Τα κρούσματα της ιλαράς αυξήθηκαν κατά 30 φορές εντός του 2023 σε πολλές χώρες της Ευρώπης, ενώ διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), έχουν εκφράσει ανησυχία για τον κίνδυνο. Ο ΕΟΔΥ δρομολογεί πρόγραμμα ενίσχυσης της ανοσίας του πληθυσμού έναντι της αύξησης των περιστατικών.
«Θέλουμε να ενισχύσουμε την ανοσία στην κοινότητα έναντι της ιλαράς», δηλώνει ο Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, και μέλος του ΕΟΔΥ, Δημήτρης Παρασκευής.
«Χρειαζόμαστε εμβολιαστική κάλυψη ανάλογη με αυτή που είχαμε πριν από την πανδημία, δηλαδή να ξεπερνά το 90%. Στην ιλαρά, επειδή είναι ένα λοιμώδες νόσημα που μεταδίδεται σχετικά εύκολα, όταν έχουμε διακυμάνσεις -δηλαδή πτώση- στην εμβολιαστική κάλυψη, έχουμε τέτοιες εξάρσεις. Δεν είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά», σημειώνει ο κ. Παρασκευής.
Σε «πορτοκαλί» συναγερμό βρίσκεται τις τελευταίες μέρες και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), καθώς η έξαρση της επιδημίας της ιλαράς στη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Ρουμανία και πολλές ακόμη χώρες, δεν αποκλείεται να επηρεάσει και την Ελλάδα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του iatropedia.gr, o ΕΟΔΥ ετοιμάζεται να εφαρμόσει πρόγραμμα ενίσχυσης της εμβολιαστικής κάλυψης στην Ελλάδα, καθώς κατά την περίοδο της πανδημίας δημιουργήθηκε «κενό ανοσίας» σε πολλές ασθένειες – μεταξύ αυτών και στην ιλαρά – λόγω παράλειψης δόσεων εμβολίων.
«Μειώθηκαν οι εμβολιασμοί γιατί ο κόσμος δεν προσερχόταν στα ιατρεία για πράξεις προληπτικού χαρακτήρα, δηλαδή πιο απλά δεν ερχόταν να εμβολιάσει τα παιδιά του», αναφέρει η παιδίατρος και αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής, Άννα Παρδάλη και προσθέτει πως αυτό έχει ως συνέπεια να αυξηθεί ο αριθμός των ανεμβολίαστων:
«Σε σωστή κατεύθυνση είναι ο ΕΟΔΥ, αλλά αυτό δεν μπορούμε να το λύσουμε μέσα σε ένα μήνα. Μέχρι να δοθεί το μήνυμα, να οργανωθούν ξανά οι επισκέψεις στα ιατρεία και να επικαιροποιηθούν τα εμβολιαστικά σχήματα. Υπάρχει κι αυτή η υπερνοσηρότητα τα τελευταία δύο χρόνια που είναι ένα επιπλέον εμπόδιο.
Προγραμματίζεις ένα εμβολιασμό και κολλάει ίωση το παιδί και αναβάλλεται το ραντεβού. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που είναι συνέχεια άρρωστα, μπορεί επί μήνες να αναβάλλεται διαρκώς ο εμβολιασμός τους», σημειώνει η παιδίατρος σε δηλώσεις της στο iatropedia.gr.
«Είναι ένα λοιμώδες νόσημα που μπορεί να ταλαιπωρήσει σημαντικά ένα παιδί και να προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα», προσθέτει ο καθηγητής Δ. Παρασκευής.
«Έχει έντονα εξανθήματα, πολύ υψηλό πυρετό… Είναι ένα νόσημα, όμως, που μπορεί να αποτραπεί μέσω του εμβολιασμού. Δεν είναι σαν τη γρίπη. Το εμβόλιο κατά της ιλαράς είναι απόλυτα ασφαλές και δεν υπάρχει καμία επιφύλαξη για να μην εμβολιαστεί ένα παιδί», προσθέτει.
30.000 κρούσματα ιλαράς στην Ευρώπη εντός του 2023
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα κρούσματα ιλαράς στην Ευρώπη το 2023 άγγιξαν τις 30.000, σε σύγκριση με μόλις 941 κρούσματα που καταγράφηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022.
Σύμφωνα με το ECDC, έξαρση υπάρχει στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλες χώρες με έμφαση σε κοινότητες και κλειστούς πληθυσμούς με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη.
«Ο 1 στους 1.000 πεθαίνει από ιλαρά, σύμφωνα με τους αριθμούς που αφορούν στην παγκόσμια κοινότητα και όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα», λέει η παιδίατρος κα. Παρδάλη και συνεχίζει: «Έχει και πολύ σοβαρές πιθανότητες να νοσηλευτεί κανείς από ιλαρά, το 1 στα 5 κρούσματα μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία σε νοσοκομείο.
Υπολογίζεται ότι είναι νόσος που τα τελευταία 150 χρόνια έχει σκοτώσει πάνω από 200 εκατ. ανθρώπους. Λέγεται επίσης, ότι κάποιοι αρχαίοι πολιτισμοί, όπως ο πολιτισμός των Ίνκας εξαφανίστηκε από μια πολύ μεγάλη επιδημία ιλαράς, σε συνδυασμό και με τις συνθήκες τότε βέβαια», σημειώνει η γιατρός.
Οι επικεφαλής των υγειονομικών υπηρεσιών της Ευρώπης προειδοποιούν ότι τα κρούσματα εξακολουθούν να αυξάνονται και ότι απαιτούνται «επείγοντα μέτρα» για την πρόληψη περαιτέρω εξάπλωσης.
Η επιδημική έξαρση του 2017
Η ιλαρά είναι μια ιδιαίτερα μεταδοτική νόσος. Γι’ αυτό και ιστορικά όποτε μειώνεται η εμβολιαστική κάλυψη προκαλεί ταχύτατα επιδημίες. Τελευταία επιδημική έξαρση της ιλαράς που απασχόλησε την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, αλλά και τη χώρα μας καταγράφηκε το 2017 και άφησε πίσω της θύματα.
Την ίδια χρονιά, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΔΥ, στην Ελλάδα καταγράφηκαν 968 κρούσματα και 2 θάνατοι, με μεγαλύτερη συχνότητα στη νότια Ελλάδα.
Το 77% των κρουσμάτων αφορούσε παιδιά 0 έως 14 ετών, ενώ δεύτερη ηλικιακή ομάδα στον γενικό πληθυσμό, ήταν πολίτες 25 έως 44 ετών.
Η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών ήταν είτε ανεμβολίαστοι επαγγελματίες υγείας είτε ανεμβολίαστοι και ατελώς εμβολιασμένοι πολίτες.
Ο καθηγητής κ. Παρασκευής επισημαίνει στο iatropedia.gr, πως η έξαρση της ιλαράς είναι κάτι που απασχολεί σημαντικά τα υγειονομικά συστήματα:
«Το ’17 η μεγάλη έξαρση της ιλαράς σε τόσες πολλές χώρες ήταν μια πολύ ανησυχητική κατάσταση, γιατί η επιδημία έπληξε και τη χώρα μας και είχαμε και θύματα, όχι μόνο κρούσματα. Στην Ευρώπη είχαμε ένα σημαντικά μεγάλο αριθμό θανάτων από ιλαρά την ίδια περίοδο», σημειώνει ο ίδιος.
Η ιλαρά κάνει εύκολα επιδημίες και έχει επιπλοκές
Σύμφωνα με την παιδίατρο κα. Παρδάλη, η νόσος είναι πολύ μεταδοτική. Ένας μόνο άνθρωπος μπορεί να μολύνει 8 έως 12 άτομα.
«Αν είμαστε σε ένα δωμάτιο 10 άτομα που δεν έχουμε εμβολιαστεί ή δεν έχουμε νοσήσει για να έχουμε αντισώματα, θα νοσήσουν οι 9 από τους 10. Άρα η ιλαρά κάνει πολύ εύκολα επιδημίες και επηρεάζεται και η κοινότητα. Μπορεί να φέρει μια πολύ μεγάλη επιδημιολογική επιβάρυνση», λέει η παιδίατρος.
Τέλος, δεν είναι καθόλου μια «απλή παιδική ασθένεια», όπως νομίζουν ορισμένοι γονείς καθώς κάνει αρκετές και σοβαρές επιπλοκές, προσθέτει η ειδικός:
«Η ιλαρά γενικά να ξέρετε είναι πολύ “άτιμο” πράγμα. Κάνει σοβαρές επιπλοκές, όπως είναι η πνευμονία που είναι και η αιτία θανάτου, αλλά και εγκεφαλίτιδες, οι οποίες μπορεί να έχουν και νευρολογικά υπολείμματα. Και μάλιστα υπάρχει και ένα ειδικό είδος εγκεφαλίτιδας που είναι η υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα (ΥΣΠ) μια σπάνια μορφή χρόνιας, προοδευτικής φλεγμονής του εγκεφάλου, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί και μετά από 20 χρόνια και καταλήγει συνήθως σε θάνατο», σημειώνει η αντιπρόεδρος των ελευθεροεπαγγελματιών παιδιάτρων.
Το εμβόλιο της ιλαράς
Στην Ελλάδα, το εμβόλιο ιλαράς κυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του ’70, εντάχθηκε στο Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών το 1981 και το 1989 εντάχθηκε ως τριπλό εμβόλιο ιλαράς – παρωτίτιδας – ερυθράς (MMR).
Γίνεται σε δύο δόσεις:
- η πρώτη δόση μεταξύ 12 και 15 μηνών
- η δεύτερη μεταξύ 2 και 4 ετών, το αργότερο.
«Υπάρχει και οδηγία να ελέγχουν και οι ενήλικες το εμβολιαστικό τους καθεστώς γιατί κάποιοι μπορεί να μην έχουν εμβολιαστεί, να μην έχουν κάνει και τις δύο δόσεις. Τη δεκαετία του ’80 εισήχθη η σύσταση για τις δύο δόσεις, οπότε κάποιοι μεγαλύτεροι σε ηλικία μπορεί να είχαν κάνει μόνο μία δόση. Αυτό μπορεί να το ελέγξει κανείς -αν δεν έχει το παιδικό του βιβλιάριο- κάνοντας έλεγχο αντισωμάτων», λέει η κα. Άννα Παρδάλη.
Ο εμβολιασμός είναι διά βίου. Οι επιστήμονες καλούν τους γονείς που έχουν αμελήσει δόσεις του εμβολίου MMR να σπεύσουν να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό των παιδιών τους.
