Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας είναι κοινή διαπίστωση ότι βελτιώθηκαν σημαντικά μετά την Σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Λιθουανία και την αποδοχή εισόδου της Σουηδίας στη Συμμαχία από τον Ερντογάν.
Έκτοτε σταδιακά γίνονται κινήσεις από πλευράς Ουάσιγκτον επαναπροσέγγισης με την Άγκυρα στα πλαίσια της "στρατιωτικής διπλωματίας", με ποιό πρόσφατη, την άφιξη του μεγαλύτερου αεροπλανοφόρου του Πολεμικού Ναυτικού τους, USS Gerald R. Ford, στην Αττάλεια αρκετές ημέρες πριν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήσει τον Ρώσο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Σότσι.
Η "ναυτική διπλωματία" των ΗΠΑ με αποδέκτη την Τουρκία
Σε σχετικό με το θέμα άρθρο Διεθνές ΜΜΕ, επισημαίνει ότι είχε προηγηθεί την περασμένη εβδομάδα η αποστολή του υπόψιν αεροπλανοφόρου στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή πλησίον Καστελορίζου, για συμμετοχή σε κοινές ασκήσεις με πλοία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, ως σημάδι προσέγγισης μεταξύ των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ, αναφέροντας:
"Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία Τζεφ Φλέικ φιλοξένησε τον Selcuk Bayraktar, Διευθύνοντα Σύμβουλο της εγχώριας κατασκευής drone Baykar και γαμπρό του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο USS Gerald R. Ford κατά τη διάρκεια μιας συνδυασμένης εκπαίδευσης με την ναυαρχίδα του τουρκικού ναυτικού TCG Anadolu την περασμένη εβδομάδα.
Το Ford συνεργάστηκε επίσης με μια σειρά από τουρκικά πολεμικά πλοία, F-16, δεξαμενόπλοια ανεφοδιασμού KC-135 και P-72 την περασμένη εβδομάδα προτού αγκυροβολήσει το αμερικανικό αεροσκάφος στα ανοιχτά της Αττάλειας, όπου «θα φιλοξενήσει ξανά τοπικούς αξιωματούχους και στρατιωτικούς ηγέτες για δείπνο, ως δείγμα της εκτεταμένης συμμαχίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας», δήλωσε την Παρασκευή το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ.
Ένα μέλος της Ομάδας Carrier Strike του Ford, το καταδρομικό USS Normandy με κατευθυνόμενους πυραύλους, κατευθύνθηκε προς τη Ναυτική Βάση Aksaz πλησίον της Μαρμαρίδος το Σάββατο, μετά από σχεδόν ένα μήνα εκπαίδευσης στο πλευρό του τουρκικού ναυτικού.
Οι ασκήσεις περιλάμβαναν σενάρια αντιαεροπορικής άμυνας και ανθυποβρυχιακού πολέμου, ανέφερε το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ.
Νωρίτερα αυτό το μήνα στην Κωνσταντινούπολη, ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Τουρκία, Flake και ο Διοικητής του έκτου στόλου των ΗΠΑ, Αντιναύαρχος Thomas Ishee φιλοξένησαν Τούρκους αξιωματούχους στο πλοίο διοίκησης και ελέγχου USS Mount Whitney μετά την άφιξή του στο λιμάνι στις 18 Αυγούστου.
Η τελευταία αναφερόμενη επίσκεψη του Whitney στην Τουρκία στα τέλη του 2021, προκάλεσε την αποδοκιμασία του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ενόψει της εισβολής της χώρας του στην Ουκρανία.
Η σημασία των κοινών ναυτικών ασκήσεων στην επαναπροσέγγιση των δύο χωρών
Η "ναυτική διπλωματία" της Ουάσιγκτον έρχεται εν μέσω αυτού που οι αξιωματούχοι και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού βλέπουν ως ευκαιρία να επιδιορθώσουν τους δεσμούς μεταξύ των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ.
Μια δικομματική ομάδα βουλευτών ,οι εκπρόσωποι Joe Wilson (R-SC), Dean Phillips (D-Minn.) και Victoria Spartz (R-Ind.), συναντήθηκαν με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του τουρκικού κοινοβουλίου, Fuat Oktay την περασμένη εβδομάδα στην Άγκυρα για να συζητήσουν τρόπους προόδου σχετικά με το σχέδιο της κυβέρνησης Μπάιντεν να πουλήσει μαχητικά αεροσκάφη F-16 και κιτ αναβάθμισης αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αναβάθμιση του στόλου της Τουρκίας, ανέφερε η Hurriyet.
Η Τουρκία φλερτάρει όλο και περισσότερο με τη Ρωσία από τότε που αποβλήθηκε από το πρόγραμμα των Ηνωμένων Πολιτειών F-35 Joint Strike Fighter το 2019, αφού η Άγκυρα αγόρασε το αντιπυραυλικό αμυντικό σύστημα S-400 της Μόσχας παρά τις προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον.
Πριν αποχωρήσει από την εξουσία, η κυβέρνηση Τραμπ θέσπισε κυρώσεις, στον κύριο οργανισμό αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας ως απάντηση. Οι δεσμοί παραμένουν τεταμένοι από τότε.
Οι πικρές δημόσιες κατηγορίες που εξέφρασε η κυβέρνηση του Ερντογάν ως απάντηση στις πολιτικές των ΗΠΑ, όπως η συνεχιζόμενη στρατιωτική υποστήριξή της στους Κούρδους μαχητές της Συρίας στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους στα νοτιοανατολικά σύνορα της Τουρκίας, δεν βοήθησαν την υπόθεση του Ερντογάν στο Κογκρέσο, όπου ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, γερουσιαστής Bob Menendez (D-NJ) δεσμεύτηκε να μπλοκάρει την πρόταση πώλησης F-16 της κυβέρνησης Μπάιντεν.
Οι περιορισμοί σε μεγάλες πωλήσεις όπλων των ΗΠΑ στην Τουρκία έχουν ενθαρρύνει την κυβέρνηση του Ερντογάν να ενισχύσει την εγχώρια αμυντική βιομηχανία της χώρας. Η Τουρκία έχει αναδειχθεί γρήγορα ως ηγέτης στις εξαγωγές οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών τα τελευταία χρόνια, με τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα της Baykar να αποδεικνύονται κομβικά στις συγκρούσεις από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ έως τη Λιβύη.
Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ενίσχυσε περαιτέρω τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας για την Ουάσιγκτον.
Η Άγκυρα χρησιμοποίησε την αναδυόμενη θέση της μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας πέρυσι για να διαπραγματευτεί μια συμφωνία σύμφωνα με την οποία η Μόσχα θα επέτρεπε στα ουκρανικά πλοία να εξάγουν τα απαραίτητα σιτηρά στο εξωτερικό μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Το Κρεμλίνο αποχώρησε από αυτή τη συμφωνία τον περασμένο μήνα προτού εξαπολύσει μια σειρά από χτυπήματα σε ουκρανικά σιλό σιτηρών στον Δούναβη, εγείροντας ανησυχίες ότι η αστάθεια στις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το status quo σε περιοχές όπως η Βόρεια Αφρική.
Τι ακολουθεί;
Η χειρονομία "καλής θέλησης" από την Ουάσιγκτον έρχεται λίγες μέρες πριν ο Ερντογάν προγραμματιστεί να συναντήσει τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν στο Σότσι την επόμενη εβδομάδα, σε μια προσπάθεια να πείσει τη Ρωσία να επιστρέψει στη συμφωνία για τα σιτηρά.
Η Σύνοδος κορυφής στο Σότσι έρχεται καθώς ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται να έχει καταφέρει ένα σημαντικό πλήγμα κατά της διαφωνίας εντός του στενού του κύκλου με το θάνατο ηγετών της παραστρατιωτικής οργάνωσης Βάγκνερ.
Ο Μπάιντεν και ο Ερντογάν έχουν προγραμματιστεί να παρευρεθούν στη Σύνοδο Κορυφής της G20 τον επόμενο μήνα στο Νέο Δελχί, αν και καμία πλευρά δεν έχει επιβεβαιώσει μια συνάντηση.
Τον περασμένο μήνα, ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι θα άρει την επί χρόνια προσπάθεια της Σουηδίας να ενταχθεί στη συμμαχία του ΝΑΤΟ μετά από συνάντηση με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στη Λιθουανία, δημιουργώντας ελπίδες και στις δύο πρωτεύουσες για ευρύτερη προσέγγιση.
Το τουρκικό κοινοβούλιο αναμένεται να ψηφίσει σχετικά με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, μετά την επαναλειτουργία του τον Οκτώβριο.
Τέλος την περασμένη εβδομάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Τουρκία και άλλοι 20 σύμμαχοι ξεκίνησαν μια μεγάλη αεροπορική άσκηση και αερομεταφερόμενης ετοιμότητας στη Γεωργία με σκοπό να αναπτύξουν «μάχιμες αξιόπιστες» δυνάμεις στη χώρα προκειμένου «να ενισχύσουν τις αμυντικές τους προσπάθειες και να αποτρέψουν την Ρωσική επιθετικότητα στην Μαύρη Θαλάσσια.
Η κατάσταση στην Κύπρο
Ωστόσο η κατάσταση στην Κύπρο και η πρόσφατη σύγκρουση μεταξύ των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ και των τουρκοκυπριακών δυνάμεων σχετικά με ένα αμφιλεγόμενο νέο οδικό έργο δεν εξυπηρετεί την ηρεμία στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, την ώρα που οι ΗΠΑ συνεχίζουν να ενισχύουν τους δεσμούς τους με την Κυπριακή κυβέρνηση, παρά τις δημόσιες αντιρρήσεις από την τουρκική κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια.
Παράλληλα με τα παραπάνω, το Αμερικανικό αντιτορπιλικό USS Roosevelt με κατευθυνόμενους πυραύλους ελλιμενίστηκε στη Λάρνακα την Παρασκευή.
Συμπέρασμα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι υπάρχει κινητικότητα αναφορικά με την επαναπροσέγγιση ΗΠΑ-Τουρκίας και την βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών, ενώ το θέμα πώλησης των F-16 BLOCK-70 από την Ουάσιγκτον στην Άγκυρα βρίσκεται σε λίαν προχωρημένο στάδιο, ωστόσο δεν αναμένουμε να κοινοποιηθεί-πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε ενέργεια-κίνηση στο θέμα των F-16, πριν το τουρκικό κοινοβούλιο τον Οκτώβριο, ψηφίσει υπέρ της αποδοχής εισόδου της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Σε τέτοια περίπτωση αναμένουμε στη συνέχεια την προσπάθεια υλοποίησης από πλευράς Μπάϊντεν την πώλησης των F-16 στην Τουρκία με ή χωρίς την παράκαμψη του Αμερικανικού Κογκρέσου, πράγμα που αντιλαμβανόμαστε ότι είναι εξαιρετικής σημασίας για την Ελλάδα.
Θέμα επίσης εξέχουσας σημασίας για την χώρα μας ενόψει των συζητήσεων Μητσοτάκη-Ερντογάν για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ Ελλάδας-Τουρκίας, είναι οι θαλάσσιες περιοχές όπου θα ασκούνται εφεξής οι ναυτικές δυνάμεις των ΗΠΑ με τις αντίστοιχες της Ελλάδας και της Τουρκίας στη ΝΑ Μεσόγειο, τόσο ανατολικότερα του 28ου μεσημβρινού, όπου βρίσκεται το Σύμπλεγμα Καστελορίζου, με την υφαλοκρηπίδα- ΑΟΖ του βάσει του Δικαίου της θάλασσας να συνορεύει θαλάσσια με την αντίστοιχη υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ της Κύπρου, αλλά και δυτικότερα του 28ου μεσημβρινού, όπου υπόψιν η χώρα μας έχει ήδη προβεί σε μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, όπου όμως είναι εν μέρη περιοχή οριοθετημένη μεταξύ Τουρκίας-Λιβύης με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Κοινώς οι μελλοντικές θαλάσσιες περιοχές άσκησης του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού με το Ελληνικό και Τουρκικό πολεμικό ναυτικό αντίστοιχα, εκατέρωθεν του 28ου Μεσμβρινού στη ΝΑ Μεσόγειο, θα υποδηλώσουν την Αμερικανική βούληση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ Ελλάδας-Τουρκίας.
