Συζητήσεις για την σκοπιμότητά του έχει προκαλέσει ένα προ ημερών άρθρο του γνωστού μας Forbes με τίτλο: "Χρειάζεται η Ελλάδα αυτούς τους ρωσικούς πυραύλους S-300 στην Κρήτη;".
Σε μια περίοδο που η τάση είναι το...ξεφόρτωμα όποιων ρωσικών συστημάτων με εντολές...άνωθεν, εντύπωση προκαλεί πως αναμοχλεύεται και το ζήτημα των S-300.
O Paul Iddon, Συνεργάτης του Forbes και αναλυτής περί θεμάτων Μέσης Ανατολής, πολιτικής και ιστορίας σημειώνει:
Στις αρχές Ιουνίου, ο Έλληνας υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν κατηγορηματικός όταν τόνισε ότι η χώρα του δεν θα μεταφέρει στην Ουκρανία τα ρωσικά αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα S-300 μεγάλου βεληνεκούς που είναι αποθηκευμένα στο νησί της Κρήτης.
"Δεν θα παράσχουμε αντιαεροπορικούς πυραύλους από τα νησιά μας ή πυραύλους κατά πλοίων, όσο κι αν μας το ζητήσουν, γιατί αντιμετωπίζουμε μια πραγματική απειλή", δήλωσε.
"Η Ελλάδα δεν θα στείλει το οπλικό σύστημα S-300", τόνισε. "Ό,τι χρειαζόμαστε, ό,τι είναι χρήσιμο και κυρίως επιχειρησιακά ενεργό, δεν σκοπεύουμε να διαθέσουμε".
Ο ισχυρισμός του Παναγιωτόπουλου ότι η Ελλάδα χρειάζεται αυτές τις συστοιχίες S-300PMU-1 στην Κρήτη έχει ενδιαφέρον. Εξάλλου, σε αντίθεση με την πρόσφατη αμφιλεγόμενη απόκτηση των S-400 από τη Μόσχα από την Τουρκία και τη δική της προμήθεια στο παρελθόν των ρωσικών συστημάτων μικρότερου βεληνεκούς 9K33 Osa και Tor-M1 από την Ελλάδα, η Αθήνα δεν επιδίωξε τους S-300 για τον εαυτό της.
Ήταν η Κυπριακή Δημοκρατία που παρήγγειλε αρχικά τα συστήματα αυτά που βρίσκονται τώρα στην Κρήτη στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990. Η μοιραία αγορά της Λευκωσίας πυροδότησε αμέσως μια κρίση με την Τουρκία, η οποία απείλησε να βομβαρδίσει τις συστοιχίες σε ένα προληπτικό χτύπημα τη στιγμή που θα προσγειώνονταν στο διαιρεμένο νησί. Η Αθήνα συμφώνησε τελικά να πάρει τα συστήματα για να εκτονώσει την κρίση και να αποτρέψει έναν πιθανό πόλεμο. Τα αποθήκευσε στην Κρήτη, όπου παρέμειναν αχρησιμοποίητα για πάνω από μια δεκαετία.
Το 2013, η Ελλάδα τους έβγαλε από τις αποθήκες και τους έριξε για πρώτη φορά σε στρατιωτική άσκηση. Η ισραηλινή πολεμική αεροπορία φέρεται να εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να εξασκηθεί εναντίον του συστήματος, πιθανότατα ως προετοιμασία για μελλοντικές εμπλοκές εναντίον συριακών ή ιρανικών S-300.
Ο Παναγιωτόπουλος μάλλον δεν είχε ειδικά τους S-300 στο μυαλό του όταν είπε ότι η Ελλάδα δεν θα δώσει στην Ουκρανία κανένα σύστημα που χρειάζεται. Παρ' όλα αυτά, οι παρατηρήσεις του εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τα πιθανά σχέδια έκτακτης ανάγκης που έχουν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις για να πιέσουν αυτούς τους προηγμένους ρωσικούς πυραύλους να τεθούν σε υπηρεσία.
Η "πραγματική απειλή" στην οποία αναφέρθηκε ο Παναγιωτόπουλος ήταν αναμφίβολα η Τουρκία. Οι εντάσεις είναι επί του παρόντος αρκετά υψηλές μεταξύ αυτών των δύο γειτόνων, αν και ο πόλεμος παραμένει απίθανος.
Σχεδιασμένοι όπως ήταν για να αντιμετωπίσουν πολεμικά αεροσκάφη και πυραύλους του ΝΑΤΟ, οι ελληνικοί S-300 θα μπορούσαν δυνητικά να αποτελέσουν σοβαρή απειλή για τα τουρκικά F-16 σε μεγάλες εκτάσεις του Αιγαίου. Εάν η Ελλάδα αναπτύξει τους S-300 και βάλει τα ισχυρά ραντάρ της να σαρώνουν ενεργά τον εναέριο χώρο του Αιγαίου και να σκανάρουν τα τουρκικά αεροσκάφη που εισβάλλουν, αυτό θα αποτελούσε αναμφίβολα μια σημαντική κλιμάκωση της έντασης. Αν η Τουρκία απαντούσε αναπτύσσοντας τους S-400 στις δυτικές της ακτές, θα βλέπαμε να εκτυλίσσεται ένα εντελώς γελοίο σενάριο, στο οποίο συμπατριώτες μέλη του ΝΑΤΟ θα στόχευαν με τους προηγμένους ρωσικούς πυραύλους τους ο ένας τα αμερικανικής κατασκευής μαχητικά αεροσκάφη του άλλου.
Αυτό το ακραίο υποθετικό σενάριο, βέβαια, παραμένει εξαιρετικά απίθανο, ακόμη και αν οι εντάσεις και οι εικονικές αερομαχίες αυξηθούν τους επόμενους μήνες.
Ο Παναγιωτόπουλος δήλωσε επίσης ότι η Ελλάδα "δεν πρόκειται να στείλει όπλα για τα οποία δεν έχουμε φροντίσει για την αντικατάστασή τους". Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι η Αθήνα θα ήταν ανοιχτή στο να μεταφέρει τους S-300 της στην Ουκρανία με αντάλλαγμα δυτικές αντικαταστάσεις και εγγυήσεις ασφαλείας, όπως έκανε η Σλοβακία με τη μοναχική της συστοιχία S-300 τον Απρίλιο. Η Ελλάδα θα μπορούσε επίσης να είναι απρόθυμη να μεταφέρει όπλα από φόβο μήπως προκαλέσει άμεσα την οργή της Μόσχας, αν και αυτό είναι πολύ λιγότερο πιθανό.
"Μια σχετική ελληνοαμερικανική συμφωνία ανταλλαγής όπλων θα μπορούσε να είναι θεωρητικά εφικτή, αλλά φαίνεται περίπλοκη σε σχέση με τους πυραύλους Patriot", δήλωσε ο Γιώργος Τζογόπουλος, ανώτερος συνεργάτης του Centre International de Formation Européenne. "Στο παρελθόν, η Τουρκία είχε ζητήσει από τις ΗΠΑ πυραύλους Patriot. Η αμερικανική κυβέρνηση θα πρέπει λοιπόν να λάβει αποφάσεις που δεν θα προσθέσουν επιπλέον βάρος στο τεταμένο καθεστώς των σχέσεών της με την Τουρκία".
Ο Τζογόπουλος δεν πιστεύει ότι η πιθανότητα ενός ελληνοτουρκικού πολέμου είναι προς το παρόν υψηλή. Ωστόσο, σημειώνει ότι "οι συγκρούσεις θα μπορούσαν να ξεσπάσουν ως συνέχεια μικρών ατυχημάτων, τα οποία δεν αποκλείεται να συμβούν στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο τους επόμενους μήνες".
"Η ελληνική κυβέρνηση παραμένει αισιόδοξη ότι η Ουάσιγκτον θα ενεργήσει προληπτικά για να αποτρέψει επικίνδυνα σενάρια, αλλά δεν έχει καταφέρει να λάβει εγγυήσεις ασφαλείας από την Ουάσιγκτον προς αυτή την κατεύθυνση", είπε. "Η προεκλογική περίοδος τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία δεν ευνοεί επίσης την ηρεμία".
"Το αμερικανικό ενδιαφέρον για την προστασία της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ δημιουργεί κάποια αισιοδοξία", πρόσθεσε. "Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν χάσει τον έλεγχο σε ορισμένες κρίσεις πρόσφατα (Συρία, Αφγανιστάν κ.λπ.) και δεν διαθέτουν την ηγετική μαεστρία των προηγούμενων δεκαετιών".
"Το πιο σημαντικό είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς πώς θα μπορούσε να ενεργήσει ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επιδιώκοντας επιτυχίες στην εξωτερική πολιτική (ή αντιλαμβανόμενες επιτυχίες για το εσωτερικό ακροατήριο), προκαλώντας την αμυντική αντίδραση της Ελλάδας με κάθε δυνατό τρόπο".
