Η κρίση στα Ίμια το 1996 συζητήθηκε και αναλύθηκε πολύ. Ο Έλληνας πρέσβης στην Άγκυρα εκείνη την εποχή, μιλάει για πρώτη φορά και εξηγεί πως έζησε τα γεγονότα στο «Βήμα της Κυριακής».
Ο Δημήτρης Νεζερίτης μιλάει για την κίνηση που έδωσε το έναυσμα στους Τούρκους να σχεδιάσουν το επεισόδιο, θυμάται διαλόγους που είχε στο τουρκικό υπουργείο εξωτερικών, αναλύει την επιχειρηματολογία της Άγκυρας και κάνει τον τελικό απολογισμό της κρίσης που βρήκε την Ελλάδα να θρηνεί 3 ήρωες αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού.
Ο πραγματικός στόχος της Τουρκίας στα Ίμια το 1996
«Κατά τη γνώμη μου, ο στόχος ήταν απλός: επιθυμούσε να προκληθεί μια περιορισμένη σύρραξη με έναν σχετικό αριθμό θυμάτων και από τις 2 πλευρές, αποτέλεσμα της οποίας θα ήταν να πέσουν κυριολεκτικά οι πάντες πάνω σε Ελλάδα και Τουρκία για να αποτρέψουν ευρύρτερη σύρραξη και να τις υποχρεώσουν να καθίσουν σε ένα δωμάτιο και να τα βρουν για όλα τα θέματα του Αιγαίου. Η συνολική αυτή διαπραγμάτευση σίγουρα δεν θα ήταν προς όφελος της Ελλάδας. Είναι προφανές ότι η Τουρκία δεν επέτυχε τον επιδιωκόμενο στόχο.»
Πότε η Τουρκία αποφάσισε να στήσει το επεισόδιο
«Πιστεύω πως το έναυσμα έδωσε μια απόφαση που υιοθετήθηκε στην Αθήνα, το καλοκαίρι του 1995, η οποία ανακοινώθηκε με τις συνήθεις τυμπανοκρουσίες περί εποικισμού διάφορων ακατοίκητων βραχονησίδων. Ο εποικισμός αυτός προέβλεπε αν θυμάμαι καλά, ανέγερση εικονοστασίου, τοποθέτηση κάποιου λιμενικού υπαλλήλου και κάτι παρεμφερείς συμβολικές ενέργειες. Για την Τουρκία οι ενέργειες αυτές δεν μπορούσαν παρά να είναι τμήμα ευρύτερου σχεδίου της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο. Εξ ου και θα έπρεπε να προκληθεί μία κρίση, που θα απέτρεπε την εδραίωση της ελληνικής κυριαρχίας.»
«Το σχέδιο ήταν πολύ καλά στημένο»
Η αφορμή που έψαχναν οι Τούρκοι δόθηκε με την προσάραξη πλοίου στις βραχονησίδες των Ιμίων. Κατά την διάρκεια της ολιγοήμερης αυτής κρίσης, οι δύο χώρες μετέφεραν στρατιωτικές δυνάμεις (κυρίως ναυτικές) γύρω από τα Ίμια και τις ανέπτυξαν φτάνοντας κοντά στην ένοπλη σύρραξη. Ο Δημήτρης Νεζερίτης επισημαίνει: «Αναρωτιέμαι τι θα είχε συμβεί αν αφήναμε το σκάφος έρμαιο στα κύματα του Νότιου Αιγαίου χειμωνιάτικα. Πιθανότατα θα έστελνε η Τουρκία ένα ρυμουλκό για να προκαλέσει τη δική μας αντίδραση στην οποία θα απαντούσε, επικαλούμενη δική της κυριότητα. Το σχέδιο ήταν πολύ καλά στημένο.»
«Η Τουρκική επιχειρηματολογία ήταν ασθενέστατη. Σε σημείο που ένα από τα βασικά σημεία της, ήταν η επίκληση των «ιδιαζουσών πολιτικών συνθηκών» δηλαδή η ύπαρξη στην Ιταλία, του επιθετικού φασιστικού καθεστώτος, όταν υπεγράφη το ιταλο-τουρκικό πρωτόκολλο χαράξεως των θαλασσίων συνόρων».
Δύο δημοσιογράφοι του γραφείου της εφημερίδας Χουριέτ στη Σμύρνη, πήγαν με ελικόπτερο στις 27 Ιανουαρίου στη Μικρή Ίμια, υπέστειλαν την ελληνική σημαία και ύψωσαν την τουρκική σημαία. Η όλη επιχείρηση των δημοσιογράφων βιντεοσκοπήθηκε και προβλήθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι που ανήκει στη Χουριέτ.
Η κρίση κλιμακώθηκε τις επόμενες μέρες. Την Κυριακή το πρωί στις 28 Ιανουαρίου 1996 το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» κατέβασε την τουρκική σημαία και ύψωσε την ελληνική παραβαίνοντας την πολιτική εντολή που ήταν μόνο να υποσταλεί η τούρκικη σημαία. Το βράδυ Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάστηκαν στη Μικρή Ίμια από το περιπολικό «Πυρπολητής» προκειμένου να φυλάξουν τη σημαία κατά τις νυχτερινές ώρες και να επιστρέψουν στο σκάφος τους πριν την ανατολή του ηλίου. Το μεσημέρι της Δευτέρας ο σχεδιασμός άλλαξε και αποφασίστηκε η συνεχής φύλαξή της σημαίας, οπότε οι βατραχάνθρωποι επέστρεψαν στη βραχονησίδα.
Τη Δευτέρα το απόγευμα στις 29 Ιανουαρίου, ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στέλνει μήνυμα προς την Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Την Τρίτη στις 30 Ιανουαρίου, η πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ δηλώνει κατηγορηματικά μέσα στην Τουρκική βουλή ότι την επόμενη μέρα η ελληνική σημαία και ο ελληνικός στρατός θα απομακρυνθούν από τα Ίμια.
Οι σημειώσεις του Ντενίς Μπαϊκάλ
«Κάποια στιγμή καθόμουν στον ίδιο καναπέ με τον κ. Μπαϊκάλ. Διάβαζε από το αντίγραφο της ρηματικής διακοινώσεως της οποία στη συνέχεια μου επέδωσε το πρωτότυπο. Πρόσεξα ότι πάνω στο αγγλικό κείμενο από το οποίο διάβαζε, οι ξένες γλώσσες του οποίου ήταν περιορισμένης εμβέλειας, υπήρχε σε διάφορα σημεία γραμμένη με μολύβι η μετάφραση στα τουρκικά» θυμάται ο κύριος Νεζερίτης που έβλεπε το θερμόμετρο να ανεβαίνει. Και φτάνουμε στη δραματική νύχτα της 31ης Ιανουαρίου…
Ο εκρηκτικός διάλογος στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών
«Λίγο μετά την κρίση στα Ίμια όταν η Τουρκία είχε δημιουργήσει θέμα γκρίζων ζωνών, μιλούσα με τον εκπρόσωπο του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, πρεσβευτή Ακμπέλ. Η Άγκυρα είχε αναφέρει ότι η Ελλάς έπρεπε να αποδείξει την κυριότητά της επί των μη ρητά κατονομαζόμενων σε διεθνή κείμενα νησίδων. Ακολούθησε ο εξής διάλογος
- Δ.Νεζερίτης: Τι θέλετε να πείτε; Ότι η Ελλάδα πρέπει να σας αποδείξει τους τίτλους κυριότητός της;
- Ακμπλέκ: Ακριβώς!
- Δ.Νεζερίτης: Γιατί; Τι είστε εσείς; Ποιοι είστε εσείς;
- Ακμπλέκ: Είμαστε μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη και έχουμε λέγειν στο τι γίνεται και τι υπάρχει στην περιοχή μας.
Ο Έλληνας πρέσβης τότε δεν μπόρεσε να κρύψει τον εκνευρισμό του. Όπως λέει: «Παρακάμπτω την απάντησή μου που δεν διεκρίνετο για την ευγένειά της».
Ο Έλληνας βοσκός και η διαμαρτυρία της Τουρκίας
«Η Τουρκία εξέφρασε την έντονη δυσφορία της με την εκφρασθείσα εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και διαμαρτυρήθηκε επειδή η Ρώμη υποστήριξε την ελληνική ερμηνεία του ιταλο-τουρκικού πρωτοκόλλου. Θυμάμαι διάβημα του διευθυντού ελληνοτουρκικών θεμάτων κ. Gokce επειδή Έλληνας βοσκός είχε επιστρέψει στα Ίμια με τις κατσίκες του. Σε παρατήρησή μου ότι κάτι τέτοιο συνέβαινε και παλαιότερα και συνεπώς αντεπεκρίνετο στο συμφωνηθέν status quo ante, μου απάντησε πως για εκείνους, το status quo ante αναφερόταν στη χρονικά αμέσως προ της εντατικοποιήσεως της κρίσεως στιγμή και όχι παλιότερα.»
Ο τελικός απολογισμός του Έλληνα πρέσβη
«Είναι γνωστό ότι οι χειρισμοί της ελληνικής πλευράς στο θέμα των Ιμίων επεκρίθηκαν από διάφορους που προέκριναν τη λύση της δυναμικής αντιμετωπίσεως της κρίσης. Πιστεύω ότι η γραμμή που ακολουθήθηκε δηλαδή η εκτόνωση της κρίσης με ειρηνικά μέσα ήταν κατά πολύ η καλύτερη. Για την ακρίβεια η μόνη ενδεδειγμένη. Μια δυναμική επιλογη, ανεξαρτήτως βραχυπρόθεσμου αποτελέσματος ουσιαστικά έπαιζε το παιχνίδι των Τούρκων που την επεδίωκαν».
Σήμερα 22 χρόνια μετά οι τουρκικές προκλήσεις στα Ίμια συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Οι Τούρκοι προκαλούν και καταγράφουν τα επεισόδια που στήνουν οι ίδιοι…
Βήμα της Κυριακής
