Κατά την διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών η Κίνα κυριαρχεί σχεδόν σε κάθε τομέα του παγκόσμιου εμπορίου. Αγοράζει λιμάνια σε χώρες όλου του κόσμου, ενώ προμηθεύει το 30% των αγαθών που πουλιούνται σε όλον τον πλανήτη. Αν και αποτελεί τον βασιλιά του εμπορίου σήμερα, η Κίνα δεν έχει κυριαρχήσει σε έναν πολύ σημαντικό κλάδο: αυτόν της μεταφοράς εμπορευμάτων.
Παρά το γεγονός πως οι Κινέζοι έχουν επενδύσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια στην βιομηχανία των μεταφορών εμπορευμάτων, η ασιατική χώρα βρίσκεται ακόμη πίσω από πολύ μικρότερα κράτη. Όσον αφορά την δυνατότητα ναυτικών μεταφορών, η Ιαπωνία είναι σήμερα η ισχυρότερη χώρα στον κόσμο με πληθυσμό 91 φορές μικρότερο από αυτόν της Κίνας. Η θέση της Ιαπωνίας στην κορυφή της λίστας βγάζει νόημα εάν σκεφτούμε πως το νησιωτικό αυτό κράτος είναι γνωστό για τις τρομερές δυνατότητες ναυπήγησής του εδώ και έναν ολόκληρο αιώνα. Οι Ιάπωνες ναυπηγούν πλοία καλύτερα από κάθε άλλον λαό.
Ωστόσο, η πραγματική υπερδύναμη στις ναυτικές μεταφορές είναι η Ελλάδα, μία μεσογειακή χώρα με πληθυσμό πολύ μικρότερο και από της Ιαπωνίας και από της Κίνας. Οι περίπου 10,5 εκατομμύρια κάτοικοι της Ελλάδας είναι σχεδόν οι μισοί από αυτοί της Νέας Υόρκης ενώ είναι 140 φορές λιγότεροι από τον πληθυσμό της Κίνας. Όπως και να έχει η χώρα μας -αν και μικρή- αποτελεί εδώ και 50 χρόνια την κορυφαία δύναμη στις ναυτικές μεταφορές εμπορευμάτων.
Αυτό σημαίνει πως αν κάποια ξένη χώρα εισάγει προϊόντα όπως πετρέλαιο, μέταλλα, άνθρακα ή σιτηρά ή άλλα προϊόντα καθημερινής χρήσης από κάποια εταιρεία, κατά πάσα πιθανότητα τα αγαθά αυτά φτάνουν στο κράτος με ελληνικό πλοίο.
Εννοείται πως το γεγονός αυτό δεν μπορεί παρά να μας κάνει να αναρωτηθούμε πώς η χώρα μας έγινε ο κορυφαίος παίκτης σε μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες όλου του κόσμου και τι σημαίνει αυτό για την ελληνική οικονομία; Πάμε να δούμε.
Οι Λόγοι που Είμαστε Νούμερο Ένα
Αν ρίξουμε μία ματιά στον παγκόσμιο χάρτη και εστιάσουμε στην θέση της Ελλάδας μπορούμε γρήγορα να παρατηρήσουμε τρεις παράγοντες που μας βοήθησαν να ανέλθουμε ως η νούμερο ένα ναυτική δύναμη εδώ και περίπου 2 χιλιάδες χρόνια. Κατά αρχάς, το 80% της Ελλάδας αποτελείται από βουνά πράγμα που ώθησε τους προγόνους μας να αξιοποιήσουν την θάλασσα, μιας και δεν υπήρχαν τεράστιες εκτάσεις γης για καλλιέργεια. Επίσης, η Ελλάδα διαθέτει περισσότερα από 5 χιλιάδες νησιά, εκατοντάδες από τα οποία είναι κατοικήσιμα. Για να παραμείνουν όμως κατοικήσιμα κατά τα χρόνια ήταν απαραίτητο να υπάρχει ένα δίκτυο μεταφορών. Και τελικώς, η χώρα μας βρίσκεται σε στρατηγική θέση στον παγκόσμιο χάρτη: είμαστε κοντά στην Διώρυγα του Σουέζ, μία από τις σημαντικότερες εμπορικές διαδρομές σε όλον τον κόσμο. Παράλληλα, είμαστε σε απόσταση αναπνοής από πάμπλουτα ευρωπαϊκά κράτη, τα οποία και αυτά αποτελούσαν για αιώνες κάποιες από τις ισχυρότερες ναυτικές δυνάμεις του κόσμου.
Όλα αυτά σημαίνουν πως η Ελλάδα ήταν γραφτό να αποκτήσει μεγάλη ναυτική ισχύ, όπως και έγινε κατά τα αρχαία χρόνια. Ωστόσο στην σύγχρονη ιστορία τα πράγματα δεν ήτανε πάντοτε έτσι. Μόνο τα τελευταία 80 χρόνια η χώρα μας ανέβηκε ξανά στην κορυφή των μεταφορών.
Πώς Φτάσαμε Εδώ;
Στις αρχές της δεκαετίας του '1990 η Ελλάδα ήταν μία από τις 10 κορυφαίες χώρες όσον αφορά τις ναυτικές μεταφορές εμπορευμάτων. Ωστόσο βρισκόμασταν ακόμη αρκετά πίσω από άλλες χώρες υπερδυνάμεις της εποχής, όπως την Μεγάλη Βρετανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Γερμανία. Μετά την καθοριστική συνδρομή του ελληνικού πολεμικού ναυτικού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο όμως, πολλοί Έλληνες επιχειρηματίες αποφάσισαν να επενδύσουν πολλά σε ναυπηγεία χωρών που χρειάζονταν ανοικοδόμηση μετά τον πόλεμο. Έλληνες επιχειρηματίες όπως ο Αριστοτέλης Ωνάσης έκαναν πράξη αυτήν την ιδέα.
Για παράδειγμα, ο Αριστοτέλης Ωνάσης το 1949 επένδυσε σε ναυπηγεία της Δυτικής Γερμανίας, όταν παρήγγειλε 36 μεγάλα πλοία. Κατά τα επόμενα χρόνια επένδυσε μεγάλα κεφάλαια στην Ιαπωνία και σε άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, ενώ αργότερα ξεκίνησε να αγοράζει πλοία που πουλούσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Εξαιτίας αυτών των τριών κινήσεών του, ο Ωνάσης έγινε ο μεγαλύτερος ιδιώτης πλοιοκτήτης σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Βέβαια ο Ωνάσης δεν αποτέλεσε τον μόνο Έλληνα επιχειρηματία που εφάρμοσε αυτήν την πολύ έξυπνη και επιτυχημένη στρατηγική. Άλλοι Έλληνες εφοπλιστές όπως ο Σταύρος Νιάρχος κατέληξαν να κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα, για αυτό και μέχρι την δεκαετία του '1960 οι δέκα κορυφαίοι Έλληνες πλοιοκτήτες διέθεταν τον μεγαλύτερο στόλο πλοίων σε όλον τον κόσμο. Οι εν λόγω εφοπλιστές έγιναν γνωστοί στο εξωτερικό ως Golden Greek, δηλαδή οι «Χρυσοί Έλληνες».
Σε πολλά σημεία κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα οι Χρυσοί Έλληνες είχαν συνολικά μεγαλύτερο στόλο πλοίων από ότι όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση μαζί. Τα περισσότερα πλοία που κατασκευάζονταν στην Ιαπωνία, την χώρα με τα περισσότερα ναυπηγεία κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, προορίζονται για τους Χρυσούς Έλληνες και όχι για Ιάπωνες εφοπλιστές.
Όσο η παγκοσμιοποίηση αυξάνονταν κατά την διάρκεια της δεκαετίας του '1970, οι Έλληνες εφοπλιστές πλούτιζαν από τις μεταφορές αγαθών από χώρα σε χώρα. Τα κύρια εμπορεύματα τα οποία μετέφεραν τα πλοία τους ήταν άνθρακας, τρόφιμα, πετρέλαιο κλπ. Αν και τα περισσότερα κράτη συμμετείχαν στον παγκόσμιο εμπόριο, η Κίνα απείχε σημαντικά από αυτό. Ωστόσο όταν το Πεκίνο εγκατέλειψε την αυστηρά κομμουνιστική πολιτική του τα πράγματα για το ασιατικό κράτος άλλαξαν δραματικά. Η Κίνα ξεκίνησε να δέχεται κάποιες ξένες επενδύσεις και εν τέλει οι Έλληνες εφοπλιστές κατάφεραν να επεκταθούν και σε αυτήν την χώρα. Οι Χρυσοί Έλληνες υπέγραψαν σημαντικά συμβόλαια για την μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων αγαθών από και προς την Κίνα, πράγμα που μεταγενέστερα βοήθησε την χώρα να αναπτυχθεί. Αδιαμφισβήτητα η συνδρομή των Ελλήνων εφοπλιστών έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να φτάσει η Κίνα στο σημερινό της επίπεδο στην παγκόσμια οικονομία.
Ο τροχός γυρίζει όμως λέει ο λαός και έτσι έγινε. Το 2008 η παγκόσμια οικονομική κρίση έκανες πολλές χώρες ανά τον κόσμο να γονατίσουν οικονομικά. Η χώρα μας ήταν ένα από τα κράτη που πληγώθηκε περισσότερο. Αν και οι αναλυτές αναφέρουν πως ανακάμψαμε από την κρίση το 2012, εμείς ως ελληνικός λαός γνωρίζουμε καλύτερα από κάθε άλλον πως αυτό δεν αληθεύει. Το 2018, 10 χρόνια μετά την πρώτη εμφάνιση της κρίσης στην χώρα μας, η Ελλάδα σημείωσε για πρώτη φορά θετική άνοδο ΑΕΠ, ωστόσο επρόκειτο μόνο για 2%. Εξαιτίας της κατάρρευσης της ελληνικής οικονομίας η κυβέρνηση εφάρμοσε δραστικά μέτρα, ενώ παράλληλα έψαχνε απεγνωσμένα για ξένες επενδύσεις έτσι ώστε να ανακουφιστεί η οικονομία μας. Σχεδόν καμία χώρα όμως δεν ήθελε να ρισκάρει να επενδύσει κεφάλαια στην Ελλάδα, ειδικά δεδομένου του γεγονότος πως το χρέος μας ήταν και παραμένει τεράστιο.
Η Κίνα μας το Ανταπόδωσε
Και είπαμε σχεδόν καμία χώρα γιατί η Κίνα αποτέλεσε την εξαίρεση. Οι ρόλοι αναστράφηκαν και από εκεί που οι Έλληνες εφοπλιστές επένδυαν στην ανίσχυρη Κίνα στο τέλος του 20ου αιώνα, οι Κινέζοι επένδυσαν στην οικονομικά εξασθενημένη Ελλάδα στις αρχές του επόμενου. Ο πρώην υπουργός εξωτερικών Νίκος Δένδιας είχε πει πως η Κίνα επένδυσε στην Ελλάδα όταν οι άλλες χώρες δεν πίστεψαν σε εμάς.
Η Ελλάδα τότε πούλησε το 67% του λιμανιού του Πειραιά στην Κίνα, ενός λιμανιού που ελέγχαμε για περισσότερα από 2 χιλιάδες χρόνια. Συγκεκριμένα το ποσοστό παραχωρήθηκε στον όμιλο COSCO, μία κινεζική κρατική εταιρεία ναυτικών μεταφορών εμπορευμάτων. Το λιμάνι του Πειραιά θεωρείται από πολλούς το μαργαριτάρι της Μεσογείου, αφού αποτελεί κόμβος διανομής για ένα τεράστιο δίκτυο που εκτείνεται κατά μήκος όλης της Ευρώπης και φτάνει στην Ασία και την Αφρική. Και τώρα αυτό το κέντρο διανομής ελέγχεται από την κινεζική κυβέρνηση, βοηθώντας την χώρα να κυριαρχήσει σε κάθε κλάδο του παγκόσμιου εμπορίου.
Τα σχέδια της Κίνας για το λιμάνι του Πειραιά είναι ξεκάθαρα: οι Κινέζοι σχεδιάζουν να το μετατρέψουν στο μεγαλύτερο λιμάνι όλης της Ευρώπης και φαίνεται πως βρίσκονται σε καλό δρόμο. Όταν απέκτησαν μερίδιο σε αυτό το 2009 το λιμάνι ήταν το 14ο μεγαλύτερο στην ήπειρό μας, ωστόσο μετά από τις κινεζικές επενδύσεις δισεκατομμυρίων ο Πειραιάς έγινε το 4ο μεγαλύτερο λιμάνι στην Ευρώπη.
Σήμερα οι Κινέζοι έχουν όλα τα απαραίτητα εφόδια για να περάσουν τους Έλληνες εφοπλιστές αποκτώντας τον μεγαλύτερο στόλο πλοίων στον κόσμο. Έχουν τα λιμάνια, έχουν τα απαραίτητα κεφάλαια και έχουν τον έλεγχο του εμπορίου. Ωστόσο εμείς οι Έλληνες έχουμε μείνει στην ιστορία για την ικανότητά μας να αψηφούμε τις πιθανότητες, ακόμη και όταν αυτές είναι εναντίον μας.