Οι εντάσεις έχουν κλιμακωθεί μεταξύ της Τεχεράνης και του καθεστώτος των Ταλιμπάν στην Καμπούλ σχετικά με τη διανομή των κοινών τους υδάτων. Καθώς το Ιράν αντιμετωπίζει αυξανόμενα προβλήματα λειψυδρίας, το Αφγανιστάν προσπαθεί να φράξει τις πηγές νερού όσο το δυνατόν περισσότερο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την άρδευση γεωργικών εκτάσεων.
CONTINUE READING
Οι Ταλιμπάν ετοιμάζονται για νέα σύγκρουση κατά των Ιρανών σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση στην περιοχή
Προερχόμενος από την οροσειρά Χίντου Κους του Αφγανιστάν, ο ποταμός Χελμάντ είναι ο μεγαλύτερος ποταμός του Αφγανιστάν που ρέει σε όλη τη χώρα προτού κατέβει στα σύνορα με το Ιράν και καταλήγει στη λίμνη Χαμούν που είναι προσβάσιμη και από τις δύο πλευρές. Για αιώνες, υπήρξε κύρια πηγή πόσιμου νερού, αλιείας και άρδευσης και για τις δύο χώρες. Η αφγανο-ιρανική συνθήκη για το νερό του ποταμού Χελμάντ του 1973 ορίζει ότι το Αφγανιστάν πρέπει να παραδίδει νερό στο Ιράν με μέσο ετήσιο μέσο όρο 820 κυβικών μέτρων υπό κανονικές συνθήκες. Ενώ και τα δύο μέρη υπέγραψαν αυτή τη συνθήκη, δεν επικυρώθηκε ποτέ. Αυξάνοντας τη σκοτεινότητα της διαμάχης, το άρθρο V του εγγράφου αναφέρει ότι το Αφγανιστάν έχει την πλήρη ιδιοκτησία της υπόλοιπης παροχής νερού.
Οι όροι και η εφαρμογή της συνθήκης είναι μια γκρίζα ζώνη που έχει προκαλέσει τη διαμάχη για το νερό Ιράν-Αφγανιστάν. Στα τέλη Μαΐου, δύο Ιρανοί υπάλληλοι ασφαλείας και ένας μαχητής των Ταλιμπάν σκοτώθηκαν σε σφοδρή ανταλλαγή πυροβολισμών στα σύνορα. Στη συνέχεια, οι ιρανικές αρχές έκλεισαν τον συνοριακό σταθμό Μιλάκ-Ζαράνζ, που είναι μια σημαντική εμπορική διέλευση, μέχρι νεωτέρας.
Λίγες εβδομάδες πριν από αυτή τη σύγκρουση, ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραΐσι είχε προειδοποιήσει τους Ταλιμπάν να μην παραβιάσουν τα δικαιώματα του Ιράν στο νερό. Διαφωνώντας με την κατασκευή φραγμάτων, ο Ραΐσι πρότεινε αντ 'αυτού οι Ταλιμπάν να επιτρέψουν στους Ιρανούς υδρολόγους να ελέγχουν τη στάθμη του νερού.
Σε απάντηση, ο Αμίρ Χαν Μουτακί, υπουργός Εξωτερικών των Ταλιμπάν, είχε πει ότι το Ιράν θα πρέπει να συμμετάσχει σε «πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλίες αντί να κάνει θορύβους». Πέρυσι, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν είχε συζητήσει με τον Μουτακί τα δικαιώματα του ποταμού Χελμάντ, αλλά οι Ταλιμπάν συνεχίζουν να σχεδιάζουν περισσότερα φράγματα.
CONTINUE READING
Αφγανιστάν: Οι Ταλιμπάν σκότωσαν τον επικεφαλής του ISIS που βομβάρδισε το αεροδρόμιο της Καμπούλ
Προφανώς, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί μετά το άνοιγμα το 2021 του φράγματος Καμάλ Χαν στην περιοχή Τσαχάρ Μπουρζάκ. Ενώ βελτιώνει την υδάτινη ασφάλεια του Αφγανιστάν, έχει γίνει περιβαλλοντική ανησυχία για το Ιράν που πλήττεται από την ξηρασία. Κατά την ορκωμοσία του, ο τότε Πρόεδρος Ασράφ Γκάνι είπε: «Το Αφγανιστάν δεν θα δίνει πλέον δωρεάν νερό σε κανέναν, επομένως το Ιράν θα πρέπει να παρέχει καύσιμα στους Αφγανούς με αντάλλαγμα νερό».
Πρακτικά, το πρόβλημα είναι απίθανο να τελειώσει εάν κατασκευαστούν περισσότερα μεγάλα έργα φραγμάτων στην αφγανική πλευρά για να περιοριστεί η ροή του νερού στη λεκάνη του Σιστάν, ενώ η νοτιοανατολική περιοχή του Ιράν που έχει πληγεί περισσότερο συνεχίζει να ξηραίνεται. Στο παρελθόν, η λειψυδρία τροφοδότησε τις διαμαρτυρίες των αγροτών στο Ιράν.
Κλιμάκωση και επιπτώσεις για την περιοχή
Ο Αφγανός αναλυτής Τόρεκ Φαρχάντι με έδρα τη Γενεύη είπε στο Al-Monitor ότι τόσο το Ιράν όσο και οι Ταλιμπάν δεν θέλουν να κλιμακώσουν την κατάσταση. «Το Ιράν έχει αρκετούς εχθρούς στην περιοχή και πέρα από αυτήν, και γνωρίζει ότι δεν είναι σοφό να ανοίξει ένα μέτωπο πολέμου με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Οι Ταλιμπάν θέλουν επίσης να δώσουν μια εικόνα ειρηνικού Αφγανιστάν καθώς και καλής γειτονίας και ως εκ τούτου, δεν θα εμπλακούν σε μεγαλύτερης κλίμακας στρατιωτικές εχθροπραξίες με το Ιράν», είπε.
Στο μεταξύ, η αφγανική πλευρά των συνόρων γίνεται μια από τις πιο παραγωγικές γεωργικές περιοχές της χώρας και πάνω από όλα, η Καμπούλ αποφάσισε να κατασκευάσει περισσότερα φράγματα.
«Στο Αφγανιστάν, αρκετές νοτιοδυτικές επαρχίες αρδεύονται από αυτό το ρεύμα και σχεδόν 11 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται νερό. Όλοι γνωρίζουν ότι ολόκληρη η περιοχή της Νότιας Ασίας βαδίζει σε μια βόμβα λειψυδρίας, αλλά με καλές σχέσεις η κρίση του νερού μπορεί να αντιμετωπιστεί με το Ιράν», είπε ο Φαρχάντι.
Κατά τη γνώμη του, η κρίση του νερού είναι διαχειρίσιμη, παρόλο που η συνθήκη του ποταμού Χελμάντ υπογράφηκε υπό τον αείμνηστο βασιλιά Ζαχίρ Σαχ πριν από 50 χρόνια και «ικανοποιεί την κατάσταση». Αντίθετα, ο Φαρχάντι αισθάνεται ότι το Ιράν δεν έχει διαχειριστεί καλά τους υδάτινους πόρους του και «οφείλει καλύτερη παροχή υπηρεσιών στον πληθυσμό του στο Σιστάν-Μπαλοχιστάν».
«Στο Ιράν, το νερό από το Αφγανιστάν είναι αναγκαιότητα, αλλά το ίδιο το νερό είναι ένα πολιτικό ζήτημα όπου το καθεστώς έχει καταγράψει ελλείψεις στη διαχείρισή του για πολλά χρόνια», σημείωσε.
Έχοντας υπόψη τον τρέχοντα ειρηνευτικό ρόλο του Πεκίνου μεταξύ των στενών του συμμάχων, ο Φαρχάντι τόνισε επίσης τις ευρύτερες επιπτώσεις για την περιοχή. «Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, ολόκληρη αυτή η περιοχή γίνεται όλο και περισσότερο η ζώνη επιρροής της Κίνας και επηρεάζει τόσο το Ιράν όσο και το Αφγανιστάν. Θα ζητήσει από τις δύο χώρες να μετριάσουν αυτή τη σύγκρουση και να συνεννοηθούν», πρόσθεσε.
Δεδομένου ότι η ψήφιση της συνθήκης του ποταμού Χελμάντ δεν οδήγησε σε ειρηνική επίλυση, οι δύο πλευρές πρέπει να βρουν τρόπους για να διευθετήσουν το ζήτημα, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη πρόκληση που θέτει η κλιματική αλλαγή και η ξηρασία που προκύπτει. Προτάθηκαν κοινοί υδρομετρικοί σταθμοί για τη βελτίωση του συστήματος και επιτεύχθηκε συμφωνία κατά την 21η συνεδρίαση της Μικτής Επιτροπής Επιτρόπων του ποταμού Χελμάντ τον Νοέμβριο του 2019. Συμφωνήθηκε χρονοδιάγραμμα για την κατασκευή των σταθμών, αλλά δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Δεδομένου ότι η αβεβαιότητα συνεχίζεται, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο κι άλλων συγκρούσεων. «Πολλά εξαρτώνται από το πώς χειρίζονται αυτό το ζήτημα οι Ταλιμπάν. Μπορεί τελικά να καταλήξει σε στρατιωτική αντιπαράθεση, αλλά δεδομένης της ανάγκης για πολιτική βούληση, η συνολική εκτίμηση είναι ότι δεν θα συμβεί αν δεν επαναληφθούν προκλήσεις», κατέληξε ο ειδικός.
