Αρχικά είναι σημαντικό να αναφερθούν οι λόγοι για τους οποίους συστήνεται ο εμβολιασμός στους ενήλικες.
- Η ανοσία ορισμένων μικροβίων εξασθενεί με την ηλικία και χρειάζεται αναμνηστική δόση (π.χ. τέτανος, διφθερίτιδα, κοκκύτης).
- Κάποια εμβόλια δεν υπήρχαν όταν οι σημερινοί ενήλικες ήταν παιδιά (π.χ. ανεμευλογιάς, πνευμονιοκόκκου, ζωστήρα).
- Οι ενήλικες, όταν υπερβούν τα 60 χρόνια, είναι πιο ευπαθείς σε ορισμένες λοιμώξεις, όπως η γρίπη και οι λοιμώξεις από πνευμονιόκοκκο, ως συνέπειες της «ανοσογήρανσης».
- Αυξάνονται συνεχώς οι ευάλωτοι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς (π.χ. αιματολογικές κακοήθειες, νεοπλασίες, χορήγηση αντινεοπλασματικών φαρμάκων, κορτιζόνης).
- Αυξάνεται η δεξαμενή των ανεμβολίαστων (μετακινούμενοι πληθυσμοί, οικονομικοί μετανάστες, πρόσφυγες).
Ποια νεότερα εμβόλια συνιστώνται για τους ενήλικες;
Το εμβόλιο της γρίπης, το νέο μονοδύναμο επικαιροποιημένο εμβόλιο JN.1 έναντι της COVID-19, το νέο 20δύναμο εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου, το εμβόλιο έναντι του αναπνευστικού συγκιτιακού ιού (RSV) όπως και του έρπητα ζωστήρα.
Γιατί απαιτείται ιδαίτερη εμβολιαστική προφύλαξη από την γρίπη, μια τόσο κοινή ίωση;
Κάθε χρόνο εκτιμάται ότι τουλάχιστο για τις χώρες της ΕΕ ~50 εκ. άνθρωποι θα νοσήσουν, ενώ 15.000 – 70.000 θα πεθάνουν. Στη χώρα μας από το 2012 – 2018 νοσηλεύτηκαν με γρίπη στη ΜΕΘ 11.341 άτομα, ενώ το 44% κατέληξε όντας 78-92% ανεμβολίαστοι ή ανεμβολίαστοι και ανοσοκατασταλμένοι! Άρα, ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος αφού το εμβόλιο είναι δραστικό και ακίνδυνο, πόσο μάλλον αφού από την περσινή χρονιά (2023-24) κυκλοφόρησε για τους >65 ετών νέο εμβόλιο τετραδύναμο, αδρανοποιημένο και 4 φορές πιο ενισχυμένο, ώστε να ξεπεραστεί λόγω «ανοσογήρανσης» η μειωμένη ανταπόκριση στις μεγάλες ηλικίες. Τονίζεται ότι το εμβόλιο της γρίπης διαφέρει κάθε χρόνο ενώ προστατεύει μόνο για ένα 6μηνο, γι’ αυτό πρέπει να επαναλαμβάνεται στη χώρα μας στις αρχές Νοεμβρίου κάθε χρονιάς. Οι ομάδες υψηλού κινδύνου που πρέπει να εμβολιάζονται για την γρίπη περιγράφονται στον εσωκλειόμενο πίνακα.
Όσον αφορά το εμβόλιο έναντι της λοίμωξης COVID-19, σήμερα ενδείκνυται μονοδύναμο, επικαιροποιημένο εμβόλιο, δραστικό σε όλα τα κυκλοφορούντα «σήμερα» στελέχη Ο του ιού SARS-CoV-2. Σοβαρή ένδειξη εμβολιασμού, ασχέτως με προηγηθέντες εμβολιασμούς με τα παλαιότερα εμβόλια, έχουν τα άτομα >60 ετών, όπως και οι ανοσοκατασταλμένοι ανεξαρτήτως ηλικίας, οι ομάδες υψηλού κινδύνου λόγω υποκείμενων νοσημάτων (π.χ. καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες), οι επαγγελματίες υγείας όπως και οι έγκυες (από το α’ τρίμηνο). Υπενθυμίζεται και τονίζεται ότι το αντι-COVID-19 εμβόλιο πολύ λίγο προστατεύει από τη μόλυνση και την ελαφρά νόσηση, όμως προστατεύει σε ποσοστό >80% από σοβαρή λοίμωξη, νοσηλεία στη ΜΕΘ και από τον ίδιο τον θάνατο.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε νέο δραστικό εμβόλιο έναντι του Πνευμονιοκόκκου που αποτελεί το κύριο αίτιο της βακτηριακής πνευμονίας, όπως και της συχνά θανατηφόρου πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας. Τα υψηλού κινδύνου να προσβληθούν από πνευμονιοκοκκική λοίμωξη άτομα είναι σχεδόν παρόμοια με τα αναφερόμενα για τη γρίπη. Το εμβόλιο περιέχει 20 οροτύπους πνευμονιοκόκκου, χορηγείται μια φορά και αντικαθιστά όλα τα προηγούμενα, εφόσον έγιναν τουλάχιστο ένα χρόνο πριν.
Έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) που ευθύνεται για σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού που συχνά οδηγούν στη ΜΕΘ, όχι μόνο στα παιδιά αλλά πλέον και στους ηλικιωμένους, πρόσφατα κυκλοφόρησαν και στη χώρα μας δύο νέα εμβόλια. Χορηγούνται στους >60 ετών, ενώ το ένα εξ αυτών δίδεται και στην εγκυμοσύνη μεταξύ της 32ης και 36ης εβδομάδας κύησης ώστε να έχει ήδη προστατευθεί το νεογέννητο μέσω της μητέρας τους με έτοιμα αντισώματα.
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιηθεί ότι όσοι έχουν νοσήσει από ανεμευλογιά και είναι ανεμβολίαστοι δεν απαλάσσονται, εφόσον το 90% των ενηλίκων ηλικίας ≥50 ετών παραμένουν φορείς του ιού που θα προκαλέσει στο 25% κάποτε στη ζωή τους έρπητα ζωστήρα (ΕΖ) με αποτέλεσμα την εμφάνιση εξαιρετικά επώδυνου εξανθήματος, ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 50 ετών στα 2/3 των περιπτώσεων. Συγχρόνως υποκείμενα χρόνια νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι – ΙΙ και υποκείμενη ανοσοκαταστολή, αυξάνουν την επίπτωση του ΕΖ. Η πιο συχνή όμως επιπλοκή αφορά την μεθερπητική νευραλγία στο ~20% των προσβληθέντων, με πόνο ζωστηροειδή, εξαιρετικά έντονο και εμμένοντα ακόμα και 3 μήνες μετά την επούλωση του εξανθήματος. Συγχρόνως η επίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου ή εμφράγματος του μυοκαρδίου αυξάνεται σε ποσοστό περίπου 50% και 25% αντιστοίχως, τουλάχιστο τον πρώτο μήνα από την προσβολή αποδιδόμενα σε αυτοάνοσο μηχανισμό. Μέχρι πρόσφατα στη χώρα μας κυκλοφορούσε εμβόλιο από ζώντα εξασθενημένο ιό, το οποίο αντικαταστάθηκε από αδρανοποιημένο, ανασυνδυασμένο εμβόλιο, το οποίο χορηγείται και στους ανοσοκατασταλμένους, με αποτελεσματικότητα που υπερβαίνει το 90% στους ενήλικες ≥50 ετών. Είναι ασφαλές και χορηγείται σε 2 δόσεις (με διαφορά 2-6 μηνών), ακόμη και σε προηγηθείσα ανεμευλογιά με την προϋπόθεση να έχουν περάσει οι δερματικές βλάβες.
Και μένει το ερώτημα: Χρειάζεται λοιπόν να εμβολιάζονται οι ενήλικες; Ασφαλώς δεν χρειάζεται απάντηση αφού είναι πλέον ευνόητη!
Ποιοι πρέπει να εμβολιάζονται για την γρίπη;
Οι ομάδες υψηλού κινδύνου είναι οι ακόλουθες:
- Άτομα ≥65 ετών
- Παχυσαρκία
- Χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων (ΧΑΠ) και της καρδιάς
- Σύνδρομο Down
- Σακχαρώδης Διαβήτης
- Εγκυμονούσες οποιουδήποτε 3μήνου
- Χρόνια νεφροπάθεια και ηπατοπάθεια
- Επαγγελματίες σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας
- Δρεπανοκυτταρική νόσο και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες
- Νευρολογικές παθήσεις
- Ανοσοκαταστολή (χημειοθεραπεία-κακοήθη νοσήματα)
- Άτομα, ανεξαρτήτως ηλικίας, που συμβιώνουν με βρέφη <6 μηνών ή ανοσοκατασταλμένους
- Καπνιστές
- Επαγγελματίες που έρχονται σε επαφή με πουλερικά και χοίρους
