Από την άφιξή του στη Νότια Αμερική το 2022, ο ιός Η5Ν1 έχει σκοτώσει περίπου 50.000 θαλάσσιους λέοντες και θαλάσσιους ελέφαντες, έναν μικρό αριθμό δελφινιών στη Χιλή και το Περού, καθώς και τουλάχιστον μισό εκατομμύρια πτηνά στην περιοχή.
Μεγαλύτερη ανησυχία δημιουργεί το γεγονός ότι ο ιός δείχνει να μεταδίδεται μεταξύ θηλαστικών, αν και κάτι τέτοιο δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα με μελέτες.
«Έχει συμβεί σχεδόν σίγουρα» εκτίμησε ο Ρίτσαρντ Ουέμπι, ιολόγος του Ερευνητικού Νοσοκομείου Παίδων «Σεντ Τζουν» στο Μέμφις του Τενεσί.
«Είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθούν τα κρούσματα και οι θάνατοι χωρίς μετάδοση από θηλαστικό σε θηλαστικό» είπε.
Λόγω της ανησυχίας, οι 35 χώρες της Αμερικής στέλνουν ειδικούς και αξιωματούχους στο Ρίο ντε Ζανέιρο της Βραζιλίας όπου θα πραγματοποιηθεί αυτή την εβδομάδα συνάντηση του Παναμερικανικού Οργανισμού Υγείας (PAHO).
Ο οργανισμός πρόκειται να συστήσει την πρώτη επιτροπή για την παρακολούθηση και αντιμετώπιση της γρίπης των πτηνών στην ήπειρο, δήλωσε αξιωματούχος του PAHO στο Reuters.
Ετοιμότητα για εμβόλια
Από την άφιξη του ιού στην Κολομβία τον Οκτώβριο του 2022 έχουν αναφερθεί στην Αμερική δύο κρούσματα σε ανθρώπους, ένα στο Εκουαδόρ και ένα στη Χιλή. Και τα δύο οφείλονταν σε επαφή με άρρωστα πτηνά.
Οι δύο ασθενείς επέζησαν, όμως η γρίπη των πτηνών H5N1 είναι γνωστό ότι σκοτώνει 6 στους 10 ασθενείς.
Ειδικοί εκτίμησαν πάντως ότι ο Παγκόσμιοος Οργανισμός Υγείας είναι απίθανο να αναθεωρήσει προς τα πάνω τον κίνδυνο για τον άνθρωπο, ο οποίος θεωρείται αυτή τη στιγμή «χαμηλός», χωρίς ενδείξεις μετάδοσης μεταξύ ανθρώπων ή μεταλλάξεων που διευκολύνουν την πρόσδεση σε ανθρώπινους υποδοχείς.
Παρόλα αυτά, φαρμακοβιομηχανίες όπως η GSK και η Miderna δηλώνουν έτοιμες να παράγουν εμβόλιο γρίπης των πτηνών για τον άνθρωπο. Εφόσον χρειαστεί, οι μονάδες που παρασκευάσουν εμβόλια για την εποχική γρίπη θα μπορούσαν μέσα σε λίγους μήνες να παραγάγουν εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις ενός εμβολίου για τη γρίπη των πτηνών.
Μεταλλάξεις
«Βλέπουμε [τον ιό] να κάνει μικρά εξελικτικά βήματα που μακροπρόθεσμα κινούνται σε μια δυνητική λοίμωξη των ανθρώπων» δήλωσε ο Ραλφ Βάνστριλς, ειδικός του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Ντέιβις που μελετά τα νοτιοαμερικανικά στελέχη του Η5ν1.
Tον περασμένο Νοέμβριο, ο Βάνστριλς αντίκρισε ένα μακάβριο θέαμα στη χερσόνησο Βάλντεζ της Αργεντινής όπου οι θαλάσσιοι ελέφαντες μεγαλώνουν κάθε χρόνο τα μικρά τους: πάνω από 17.000 νεογέννητα βρέθηκαν νεκρά, σχεδόν το σύνολο των γεννήσεων της αποικίας την περυσινή χρονιά.
Οι ειδικοί θεωρούν εντελώς απίθανο να μολύνθηκαν οι νεογέννητοι θαλάσσιοι ελέφαντες από πτηνά. Το πιθανότερο είναι ότι μολύνθηκαν από τη μητέρα τους, είπαν.
Ο Βάνστριλς είναι μέλος της ερευνητικής ομάδας που ανάρτησε σχέδιο μελέτης για την γρίπη των πτηνών στον δικτυακό τόπο των αμερικανικών Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).
Οι ερευνητές συνέλεξαν δείγματα από νεκρά ζώα της χερσονήσου Βάλντες και συνέκριναν το γονιδίωμα του ιού με δείγματα που είχαν ληφθεί νωρίτερα στη Βόρεια Αμερική και την Ασία.
Εντόπισαν έτσι εννέα νέες μεταλλάξεις, οι οποίες βρέθηκαν αναδρομικά και σε δείγματα που είχαν συλλεχθεί προηγουμένως στη Χιλή και το Περού, χώρες όπου καταγράφηκε μεγάλος αριθμός θανάτων πτηνών και θαλάσσιων λιονταριών.
«Είναι η πρώτη φορά που ο ιός είναι τόσο καλά προσαρμοσμένος στην άγρια ζωή» σχολίασε ο Βάνστριλς. «Είναι σαφές ότι κάθε συνέβη στο Περού και τη βόρεια Χιλή όπου [ο ιός] απέκτησε αυτές τις μεταλλάξεις».
Στη μελέτη τους, οι ερευνητές επισήμαναν ότι οι ίδιες μεταλλάξεις βρέθηκαν και σε ένα από τα δύο ανθρώπινα κρούσματα, έναν 53χρονο άνδρα που ζούσε πολύ κοντά σε ακτή με θαλασσοπούλια.
Το περιστατικό «αναδεικνύει τη δυνητική απειλή που εγκυμονούν αυτοί οι ιοί για τη δημόσια υγεία» γράφουν.
Έλλειμμα επιτήρησης
Με ευκαιρία τη συνάντηση στο Ρίο αυτή την εβδομάδα, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής θα δεχθούν πιέσεις για καλύτερη επιτήρηση της κατάστασης.
Τα αποσπασματικά δεδομένα και οι περιορισμένοι πόροι έχουν δυσκολεύουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν πώς εξαπλώνεται ο ιός σε άγρια ζώα, με τον πραγματικό αριθμό των κρουσμάτων να είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερος από ό,τι έχει αναφερθεί.
Η Βολιβία, για παράδειγμα, δεν κατέγραψε κανένα κρούσμα σε άγριο ζώο το 2023 παρά την παρουσία του ιού σε γειτονικές χώρες, επισήμανε ο Μανουέλ Χοσέ Σάντσεζ Βάσκεζ, συντονιστής επιδημιολογίας για το κτηνιατρικό κέντρο του PAHO.
Η νέα περιφερειακή επιτροπή, η οποία αναμένεται να ανακοινωθεί την Πέμπτη, θα θέσει ως στόχο να καθορίσει πρωτόκολλα για την παρακολούθηση, τη συλλογή και την αναφορά κρουσμάτων. Θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει τη συλλογή εργαστηριακών δεδομένων από διαφορετικές χώρες, είπε ο Σάντσεζ.
«Είμαστε ανήσυχοι και βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση» είπε ο ερευνητής. «Όσο περισσότερο προσαρμόζεται ο ιός στα θηλαστικά, τόσο πιθανότερο είναι να συμβεί μετάδοση στον άνθρωπο».
