεκτείνει τις έρευνές της για πετρέλαιο στα 10 ν.μ. ανατολικά της Θάσου. Η κυβέρνηση Παπανδρέου πίστευε ότι δεν υπήρχε λόγος να μη γίνουν γεωτρήσεις στα 10 ν.μ. της Θάσου, ερμηνεύοντας το Πρωτόκολλο της Βέρνης και τα συμφωνηθέντα μεταξύ Καραμανλή – Ετζεβίτ ως ανενεργά.
Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Τουργκούτ Οζάλ, καθοδόν προς τις ΗΠΑ, για να υποβληθεί σε εγχείριση, προβαίνει από το Δουβλίνο, τονίζει ότι αν δεν βρεθεί «λογική» λύση στα μεταξύ των δύο χωρών προβλήματα, η «ένταση θα αυξάνεται».
Επιπλέον, με ανακοίνωσή του, μέσω της τουρκικής πρεσβείας στην Αθήνα, ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, Καγιά Ερντέμ υπογραμμίζει ότι «…ενέργειες όπως αυτές που ανελήφθησαν από την Ελλάδα στην περιοχή της Θάσου…είναι αντίθετες με τη συμφωνία της Βέρνης. Η τουρκική κυβέρνηση παρακολουθεί στενά αυτές τις δραστηριότητες και με κανέναν τρόπο δεν θα ανεχθεί τέτοιες ενέργειες αναφορικά με την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, πέρα από τα χωρικά ύδατα των δύο χωρών.. Είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας και τα συμφέροντά μας στο Αιγαίο».
Η τουρκική κυβέρνηση του Τουρκούτ Οζάλ, στις 19 Μαρτίου 1987 διατάσσει τον απόπλου του ωκεανογραφικού σκάφους Πίρι Ρέις για να διεξάγει έρευνες για πετρέλαιο στο Αιγαίο. Συνοδευόμενο από δύο πολεμικά πλοία του τουρκικού ναυτικού πλέει εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων ακολουθώντας το δρομολόγιο Ίμβρος-Λήμνος-Σαμοθράκη-Άθως-ανατολικά της Σκύρου-Ελλήσποντος.
Τα ελληνικά πλοία διαμηνύουν στο τουρκικό ερευνητικό σκάφος να αποφύγει τις κρατήσεις πάνω από την ελληνική υφαλοκρηπίδα και με επιδέξιες κινήσεις το αναγκάζουν να συνεχίσει τον πλου στα διεθνή ύδατα. Την ίδια ημέρα το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών προβαίνει σε έντονη διαμαρτυρία για παρενόχληση του Πίρι Ρέις από ελληνικά πολεμικά πλοία, ενώ ο Τούρκος μόνιμος διπλωματικός αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ στέλνει έγγραφο στον Γενικό Γραμματέα με το οποίο καταγγέλλει την Ελλάδα για παραβίαση του Πρακτικού της Βέρνης.
Στις 25 Μαρτίου αποφασίζεται από την Επιτροπή Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας, η έξοδος στο Αιγαίο του Σισμίκ 1, το οποίο είναι σε θέση να διαπιστώσει με σεισμογραφικές έρευνες την ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου.
Αυτή ήταν και η απόφαση που έκρουσε τα τύμπανα του πολέμου.
Στις 11:00 το πρωί της 26ης Μαρτίου ανακοινώνεται επίσημα ο απόπλους του Σισμίκ1 για έρευνες στα διεθνή ύδατα. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της τουρκικής κυβέρνησης τονίζει ότι αν το σκάφος παρενοχληθεί από την Ελλάδα, η Τουρκία θα αντιδράσει, ενώ ο Γενικός Γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, υποστράτηγος Γκιουβέν Εργκεντλάν δηλώνει: «Λόγω των ενεργειών της Ελλάδας στο Αιγαίο που είναι αντίθετες με τις διεθνείς συμβάσεις, η κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή μέρος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας με σκοπό τη διασφάλιση των εθνικών δικαιωμάτων και συμφερόντων της Τουρκίας. Καθορίστηκαν προς την Εθνική Εταιρία Πετρελαίων περιοχές για έρευνες στα διεθνή ύδατα στο Αιγαίο. Αύριο το Σισμίκ1 θα βγει στο Αιγαίο. Θα συνοδεύεται από πολεμικά πλοία. Με την ανακοίνωση των εθνικών αυτών ενεργειών και για τη διασφάλιση των εθνικών δικαιωμάτων και συμφερόντων μας οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, ξηράς, θάλασσας και αέρα, βρίσκονται σε επιφυλακή και παίρνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα που επιβάλλουν οι περιστάσεις».
Άμεσα σημάνει συναγερμός και σε σύσκεψη που έγινε στο Καστρί ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει στον τότε υφυπουργό εξωτερικών, Γιάννης Καψής: «Αν οι Τούρκοι επιχειρήσουν γεώτρηση θα χτυπήσουμεΑν δεν παρέμβουν (οι Αμερικανοί) να συγκρατήσουν τους Τούρκους κάλεσε τον Κήλυ (τον τότε πρέσβη των Η.Π.Α στην Ελλάδα) και πες του ότι κλείνουμε τη βάση της Ν. Μάκρης…».
Στις 27 Μαρτίου, ημέρα που έχει αναγγελθεί η έξοδος του τουρκικού ερευνητικού σκάφους στο Αιγαίο από τις 6:00 πμ αρχίζει ο απόπλους όλων σχεδόν των μονάδων του ελληνικού πολεμικού ναυτικού. Παρατάσσεται ολόκληρος σχεδόν ο ελληνικός στόλος με 60 μεγάλα και μικρά σκάφη.
Επίσης, ανακαλούνται τα δύο εναπομείναντα υποβρύχια, που συμμετέχουν στη ΝΑΤΟϊκή άσκηση «DOG-FISH» στην κεντρική Μεσόγειο, στέλνοντας μήνυμα αποφασιστικότητας στις Βρυξέλλες. Σε όλα τα πλοία του στόλου διατάσσεται οι επικοινωνίες να διεξάγονται κρυπτογραφημένες, να εγκλωβίζονται όλα τα μη φίλια αεροσκάφη και να διατηρείται ετοιμότητα βολής, ενώ σε περίπτωση επαφής με τον αντίπαλο. Τέλος, ξεκινά επιλεκτική επιστράτευση εφέδρων του Στρατού Ξηράς και προώθηση μαχητικών αεροσκαφών στα αεροδρόμια διασποράς.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ο Ελληνας υφυπουργός Εξωτερικών, Γιάννης Καψής επικοινωνεί τηλεφωνικά με τον γ.γ. του ΝΑΤΟ, λόρδο Κάριγκτον και κατά τη διάρκεια της συνομιλίας τους χωρίς περιστροφές του τονίζει ότι το πρωί της επομένης οι στόλοι των δύο χωρών θα διασταυρώσουν τα πυρά τους ανατολικά της Θάσου, αφού δεν υπήρχε το παραμικρό ενδεχόμενο υποχώρησης, ούτε από τη μία, ούτε από την άλλη πλευρά.
Του υπογραμμίζει ότι ο ελληνικός στόλος βρίσκεται ήδη στο Αιγαίο σε τάξη μάχης με ρητές εντολές να εμποδίσουν κι εν ανάγκη να βυθίσουν το Σισμίκ. Και οι εντολές αυτές δεν μπορούν πια να αλλάξουν, επειδή ήδη έχει επιβληθεί «σιγή ασφαλείας» και δεν υπάρχει επικοινωνία με τα πλοία. Η μόνη λύση είναι να σταματήσει η πρόκληση της Τουρκίας.
Τελικά ο Τούρκος πρωθυπουργός Τουργκούτ Οζάλ, που βρίσκεται στο Λονδίνο καθοδόν για την επιστροφή του στην Άγκυρα, μετά την εγχείριση στην οποία είχε υποβληθεί στο Χιούστον, διαβεβαιώνει τον λόρδο Κάρινγκτον ότι αποδέχεται τη διαμεσολάβηση και ανταποκρινόμενος στην έκκληση για εκτόνωση της κρίσης, τα μεσάνυχτα της Παρασκευής, σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό τουBBC, δηλώνει ότι το τουρκικό ερευνητικό πλοίο που πρόκειται να πλεύσει στο Αιγαίο, δεν θα βγει στα διαφιλονικούμενα νερά, εκτός μόνον εάν η Ελλάδα πράξει το ίδιο.
Λίγους μήνες αργότερα υπογράφεται η Συμφωνία του Νταβός μεταξύ Τουργκούτ Οζάλ και Ανδρέα Παπανδρέου. Τότε, την 1η Φεβρουαρίου του 1988, στο Νταβός της Ελβετίας ο Ανδρέας Παπανδρέου εγκατέλειψε επί της ουσίας την πολιτική της αναγνώρισης της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας ως μόνης «νομικής» διαφοράς και της παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, συμφωνώντας να επανεξετασθούν όλα τα θέματα από δύο επιτροπές από τις οποίες η μία «πολιτική». Επίσης να σταματήσει να συζητείται το θέμα της Κύπρου.
Ηταν η συμφωνία που ο Ανδρέας Παπανδρέου την είχε χαρακτηρίσει «μη πόλεμο», δηλώνοντας, ωστόσο, ότι οι δυο τους συμφώνησαν να μπει στο «ράφι» το Κυπριακό. Στις 6 Ιουνίου 1988 ο Ανδρέας αναγκάστηκε να πει το γνωστό πλέον «mea culpa», αναγνωρίζοντας ότι είχε κάνει λάθος, σε συζήτηση στη Βουλή, έπειτα από πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης που είχε υποβάλει η Ν.Δ.
Ο ήρωας Σολωμός Σολωμού και η «δεύτερη εισβολή του Αττίλα»
Η 14η Αυγούστου του 1996 έχει μείνει στην ιστορία ως η «δεύτερη εισβολή του Αττίλα». Εκείνη την ημέρα, παραμονή της Παναγίας, δολοφονήθηκε ο Σολωμός Σολωμού, από τις κατοχικές δυνάμεις της Κύπρου.
Ήταν η κηδεία του ξαδέλφου του, Τάσου Ισαάκ, όταν ομάδα Ελληνοκυπρίων διαδηλωτών κατευθύνθηκε προς το οδόφραγμα της Δερύνειας, για να εναποθέσει λουλούδια και στεφάνια στον τόπο του εγκλήματος. Η συναισθηματική φόρτιση που υπήρχε και η επανεμφάνιση των Γκρίζων Λύκων ήταν αρκετές για να μετατρέψουν το σημείο σε νέο πεδίο μάχης.
Επεισόδια και πετροβολισμοί προκλήθηκαν στο σημείο, ενώ ο 26χρονος Σολωμός Σολωμού κατάφερε να ξεφύγει από τους Κυανόκρανους του ΟΗΕ και μπήκε στην Νεκρή Ζώνη. Είχε αποφασίσει να κατεβάσει την τουρκική σημαία από τον ιστό και όσο και αν ρου φώναζαν οι φίλοι και συγγενείς του αυτός δεν έκανε πίσω.
Σκαρφάλωσε στο κοντάρι, έχοντας το τσιγάρο στο στόμα του και έτσι περήφανος και αγέρωχος σκοτώθηκε από τους Τούρκους ελεύθερους σκοπευτές.
Η σφαίρα τον πέτυχε στο λαιμό και ο θάνατός του ήταν ακαριαίος. Μάλιστα οι Τούρκοι συνέχισαν να πυροβολούν προς το μέρος των διαδηλωτών, προκαλώντας τραυματισμούς στους ίδιους και σε κυανόκρανους.
Η κηδεία του Σολωμού έγινε παρουσία πλήθους κόσμου, στις 16 Αυγούστου του 1996, στο Παραλίμνι.
Οι δράστες της δολοφονίες εντοπίστηκαν και εκδόθηκαν διεθνή εντάλματα σύλληψης. Επρόκειτο για πέντε δράστες, τον λεγόμενο «Υπουργό Γεωργία» του ψευδοκράτους Κενάν Ακίν, τον Αττίλα Σαβ «Αρχηγό Αστυνομία», τον Αντιστράτηγο Χασάν Κουντακσί, τον Διοικητής των Τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων/Διοικητή της 28ης Μεραρχίας, Υποστράτηγο Μεχμέτ Καρλί και τον Ανώτερο Υπαστυνόμο των Ειδικών Δυνάμεων Ερτάλ Εμανέτ. Και για τους πέντε εκδόθηκαν διεθνή εντάλματα σύλληψης και «καταζητούνται» από την Interpol.
22 χρόνια μετά, δεν έχει γίνει καμία σύλληψη. Μάλιστα, ο Κενάν Ακίν, ο άνθρωπος που φαίνεται να πυροβολεί τον Σολωμού, εξακολουθεί να είναι παράγοντας της πολιτικής ζωής και εμφανίζεται σε δημόσιες εκδηλώσεις τόσο δίπλα στον Μουσταφά Ακιντζί, όσο και δίπλα στον Ταγίπ Ερντογάν.
Η αφορμή για την δολοφονία του Σολωμού Σολωμού ήταν μία άλλη δολοφονία, αυτή του Τάσου Ισαάκ που είχε γίνει λίγες ημέρες νωρίτερα και πιο συγκεκριμένα στις 11 Αυγούστου 1996. Εκείνη την ημέρα επτά χιλιάδες μοτοσικλετιστές θα πραγματοποιούσαν την αντικατοχική πορεία προς την Kερύνεια.Aπό την 1η Aυγούστου η πορεία απασχολούσε το Eθνικό Συμβούλιο και τα άλλα σώματα της κυβέρνησης. Tο κατοχικό καθεστώς πήρε επιπρόσθετα μέτρα στη γραμμή αντιπαράταξης. Παράλληλα, είχαν δοθεί εντολές να πυροβολούνται όσοι επιχειρούσαν να περάσουν στα κατεχόμενα.
Mοτοσικλετιστές και άλλοι διαδηλωτές βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους ένοπλους στρατιώτες της κατοχικής δύναμης αλλά και οργανωμένους Τούρκους και Τουρκοκύπριους αντιδιαδηλωτές που περιελάμβαναν και οργανωμένες ομάδες των Γκρίζων Λύκων.
O Tάσος Iσαάκ, στην προσπάθεια του να βοηθήσει έναν άλλον Eλληνοκύπριο, τον οποίο κτυπούσαν οι Tούρκοι, δέχθηκε επίθεση και έπεσε στο χώμα. Γύρω του μαζεύτηκαν μεγάλος αριθμός Τούρκων και Τουρκοκύπριων αντιδιαδηλωτών καθώς και μέλη της λεγόμενης αστυνομίας του ψευδοκράτους και άρχισαν να τον κτυπούν επανειλημμένα με πέτρες, ρόπαλα, λοστούς, μέχρις ότου αυτός εξέπνευσε. Mέλη της Eιρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ, τα οποία ήταν παρόντα στην σκηνή, επέλεξαν να μην επέμβουν.
Kαθοδηγητής της δολοφονικής δράσης εναντίον του Tάσου Iσαάκ φέρεται να ήταν ο αρχηγός του παραρτήματος των Γκρίζων Λύκων στα κατεχόμενα, Mεχμέτ Aρσλάν.
Στις 24 Ιουνίου 2008 το ευρωπαϊκό δικαστήριο έκρινε ένοχη την Τουρκία για την δολοφονία Σολωμού και Ισαάκ.
Η μεγάλη κρίση στα Ιμια
22 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το αποκορύφωμα της κρίσης των Ιμίων. 22 χρόνια από την μεγαλύτερη τουρκική πρόκληση στην κυριαρχία της Ελλάδας στο Αιγαίο, που σημαδεύτηκε από τον θάνατο τριών αξιωματικών του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Σαν σήμερα, στις 31 Ιανουαρίου του 1996, κορυφώθηκε η κρίση των Ιμίων, όπου έφερε Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα της ένοπλης σύρραξης, σε μία εποχή που η κυβέρνηση Σημίτη έκανε τα πρώτα της βήματα.
Ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός έδωσαν την ζωή τους για την πατρίδα σε ένα περιστατικό που χαρακτηρίστηκε ως ατύχημα λόγω των κακών καιρικών συνθηκών που προκάλεσαν την απώλεια προσανατολισμού του πιλότου.
Το χρονικό της κρίσης
25 Δεκεμβρίου 1995: Το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσαράζει σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ιμια και εκπέμπει σήμα κινδύνου αλλά ο πλοίαρχός του αρνείται βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή
26 Δεκεμβρίου 1995: Το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημερώνει το Υπουργείο Εξωτερικών και αυτό με τη σειρά του το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ότι αν δεν παρέμβει ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει.
27 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών τονίζει πως η διάσωση του πλοίου δεν έχει να κάνει με το θέμα των βραχονησίδων στο Αιγαίο για τις οποίες όπως τονίζουν από την Αγκυρα υπάρχει πολύ μεγάλο θέμα,.
28 Δεκεμβρίου 1995: Δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκολλούν το τουρκικό φορτηγό και το οδηγούν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Νωρίτερα εκείνη την ημέρα ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην Λέσβο, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Ο Τούρκος πιλότος διασώζεται.
29 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών αναφλρει επίσημα αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ιμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ και ανήκουν στην Τουρκία.
9 Ιανουαρίου 1996: Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απαντά με χαρακτηριστική καθυστέρηση, απορρίπτοντας τις τουρκικές αξιώσεις.
15 Ιανουαρίου 1996: Παραιτείται ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που νοσηλεύεται στο «Ωνάσειο».
16 Ιανουαρίου 1996: Το Υπουργείο Εξωτερικών ζητά αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
19 Ιανουαρίου 1996: Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει νέο πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Σημίτη.
26 Ιανουαρίου 1996: Ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, υψώνει την ελληνική σημαία στην μεγάλη Iμία, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού.
27 Ιανουαρίου 1996: Δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια, κατεβάζουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική. Το βίντεο με τους Τούρκους να πανηγυρίζουν κάνει τον γύρο του κόσμου.
28 Ιανουαρίου 1996: Ανδρες του περιπολικού του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» κατεβάζουν την τουρκική σημαία και υψώνουν πάλι την ελληνική και το βράδυ εκείνης της ημέρας Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια.
29 Ιανουαρίου 1996: Ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στέλνει μήνυμα προς τη Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Την ίδια ώρα τουρκικά πολεμικά παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Γίνονται διαβήματα από την Ελλάδα σε Ε.Ε. και ΗΠΑ.
30 Ιανουαρίου 1996: Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Του τόνισε πως η ελληνική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να αποσύρει το άγημα, όχι όμως και την ελληνική σημαία. Στα Ίμια σπεύδουν τα πολεμικά πλοία «Ναυαρίνο» και «Θεμιστοκλής».
31 Ιανουαρίου 1996: Τα μεσάνυχτα συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού και ο τότε Υπουργός Εξωτερικών, Θεόδωρος Πάγκαλος, φθάνει καθυστερημένα, επειδή παίρνει μέρος σε τηλεοπτική εκπομπή. Στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι Τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια. Ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού απονηώνεται από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περί τους 10 Τούρκους κομάντος με τη σημαία τους. Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος χάνεται από τα ραντάρ. Λίγη ώρα μετά θα ανασυρθούν νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν.
Η επίσημη θέση του ελληνικού κράτους ήταν ότι το σκάφος κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου. Την θέση αυτή υποστήριξε σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» ο πρώην αρχηγός ΓΕΝ ναύαρχος Αντώνης Αντωνιάδης, αναφέροντας μάλιστα πως η τουρκική φρεγάτα Γιαβούζ προσφέρθηκε να βοηθήσει, αλλά πήρε άμεσα από τους πιλότους του ελικοπτέρου αρνητική απάντηση. Παρόλα αυτά όλα αυτά τα χρόνια πάντα υπάρχει η φήμη πως το ελικόπτερο καταρρίφθηκε από τους Τούρκους. Το πρωί της 31ης Ιανουαρίου του 1996 ο Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ είπε το ιστορικό «No ships, no troops, no flags» και μέχρι το μεσημέρι τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια.
Τα επεισόδια που ακολούθησαν στα Ιμια
Εκτός από το μεγάλο επεισόδιο στα Ιμια το 1996, από τότε μέχρι και την περασμένη Τρίτη είχαν σημειωθεί άλλα δύο σοβαρά περιστατικά.
Στις 17 Απριλίου του 1996, κατά τις 2 το μεσημέρι εμφανίστηκε ένα ταχύπλοο πολιτικό σκάφος με επιβαίνοντες τρία άτομα. Κατά την αναγνώριση διαπιστώθηκε πως ήταν μέλη της οργάνωσης Ελληνοαμερικάνικη Ένωση και ήθελαν να τελέσουν τρισάγιο στην μνήμη των στρατιωτών που χάθηκαν, στην Μεγάλη Ίμια, έχοντας άδεια από το Λιμεναρχείο Καλύμνου.
Παρ’ όλο που τους δόθηκε η εντολή να τελέσουν το τρισάγιο εν πλω, πέρασαν στην πίσω πλευρά των Ιμίων, όπου η ελληνική πλευρά δεν είχε οπτική επαφή και ελέγχεται από τουρκικές ακταιώρους. Αργότερα φαίνονται να αποβιβάστηκαν στο νησί, αφήνοντας ένα στεφάνι και δύο μικρές σημαίες, μία ελληνική και μία αμερικάνικη και αποχωρούν.
Μετά από λίγο δύο τουρκικά αεροσκάφη και ένα ελικόπτερο πετούν πάνω από την Μεγάλη Ίμια. Επιτελείς του ελληνικού στρατού κρίνοντας πως σκοπός των Τούρκων είναι να πάρουν τις σημαίες, ενημέρωσαν το ελληνικό ΥΕΘΑ. Πήραν την εντολή να πάρουν τις σημαίες από το νησί, πριν από τους Τούρκους.
Στην περιοχή κατέφθασε μία ελληνική κανονιοφόρος, ενώ βατραχάνθρωποι από την Μονάδα Υποβρυχίων Αποστολών Λιμενικού Σώματος κατέβηκαν σε φουσκωτό στο νησί. Στον αέρα πέταγαν τα τουρκικά F-16 εμποδίζοντας την κάθοδο των βατραχανθρώπων μέχρι να φθάσουν στην περιοχή ελληνικά μαχητικά, και να αρχίσουν τις εμπλοκές. Νωρίς το απόγευμα ανακοινώθηκε το πέρας της αποστολής με αίσιο τέλος καθώς οι βατραχάνθρωποι είχαν καταφέρει να κατεβάσουν τις σημαίες και το στεφάνι και να επιστρέψουν με αυτά.
Στις 12 Απριλίου 2005 κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης στην Τουρκία του τότε Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Πέτρου Μολυβιάτη, τουρκικές ακταιωροί πλησίασαν αρκετά στα νησιά αρνούμενες να αποχωρήσουν, ακόμα και όταν ελληνικά σκάφη κατέφτασαν στην περιοχή. Το επεισόδιο διήρκεσε για αρκετές ώρες μέχρι την στιγμή που οι Τούρκοι αποφάσισαν να αποχωρήσουν.
Η θυσία του ήρωα Ηλιάκη
Στις 23 Μαΐου του 2006, ο Σμηναγός της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας Κωνσταντίνος Ηλιάκης, έχασε τη ζωή του, όταν το αεροσκάφος του κατέπεσε κοντά στην Κάρπαθο, μετά από θερμό επεισόδιο με τουρκικά μαχητικά. Επισήμως ο θάνατος του αποδόθηκε σε «ατύχημα» που προήλθε από «ανθρώπινο λάθος» του Τούρκου πιλότου με τον οποίο ενεπλάκη σε αερομαχία.
Το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ), μετά από «έρευνες», είχε προχωρήσει στη σύνταξη επισήμου πορίσματος για τις συνθήκες της κατάρριψης του ελληνικού μαχητικού αυτό αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι ο Ηλιάκης εκτέλεσε άψογα την αποστολή του αλλά…
«Ο σμηναγός Ηλιάκης κατευθύνθηκε προς το τουρκικό αεροσκάφος RF-4, στο πλαίσιο διατεταγμένης και σύμφωνης με το περιεχόμενο και τα δεδομένα αποστολής του προσπάθειας αναχαίτισης – αναγνώρισης σε ευθεία και οριζόντια πτήση, χωρίς να ελιχθεί καθ’ οποιονδήποτε τρόπο και χωρίς να παραβιάσει την απόσταση ασφαλείας των 1000 ποδών που ορίζεται για την αποφυγή εναέριων συγκρούσεων μεταξύ αεροσκαφών. Αντίθετα, προέκυψε σαφώς ότι ο χειριστής του leader (αρχηγού) αεροσκάφους του τουρκικού σχηματισμού προέβη στην εκτέλεση βίαιου και επικίνδυνου ελιγμού σε απόσταση μικρότερη των 100 ποδών, προς παρενόχληση – αποτροπή προσέγγισης του Ηλιάκη στο τουρκικό RF-4, αναπτύσσοντας έτσι υψηλή ταχύτητα (εμμονή να παραμείνει εσωτερικά και ψηλότερα από το ελληνικό μαχητικό, έχοντας πορεία σύγκρουσης, αντί να περάσει από κάτω). Συνέπεια όλων αυτών ήταν ο Τούρκος χειριστής να απολέσει τον έλεγχο του αεροσκάφους του, το οποίο ανεξέλεγκτο προσέκρουσε βίαια σε εκείνο του Ηλιάκη».
Η εφημερίδα Real news επικαλούμενη την αναφορά του σμηναγού Ι. Αγγέλη, που πετούσε στο δεύτερο ελληνικό αεροσκάφος ως Νο 1 του σχηματισμού και είδε πως ακριβώς εκτυλίχθηκε το περιστατικό που οδήγησε στη συντριβή του αεροπλάνου του Έλληνα σμηναγού.
Από την περιγραφή του αυτόπτη μάρτυρα προκύπτει πέρα από κάθε αμφιβολία πως υπήρχε πρόθεση εκ μέρους του Τούρκου πιλότου, συνεπώς ο θάνατος του Ηλιάκη ήταν δολοφονική ενέργεια και όχι «ανθρώπινο λάθος»: «Το F-16 που βρισκόταν πίσω από τον Νο 2 (σ.σ. τον Κώστα Ηλιάκη) του σχηματισμού προσέγγισε σε πολύ μικρή απόσταση και εκτελούσε επικίνδυνους ελιγμούς επί 10 λεπτά, προσπαθώντας να χτυπήσει την καλύπτρα του ελληνικού αεροσκάφους με το πτερό του, αλλά και να το ρίξει στα καυσαέρια σε χαμηλό ύψος. Παρόμοιές ενέργειες, σε μικρότερο βαθμό, εκτελούσε και το άλλο τουρκικό που βρισκόταν πίσω μου. Οι ενέργειες αυτές αναφέρθηκαν και στο R/T».
eleftherostypos.gr
