Στην εξάπλωση της γρίπης των πτηνών στα θηλαστικά έχουν στρέψει την προσοχή τους οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο περιμένοντας τυχόν ευρεία μετάδοση στον άνθρωπο. Ο κίνδυνος ανθρώπινων κρουσμάτων από τη γρίπη των πτηνών – που είναι λοίμωξη με δυναμική πανδημίας, σύμφωνα με τους ειδικούς – εκτιμάται ακόμη χαμηλός. Όμως, η εξάπλωση σε θηλαστικά προκαλεί ανησυχία διότι εξελικτικά είναι πιο κοντά στον άνθρωπο, επομένως είναι πιο εύκολη η προσαρμογή του ιού έτσι ώστε να μολύνει ανθρώπους.
Ο προβληματισμός των ειδικών για τη γρίπη των πτηνών έχει αναζωπυρωθεί τις τελευταίες εβδομάδες, με αφορμή ένα κρούσμα σε άνθρωπο στις ΗΠΑ αλλά και την εξάπλωση στελέχους του ιού σε βοοειδή σε φάρμες τουλάχιστον έξι Πολιτειών. Οι μολύνσεις αυτές αντιπροσωπεύουν το πρώτο εκτεταμένο ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών σε αγελάδες, κάνοντας τους ειδικούς να παρακολουθούν στενά τη νόσο. Η έξαρση στις φάρμες είναι ανησυχητική επειδή οι άνθρωποι έρχονται συχνά σε επαφή με τα βοοειδή στις φάρμες, δίνοντας στον στον ιό την ευκαιρία να εξαπλωθεί.
Πιο αναλυτικά, τις τελευταίες δύο εβδομάδες, αξιωματούχοι υγείας εντόπισαν τον ιό H5N1 σε αγελάδες από 16 αγέλες σε έξι Πολιτείες. Ο αριθμός είναι πιθανό να αυξηθεί καθώς η επιτήρηση στις ΗΠΑ ενισχύεται. Μέχρι σήμερα, οι ερευνητές είχαν καταγράψει σποραδικές μολύνσεις αγελάδων με ιούς της γρίπης των πτηνών αλλά δεν είχαν εντοπιστεί εκτεταμένες εστίες.
Μάλιστα, καταγράφηκε κρούσμα σε εργαζόμενο γαλακτοκομείου στο Τέξας, ο οποίος αναρρώνει – είναι το δεύτερο ανθρώπινο κρούσμα σε άνθρωπο στις ΗΠΑ. Το βασικό σύμπτωμα του εργαζόμενου ήταν, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), φλεγμονή των ματιών. Το επίπεδο του ιού στη μύτη βρέθηκε χαμηλό. Η παραλλαγή του εργαζομένου έχει μια μετάλλαξη που συνδέεται με την αποτελεσματικότερη εξάπλωση στα θηλαστικά. Πρόκειται για μια μετάλλαξη που έχει εμφανιστεί πολλές φορές, μεταξύ άλλων σε αλεπούδες και γάτες που έχουν μολυνθεί από τον H5N1.
30 φορές πιο θανατηφόρα η γρίπη των πτηνών σε σχέση με την απλή γρίπη
Με δεδομένο ότι οι άνθρωποι δεν διαθέτουν ισχυρή ανοσολογική άμυνα έναντι των ιών της γρίπης των πτηνών, η εμφάνιση ενός ιού ικανού να μολύνει και να εξαπλωθεί γρήγορα μεταξύ των ανθρώπων ενέχει τον κίνδυνο μιας πιθανής πανδημίας, επισημαίνουν ξένοι επιστήμονες. «Η γρίπη των πτηνών προσβάλλει όλο και περισσότερα θηλαστικά. Αυτό μας θέτει σε εγρήγορση», σημειώνει στο ygeiamou.gr ο Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η γρίπη των πτηνών είναι έως και 30 φορές πιο θανατηφόρα σε σχέση με την κοινή γρίπη. Ωστόσο, η τεχνογνωσία για την ανάπτυξη εμβολίου, σε περίπτωση που χρειαστεί, υπάρχει και «θα μπορεί σχετικά γρήγορα να δημιουργηθεί ένα εμβόλιο», όπως λέει. Ειδικοί από όλο τον κόσμο προσπαθούν σήμερα να εκτιμήσουν πόσο καλά θα λειτουργήσουν τα υποψήφια εμβόλια και τα αντιικά φάρμακα κατά του κυκλοφορούντος στελέχους και να ενημερώσουν τα διαγνωστικά κιτ για τον γρήγορο εντοπισμό των λοιμώξεων στους ανθρώπους. Προσπαθούν, επίσης, να κατανοήσουν αν οι αγελάδες μολύνθηκαν από πτηνά ή από άλλη πηγή και βρίσκονται σε επιφυλακή για τυχόν αλλαγές στην κατάσταση που θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο για τους ανθρώπους.
Κινδυνεύουμε από το κρέας, το γάλα και το τυρί;
Τα κρούσματα της γρίπης των πτηνών στους ανθρώπους παραμένουν σποραδικά. Το ίδιο και οι θάνατοι που έχουν καταγραφεί. Στην Ευρώπη, οι ιοί της γρίπης παραμένουν διαδεδομένοι στους πληθυσμούς άγριων πτηνών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ), οδηγώντας σε σημαντικές ασθένειες και θανάτους πτηνών. Έχει παρατηρηθεί μετάδοση μεταξύ ειδών πτηνών και θηλαστικών, μεταξύ άλλων σε εκτροφεία γουνοφόρων ζώων. Ακόμη, όμως, δεν έχει καταγραφεί εκτεταμένη εξάπλωση στα βοοειδή, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά οι επιστήμονες παραμένουν σε επιφυλακή.
Ένα σημαντικό ερώτημα είναι κατά πόσο μπορεί να μεταδοθεί η γρίπη των πτηνών στους ανθρώπους μέσω της διατροφής. «Η βρώση μολυσμένου κρέατος ή άλλων τροφών θεωρητικά έχει ρόλο στη μετάδοση», εξηγεί ο κ. Μαγιορκίνης. Ωστόσο, όπως λέει «είναι υπερεπαρκείς οι έλεγχοι που γίνονται στα τρόφιμα». Η διαχείριση των τροφίμων, όπως είναι η διαδικασία της παστερίωσης, λειτουργεί προστατευτικά έναντι στη μετάδοση παθογόνων μέσω της διατροφής.
Σε πρόσφατη έκθεσή τους, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) προτείνουν μέτρα για την πρόληψη μετάδοσης της γρίπης των πτηνών στον άνθρωπο.
Σύμφωνα με την έκθεση, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην αποτελεσματική επικοινωνία με τα διάφορα εμπλεκόμενα κοινά-στόχους, καθώς και στην ενίσχυση της κτηνιατρικής υποδομής, στην επιβολή μέτρων βιοασφάλειας στις φάρμες και στη μείωση της επαφής της άγριας πανίδας με τον άνθρωπο και τα κατοικίδια ζώα. Επίσης, για την αποτελεσματική μείωση του κινδύνου θα μπορούσε να εξεταστεί η απόσταση μεταξύ των εκτροφών πουλερικών και γουνοφόρων ζώων, ιδίως σε περιοχές με υψηλή πυκνότητα υδρόβιων πτηνών.
