"Τελικό στάδιο εξομάλυνσης των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ,ενίσχυση των αμυντικών δεσμών", είναι ο τίτλος άρθρου-ανάλυσης τουρκικού ΜΜΕ του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:
"Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Μπένι Γκαντζ πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Άγκυρα την Πέμπτη, κατά την οποία συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ και τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η επίσκεψη, η οποία πραγματοποιήθηκε μετά τον επαναδιορισμό των αντίστοιχων πρεσβευτών των δύο χωρών τον Αύγουστο, σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ.
Οι αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο λόγω της απρόκλητης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία θα έχουν αντίκτυπο σε χώρες όπως η Τουρκία και το Ισραήλ, που έχουν επικεντρώσει την εξωτερική τους πολιτική περισσότερο στον τομέα της ασφαλείας.
Ως εκ τούτου, η επίσκεψη του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας πρέπει να αναλυθεί προσεκτικά.
Ποιες είναι οι συγκεκριμένες εξελίξεις πίσω από την επίσκεψη του Γκαντς στην Τουρκία, ο οποίος θεωρείται σήμερα ο σημαντικότερος υπουργός στο ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο;
Ιστορία της συνεργασίας της αμυντικής βιομηχανίας Τουρκίας-Ισραήλ
Στη δεκαετία του 1990 η Τουρκία όρισε τον αγώνα ενάντια στο αυτονομιστικό, τρομοκρατικό Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) ως πρωταρχικό μέλημα εθνικής ασφάλειας.
Εκείνη την περίοδο η σκέψη στην Τουρκία ήταν εστιασμένη, στο ότι οι γείτονές της Συρία, Ιράν και Ελλάδα υποστήριζαν το PKK.
Η Τουρκία προέβη σε συνεργασία με το Ισραήλ για την υποστήριξη πληροφοριών, τη μεταφορά στρατιωτικής τεχνολογίας και τις αγορές οπλικών συστημάτων που χρειαζόταν για τη διεξαγωγή αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων κατά του PKK.
Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις (TSK), οι οποίες δραστηριοποιούνταν τότε στην τουρκική εξωτερική πολιτική, είχαν επιρροή στις αποφάσεις της Τουρκίας σε αυτόν τον τομέα.
Ένας άλλος παράγοντας που οδήγησε στη συνεργασία Τουρκίας-Ισραήλ ήταν ότι η Τουρκία ήθελε να εξασφαλίσει την υποστήριξη του εβραϊκού λόμπι για να αντιμετωπίσει το ελληνικό και το αρμενικό λόμπι, που προωθούσαν πολιτικές σε βάρος της Τουρκίας.
Ο πιο κρίσιμος παράγοντας που οδήγησε το Ισραήλ να συνεργαστεί με την Τουρκία ήταν οι ανησυχίες του Ισραήλ για την ασφάλεια.
Το Ισραήλ ήθελε να δημιουργήσει μια στρατηγική ισορροπία με την Τουρκία ενάντια στο Ιράκ και το Ιράν, τα οποία θεωρούσε σοβαρές απειλές.
Δεύτερον, το πλάτος και το βάθος του ισραηλινού εναέριου χώρου ήταν ανεπαρκή για την εκπαίδευση πιλότων μαχητικών.
Η χρήση του τουρκικού εναέριου χώρου για την εκπαίδευση Ισραηλινών πιλότων μαχητικών θα βελτίωνε τις δεξιότητές τους και θα αύξανε την επιχειρησιακή τους ετοιμότητα.
Τρίτον, το Ισραήλ ήθελε να συνεργαστεί με χώρες του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας μέσω των σχέσεων με την Τουρκία.
Η επιρροή του TSK στην εξωτερική πολιτική οδήγησε σε πολλές διμερείς συμφωνίες στρατιωτικής και αμυντικής βιομηχανίας, όπως αυτές που υπογράφηκαν τον Φεβρουάριο και τον Αύγουστο του 1996, οι οποίες επέτρεπαν κοινές αεροπορικές και ναυτικές ασκήσεις, παρείχαν πρόσβαση σε λιμενικές εγκαταστάσεις και επέτρεψαν στην ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία να πραγματοποιεί εκπαιδευτικές πτήσεις πάνω από το οροπέδιο της Ανατολίας, καθώς και σε συνεργασία της αμυντικής βιομηχανίας τους.
Οι συμφωνίες παρείχαν στην Τουρκία πρόσβαση σε προηγμένη στρατιωτική τεχνολογία και υλικό που παράγεται από ισραηλινούς αμυντικές βιομηχανίας όπως η Israel Aerospace Industries (IAI), η Israel Military Industries (IMI) και η Rafael.
Η βάση για τη σχέση της αμυντικής βιομηχανίας ήταν ο στόχος της Τουρκίας να εκσυγχρονίσει τις TSK, αναπτύσσοντας παράλληλα ένα εγχώριο σύστημα αμυντικής βιομηχανίας, βασισμένη στην προθυμία των ισραηλινών αμυντικών εταιριών να μεταφέρουν τεχνολογία ή να δημιουργήσουν κοινοπραξίες με τουρκικές αμυντικές εταιρείες.
Οι Τούρκοι αμυντικές εταιρείς απέκτησαν σημαντικές δυνατότητες μέσω της συνεργασίας Τουρκίας και Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων, συστημάτων καθοδήγησης πυραύλων, τεθωρακισμένων αρμάτων μάχης και μετασκευής αεροσκαφών, με την τεχνογνωσία που παρέχεται από ισραηλινές αμυντικές εταιρείες να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην υποστήριξη της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας και την πορεία της προς την αυτάρκεια.
Αποκατάσταση στρατιωτικής και αμυντικής συνεργασίας
Λέγεται ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Οι ανησυχίες της Τουρκίας και του Ισραήλ για την ασφάλεια τους, έχουν ενθαρρύνει τις χώρες να συνεργαστούν ξανά στον στρατιωτικό τομέα και την αμυντική βιομηχανία.
Η Τουρκία θεωρεί ότι μια αυτόνομη κουρδική περιοχή που θα δημιουργηθεί στη βόρεια Συρία αποτελεί απειλή για την εθνική της ασφάλεια.
Ωστόσο, η παρουσία του Ιράν στη Συρία εμποδίζει την Τουρκία να αναλάβει στρατιωτική δράση στη βόρεια Συρία. Εκμεταλλευόμενη τις καλές σχέσεις της με τη Ρωσία, η Τουρκία είχε πραγματοποιήσει στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία αρκετές φορές στο παρελθόν με την υποστήριξη της Ρωσίας, παρά τις αντιρρήσεις του Ιράν.
Επίσης η ανάγκη της Ρωσίας για υποστήριξη από το Ιράν, για να σπάσει την απομόνωσή της μετά την εισβολή στην Ουκρανία και η αγορά βαλλιστικών πυραύλων και drones καμικάζι από αυτό, έχουν οδηγήσει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών σε επίπεδο στρατηγικής συνεργασίας.
Για το λόγο αυτό, η Ρωσία μπορεί να παραμείνει σιωπηλή σχετικά με το ότι το Ιράν είναι πιο αποτελεσματικό στη Συρία και επεκτείνει τη δύναμή του.
Η αυξανόμενη στρατιωτική σχέση μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας επηρεάζει την επιχειρησιακή ικανότητα της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας πάνω από τη Συρία.
Δεδομένης της κρίσιμης εξάρτησης της Ρωσίας από τα ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και την τεχνική υποστήριξη, αυτό θα μπορούσε να διαταράξει σοβαρά τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές εναντίον βάσεων και εγκαταστάσεων της Χεζμπολάχ στη Συρία, οι οποίες αποτελούν απειλή για το Ισραήλ.
Τόσο η Τουρκία όσο και το Ισραήλ βλέπουν την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στη Συρία ως απειλή.
Η τουρκική Πολεμική Αεροπορία έχει χάσει την αποτρεπτική της ισχύ από τότε που η Τουρκία αποσύρθηκε από το έργο F-35 Joint Strike Fighter.
Λόγω της επιδείνωσης των διμερών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένων Πολιτειών, η Τουρκία αντιμετώπισε καθυστερήσεις στον εκσυγχρονισμό των F-16 στα επίπεδα Block 70.
Η Τουρκία χρειάζεται επειγόντως μια λύση για τον εκσυγχρονισμό των μαχητικών της F-16 και η ισραηλινή αμυντική βιομηχανία έχει επαρκείς δυνατότητες για να βοηθήσει την Τουρκία σε αυτό.
Επιπλέον, το Ισραήλ θα μπορούσε να προμηθεύσει την Τουρκία με ανταλλακτικά και στρατιωτικό υλικό για μεγάλα οπλικά συστήματα.
Το Ισραήλ θέλει να γίνει ενεργειακός κόμβος για το φυσικό αέριο και την πράσινη ενέργεια στην ανατολική Μεσόγειο.
Για το λόγο αυτό, η σταθεροποίηση της λεκάνης της ανατολικής Μεσογείου είναι ζωτικής σημασίας για το Ισραήλ.
Με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, το Ισραήλ κατέληξε σε συμφωνία για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων με τον Λίβανο στις 27 Οκτωβρίου 2022.
Οι δύο χώρες δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις και επίσημα βρίσκονται σε πόλεμο από τη δημιουργία του Ισραήλ το 1948.
Σύμφωνα με δήλωση τύπου που κυκλοφόρησε από το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, «η συμφωνία προβλέπει επίσης ένα κοινό μοντέλο ανάπτυξης και κατανομή εσόδων μέσω τρίτου φορέα εκμετάλλευσης για ορισμένες περιοχές άδειας υδρογονανθράκων στην υφαλοκρηπίδα των δύο χωρών. Αυτό το μοντέλο που αντανακλά παρόμοιες πρακτικές στον κόσμο, αποτελεί καλό παράδειγμα για την περιοχή και ειδικότερα για τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους».
Όπως αναφέρεται στο δελτίο τύπου, η Τουρκία αναφέρει ότι το συμβατικό μοντέλο που χρησιμοποιείται για τη συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την κοινή χρήση των πόρων φυσικού αερίου γύρω από το νησί της Κύπρου.
Συμπέρασμα
Η αμυντική συνεργασία και οι στρατιωτικές σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ είχαν απότομες διακυμάνσεις μεταξύ του 1993 και του χαμηλού τους σημείου το 2010, όταν Ισραηλινοί καταδρομείς επιτέθηκαν στο Mavi Marmara, μέρος ενός στολίσκου βοήθειας που προσπαθούσε να παραβιάσει τον αποκλεισμό της Γάζας στις 31 Μαΐου 2010.
Δεδομένου του μεταβαλλόμενου γεωπολιτικού τοπίου στη Συρία και την ανατολική Μεσόγειο, οι αυξανόμενες ανησυχίες για την ασφάλεια που προέρχονται από το Ιράν τόσο για την Τουρκία όσο και για το Ισραήλ διευκόλυναν τη συμφιλίωση μεταξύ των δύο κρατών, με την επίσκεψη του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας να ολοκληρώνει την εξομάλυνση των σχέσεων.
Μετά από αυτό, η συνεργασία της αμυντικής βιομηχανίας και οι στρατιωτικές σχέσεις θα αποκατασταθούν.
Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Gantz είπε: «Η Μέση Ανατολή και η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου αλλάζουν. Συμμαχίες, μερικές από τις οποίες ήταν αδιανόητες πριν από λίγο καιρό, δημιουργούνται μπροστά σε ανησυχητικές απειλές».
Η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ θα μπορούσε επομένως να οδηγήσει σε κρίσιμες γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την ανατολική Μεσόγειο."
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι η Τουρκία επιθυμεί να προβεί σε εκσυγχρονισμό των F-16 της και προμήθεια ανταλλακτικών για αυτά, αλλά και για άλλα σημαντικά οπλικά συστήματα της από το Ισραήλ, βρίσκοντας με αυτόν τον τρόπο διέξοδο στα παραπάνω μείζονα προβλήματα που αντιμετωπίζει και στην απομείωση της ισχύος της πολεμικής αεροπορίας της.
Ως αντάλλαγμα η Τουρκία φαίνεται ότι προτάσει την αντιιρανική στάση που θα τηρήσει ,απέναντι σε τυχόν αντιπαράθεση μεταξύ της φιλοϊρανικής οργάνωσης Χεζμοπάχ και του Ισραήλ, ή και του ίδιου του Ιράν κατά του Ισραήλ, ενώ επιχειρεί ταυτόχρονα να δελεάσει τους Ισραηλινούς προκειμένου το φυσικό τους αέριο να διέλθει μέσω Τουρκίας, καθιστώντας έτσι αυτή ενεργειακό κόμβο.
Τυχόν υλοποίηση των παραπάνω επιδιώξεων Τουρκίας και Ισραήλ, θα έχει αρνητικές συνέπειες στους τομείς της άμυνας και της ενέργειας για την χώρα μας, αφού αφενός η Τουρκία θα αυξήσει τις διαθεσιμότητες και την ικανότητα της Πολεμικής της Αεροπορίας της, έχοντας πρόσβαση και σε άλλα κρίσιμα ανταλλακτικά οπλικών συστημάτων, αφετέρου θα καταστεί χώρα κόμβος φυσικού αερίου μεταφέοντας μέσω του εδάφους της το Ισραηλινό φυσικό αέριο στην ΕΕ.
Αναφορικά τέλος με την εκμεταλευσιμότητα των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων της Κυπριακής ΑΟΖ, οι Τούρκοι φαίνεται ότι μηχανεύονται μια λύση παρόμοια με εκείνη που προβλέπει η πρόσφατη συμφωνία για τις ΑΟΖ μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ, όπου υπάρχει πρόβλεψη για ένα κοινό μοντέλο ανάπτυξης και κατανομή εσόδων μέσω τρίτου φορέα εκμετάλλευσης, για ορισμένες περιοχές άδειας υδρογονανθράκων, στην υφαλοκρηπίδα των δύο χωρών.
