Η Ελλάδα προωθεί σχέδια για υπεράκτιες εξορύξεις υδρογονανθράκων που απειλούν θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές και τα απειλούμενα εμβληματικά είδη που ζουν εκεί, όπως οι φάλαινες, τα δελφίνια και η θαλάσσια χελώνα Caretta caretta.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να ζητήσει από την Ελλάδα να λογοδοτήσει και να διασφαλίσει την προστασία των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και της βιοποικιλότητας της περιοχής.
Η εύνοια που επιδεικνύει η Ελλάδα στα σχέδια εξόρυξης υδρογονανθράκων έρχεται σε αντίθεση με τις δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη στη 28η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28), στην οποία παρουσίασε την χώρα ως πρωτοπόρο στον τομέα της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.
Οι τρεις περιβαλλοντικές οργανώσεις υπέβαλαν επίσημη καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της Ελλάδας για συστηματικές παραβιάσεις της ενωσιακής νομοθεσίας μέσα από τις εγκρίσεις προγραμμάτων έρευνας και εξόρυξης πετρελαίου και ορυκτού αερίου σε θαλάσσιες περιοχές της χώρας. Οι οργανώσεις ClientEarth, WWF Ελλάς και Greenpeace Ελλάς καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει άμεση δράση και να επισημάνει προς την Ελλάδα ότι τέτοιες πρακτικές επηρεάζουν σοβαρά το φυσικό περιβάλλον. Έμφαση δίνεται στις θαλάσσιες περιοχές της Κρήτης και του Ιονίου, οι οποίες αποτελούν σημαντικούς βιοτόπους για εμβληματικά θαλάσσια είδη.
Η νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία της φύσης υποχρεώνει τις ελληνικές αρχές να αξιολογούν δεόντως τις επιπτώσεις που θα έχουν αυτά τα προγράμματα στις προστατευόμενες περιοχές του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000, πριν τα εγκρίνουν. Ωστόσο, σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, η ελληνική κυβέρνηση, με τη στήριξη του ελληνικού κοινοβουλίου και του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου (ΣτΕ), επιμένει να επιτρέπει προγράμματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη θάλασσα, δίχως να αξιολογεί δεόντως τις επιπτώσεις τους.
Τα επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι τέτοιες επιβλαβείς δραστηριότητες, που περιλαμβάνουν σεισμική έρευνα (με πρόκληση ισχυρής ηχητικής ρύπανσης), γεώτρηση και αύξηση του αριθμού των πλοίων στην περιοχή, είναι πιθανό να θέσουν σε κίνδυνο τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές και να απειλήσουν τα είδη που ζουν εκεί βρίσκονται υπό εξαφάνιση, όπως φάλαινες, δελφίνια, φώκιες και θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta. Αυτά τα είδη ζουν στην Ελληνική Τάφρο, μία από τις πιο σηµαντικές περιοχές για τον θαλάσσιο φυσικό πλούτο της Ελλάδας, αλλά και της ανατολικής Μεσογείου, που εκτείνεται σε ολόκληρο το Ιόνιο Πέλαγος, τη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης, και φτάνει µέχρι και τις ακτές της Ανατολίας στην Τουρκία. Παράλληλα, οι επιπτώσεις από τις έρευνες και πιθανά ατυχήματα μπορεί να επηρεάσουν ολόκληρη την περιοχή μέχρι την Ιταλία. Επιπλέον πέραν των άμεσων επιπτώσεων στη θαλάσσια ζωή, το ενδεχόμενο ενός ατυχήματος θα προκαλέσει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις.
Σε ομιλία του την προηγούμενη εβδομάδα στην 28η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28), ο Έλληνας πρωθυπουργός παρουσίασε την χώρα ως πρωτοπόρο στον τομέα της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Αναφέρθηκε στη θετική επίδοση της χώρας στην επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, παρέλειψε να αναφέρει τη διαρκή και σταθερή υποστήριξη της χώρας σε προγράμματα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται τώρα να ζητήσει ευθύνες από την Ελλάδα και να διασφαλίσει την προστασία των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και της βιοποικιλότητας που ζει στα ελληνικά ύδατα.
Ο Francesco Maletto, δικηγόρος της ClientEarth για τα θαλάσσια οικοσυστήματα, δήλωσε: “Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορεί να παραμένει αδρανής τη στιγμή που η Ελλάδα παραβιάζει συστηματικά τους νόμους της ΕΕ προς όφελος των δραστηριοτήτων έρευνας και εκμετάλλευσης πετρελαίου και αερίου. Το ελληνικό κράτος απέτυχε στην άσκηση του καθήκοντός του να προστατεύσει την φυσική του κληρονομιά. Είναι απαράδεκτο να εγκρίνονται δραστηριότητες πετρελαίου και αερίου χωρίς να αξιολογούνται οι επιπτώσεις που θα έχουν στις προστατευόμενες περιοχές και στα εμβληματικά απειλούμενα είδη. Το ελληνικό κράτος έχει νομική υποχρέωση να προστατεύσει αυτές τις περιοχές και τη θαλάσσια βιοποικιλότητα σε όλα τα ύδατά του – είναι καιρός η Επιτροπή να αναζητήσει ευθύνες από την Ελλάδα.”
Η Άννα Βαφειάδου, υπεύθυνη νομικού τομέα στο WWF Ελλάς, δήλωσε: “Όταν πρόκειται για την αδειοδότηση της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη χώρα μας, οι διαδικασίες έγκρισης που ακολουθούνται περιλαμβάνουν χαριστικούς όρους που θέτουν ξεκάθαρα σε κίνδυνο πολύτιμες περιοχές της βιοποικιλότητας, όπως είναι η Ελληνική Τάφρος. Τη στιγμή που η Ανατολική Μεσόγειος είναι μία περιοχή με ραγδαίες αλλαγές των κλιματικών συνθηκών, δεν υπάρχει χώρος για νέα έργα πετρελαίου και ορυκτού αερίου. Καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τιμήσει τον ρόλο της, διαφυλάσσοντας τις Συνθήκες της ΕΕ και διασφαλίζοντας υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας και μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης. Ενθαρρύνουμε, επίσης, έντονα την ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί μια εμπροσθοβαρή προσέγγιση, εγκαταλείποντας τα ορυκτά καύσιμα και προσκαλώντας όλες τις γειτονικές χώρες σε συνεργασία για ένα βιώσιμο μέλλον”.
Ο Κωστής Γριμάνης, υπεύθυνος για θέματα ενέργειας και κλίματος στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace δήλωσε: “Η επιστήμη σήμερα δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφής: αν θέλουμε να αποφύγουμε τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, από εδώ και στο εξής δεν θα πρέπει να ξεκινήσουν νέα έργα πετρελαίου και ορυκτού αερίου. Η προστασία και η αποκατάσταση του φυσικού μας κόσμου παίζει καθοριστικό ρόλο προκειμένου να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, και αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις τρέχουσες επιλογές της Ελλάδας να επενδύσει σε έργα εξόρυξης πετρελαίου και ορυκτού αερίου. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να χάσουμε ούτε σπιθαμή θαλάσσιων οικοσυστημάτων και βιοποικοιλότητας, εξαιτίας της βιομηχανίας των ορυκτών καυσίμων. Η ζωή μας εξαρτάται από αυτό.”
Σημειώσεις προς συντάκτες
● Η ClientEarth, το WWF Ελλάς και η Greenpeace Ελλάς ζητούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ξεκινήσει τις διαδικασίες επί παραβάσει εναντίον της Ελλάδας. Μια διαδικασία επί παραβάσει ενεργοποιείται όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει ότι ένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ. Τα κράτη μέλη της ΕΕ θεωρούνται ότι παραβιάζουν το ευρωπαϊκό δίκαιο, είτε εάν αποτύχουν να το εφαρμόσουν, είτε εάν υιοθετήσουν εθνικούς νόμους ή διοικητικές πρακτικές που είναι ασύμβατες με το ευρωπαϊκό δίκαιο.
● Το δίκτυο Natura 2000 είναι ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών που καλύπτουν τα πιο πολύτιμα και απειλούμενα είδη και ενδιαιτήματα της Ευρώπης. Αποτελεί το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο, εκτείνεται σε όλα τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα. Οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 ορίζονται σύμφωνα με την σύμφωνα με την Οδηγία για τους Οικοτόπους και την Οδηγία για τα πτηνά.
● Τα προγράμματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην Ελλάδα μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις όπως η καταστροφή και υποβάθμιση θαλάσσιων και παράκτιων οικοτόπων, ρύπανση, πετρελαιοκηλίδες, αύξηση της κίνησης πλοίων και πιθανή πρόσκρουση με θαλάσσια είδη, υποθαλάσσιο θόρυβο, σφράγιση και εγκατάλειψη φρεάτων εξόρυξης. Επίσης υπάρχει πιθανότητα εκρήξεων με καταστροφική επίπτωση με μεγάλη έκταση.
● Τα νέα έργα εκμετάλλευσης πετρελαίου και ορυκτού αερίου δεν συμβαδίζουν με τους στόχους για την κλιματική ουδετερότητα, σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) και τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA). Επιπλέον, στην Ελλάδα, τα προγράμματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων προωθούνται εις βάρος της ελληνικής φύσης και κατά παράβαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
● Η Ελληνική Τάφρος φιλοξενεί επτά είδη θαλάσσιων θηλαστικών, και συγκεκριµένα έξι κητώδη και τη Μεσογειακή φώκια. Αποτελεί έναν από τους κρισιµότερους βιότοπους της Μεσογείου για τις θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta καθώς επίσης και το κύριο ενδιαίτημα του υποπληθυσμού φυσητήρων (Physeter macrocephalus) της Μεσογείου. Ο φυσητήρας έχει αξιολογηθεί ως κινδυνεύον είδος και εκτιμάται ότι σε ολόκληρη την ανατολική λεκάνη της Μεσογείου ζουν λιγότερα από 200 άτομα με την Ελληνική Τάφρο να αποτελεί τον μοναδικό γνωστό τόπο αναπαραγωγής του. Η Ελληνική Τάφρος αποτελεί, επίσης, τη μεγαλύτερη από τις πέντε περιοχές υψηλής πληθυσμιακής πυκνότητας του ευάλωτου ζιφιού (Ziphius cavirostris) στη Μεσόγειο, ενώ επίσης στην Ελληνική Τάφρο συναντώνται, πτεροφάλαινες, ρινοδέλφινα, κοινά δελφίνια, σταχτοδέλφινα, ζωνοδέλφινα και στενόρυγχα δελφίνια, μεσογειακές φώκιες, αλλά και θαλάσσιες χελώνες. Η τεράστια περιβαλλοντική σημασία της έχει αναγνωριστεί από διεθνείς συμφωνίες, όπως η Συμφωνία για τη Διατήρηση των Κητωδών της Μαύρης Θάλασσας, της Μεσογείου και της Συγκείμενης Ζώνης του Ατλαντικού (ACCOBAMS).
