Η Σερβία είναι μια από τις χώρες όπου η ρωσική προπαγάνδα έχει βρει ευνοϊκό έδαφος. Γιατί η Σερβία; Ο λόγος είναι οι στενοί πολιτιστικοί και γεωπολιτικοί δεσμοί με τη Ρωσία. Στη συνέχεια, θα αναλύσουμε τις κύριες αφηγήσεις που διαδίδονται από τη Ρωσική Ομοσπονδία στη Σερβία και τι επιπτώσεις έχουν στην κοινωνία.
CONTINUE READING
Πρωθυπουργός Σερβίας: “Είμαστε στα πρόθυρα ένοπλης σύγκρουσης”-Μασκοφόροι επιτέθηκαν σε δημοσιογράφους στο Β. Κόσοβο
Τι ενώνει τη Ρωσία και τη Σερβία;
Ιστορικά, η Σερβία ήταν ανέκαθεν σημαντική γεωστρατηγική σημασία για τη Μόσχα και ήταν βασικός πυλώνας των ρωσικών συμφερόντων στα Βαλκάνια. Η Σερβία και η Ρωσία ενώνονται με κοινή Ορθόδοξη Εκκλησία και σλαβική εθνότητα. Αυτή ήταν πάντα η ουσία της ρωσικής στρατηγικής στη Σερβία. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία συνεργάζονται στενά στο υψηλότερο επίπεδο. Στο παρελθόν, η Ρωσία θεωρούνταν πάντα ο υπερασπιστής της Σερβίας, για παράδειγμα, κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως εκ τούτου, ο Πούτιν χρησιμοποιεί τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία για να επεκτείνει και να νομιμοποιήσει τα συμφέροντα της Ρωσίας.
Ένας άλλος μοχλός επιρροής της Ρωσίας στη Σερβία είναι η ενέργεια. Η Σερβία εξαρτάται πλήρως από το ρωσικό αέριο. Η Ρωσική Ομοσπονδία ελέγχει επίσης τον πετρελαϊκό τομέα του σερβικού ενεργειακού τομέα.
Οι αρνητικές στάσεις προς τη Δύση δεν έπαιξαν τον τελευταίο ρόλο στην ελκυστικότητα της ρωσικής προπαγάνδας στη Σερβία. Αυτά τα αρνητικά συναισθήματα προέκυψαν ως αποτέλεσμα των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ στην πρώην Γιουγκοσλαβία το 1999 κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κοσσυφοπεδίου. Επιπλέον, η αργή διαδικασία ένταξης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση τροφοδοτεί επίσης αρνητικά συναισθήματα.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Πούτιν είναι ο παγκόσμιος ηγέτης που οι Σέρβοι θαυμάζουν περισσότερο. Το 95% των Σέρβων βλέπει τη Ρωσία ως πραγματικό σύμμαχο, σε σύγκριση με μόνο το 11% που κλίνει προς την Ευρώπη. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ο κύριος χρηματοδοτικός χορηγός της Σερβίας.
Η Ρωσία χρησιμοποιεί επίσης το πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου για τα συμφέροντά της. Το Κοσσυφοπέδιο απέκτησε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το 2008, αλλά η Σερβία εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει το Κοσσυφοπέδιο ως ξεχωριστή χώρα. Η Ρωσία τοποθετείται ως ο θεματοφύλακας των σερβικών συμφερόντων σχετικά με το Κοσσυφοπέδιο και τις σερβικές μειονότητες σε γειτονικές χώρες. Ο Πούτιν και ο Πρόεδρος της Σερβίας Βούτσιτς κάνουν μαζί πολεμικά σχέδια εναντίον ενός ανεξάρτητου Κοσσυφοπεδίου. Ως εκ τούτου, η Σερβία ελπίζει διακαώς ότι η υποτιθέμενη νίκη του Πούτιν στην Ουκρανία θα της επιτρέψει με κάποιο τρόπο να ανακτήσει τον έλεγχο σε τμήματα του Κοσσυφοπεδίου και σε άλλες περιοχές των Βαλκανίων. Παρεμπιπτόντως, η Πρίστινα ήταν από τις πρώτες στην περιοχή που εξέφρασε την υποστήριξή της στην Ουκρανία μετά την έναρξη της μεγάλης ρωσικής επίθεσης.
Ποια είναι η θέση της Σερβίας για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία;
Σύμφωνα με τα ίδια αποτελέσματα έρευνας, το 68% των Σέρβων λέει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ξεκίνησε από το ΝΑΤΟ και όχι από τον Πούτιν. Επιπλέον, το 82% αντιτίθεται στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία.
Όπως είναι γνωστό, η Σερβία αρνήθηκε να επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας λόγω της ένοπλης επιθετικότητάς της. Αντίθετα, το Βελιγράδι συνήψε συμφωνία με το Κρεμλίνο για «διαβουλεύσεις» σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ο Πούτιν και ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς υπέγραψαν επίσης μια νέα συμφωνία για το φυσικό αέριο και η κρατική αεροπορική εταιρεία Air Serbia διπλασίασε τον αριθμό των πτήσεων μεταξύ των πρωτευουσών των χωρών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι αυτή η θέση της Σερβίας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις φιλοδοξίες της χώρας για ένταξη στην ΕΕ.
Ποιος ελέγχει τα σερβικά μέσα ενημέρωσης;
Η κυβέρνηση του Σέρβου προέδρου Oleksandr Vučić ελέγχει περισσότερο από το 80% του σερβικού Τύπου. Επί του παρόντος, η Ρωσία έχει ισχυρή επιρροή στα σερβικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μέγιστο έλεγχο στον τομέα των μέσων ενημέρωσης της Σερβίας Η Ρωσία απέκτησε το 2015 με την έναρξη των εργασιών του ρωσικού κρατικού πρακτορείου ειδήσεων Sputnik , όταν άνοιξε ένα από τα γραφεία του στο Βελιγράδι.
Ενώ η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις και έκλεισε τα προπαγανδιστικά κανάλια RT και Sputnik, η Σερβία δεν το έκανε. Αν και δεν είναι μέλος της ΕΕ, η Σερβία είναι υποψήφια χώρα και αναμένεται να ενταχθεί στις ρωσικές κυρώσεις, κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει.
Ενώ η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις και έκλεισε τα προπαγανδιστικά κανάλια RT και Sputnik, η Σερβία δεν το έκανε. Αν και δεν είναι μέλος της ΕΕ, η Σερβία είναι υποψήφια χώρα και αναμένεται να ενταχθεί στις ρωσικές κυρώσεις, κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει.
Ποιες είναι οι κύριες αφηγήσεις που προωθεί η Ρωσία στη Σερβία;
Πρώτον, τα φιλορωσικά μέσα μαζικής ενημέρωσης στη Σερβία προωθούν τη ρωσική άποψη για τη διεθνή πολιτική. Τα μέσα ενημέρωσης διέδωσαν την ιδέα ότι η πολιτική της Δύσης προς την περιοχή των Βαλκανίων δεν στοχεύει στην προώθηση δημοκρατικών αξιών αλλά βασίζεται σε γεωστρατηγικά συμφέροντα. Έτσι, στη Σερβία ΜΜΕ γράφουν ότι ο κύριος στόχος της Δύσης είναι να εξαλείψει τη ρωσική επιρροή στην περιοχή προκειμένου να αποκτήσει πλεονέκτημα στην παγκόσμια πολιτική και οικονομία.
Τα φιλορωσικά σερβικά ΜΜΕ παρουσίασαν την επανάσταση του 2013/2014 στην Ουκρανία ως πραξικόπημα που οργανώθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αυτή την περίπτωση, η ρωσική προπαγάνδα στη Σερβία έχει σημαντική επιτυχία επειδή, σύμφωνα με την οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Crta του Βελιγραδίου, τα 3/4 των Σέρβων πιστεύουν ότι η Ρωσία αναγκάστηκε να πολεμήσει με την Ουκρανία λόγω των επεκτατικών προθέσεων του ΝΑΤΟ.
Το δεύτερο αφήγημα μεγάλης κλίμακας είναι η απαξίωση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Τα φιλορωσικά μέσα μαζικής ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι οι ευρωατλαντικοί θεσμοί απειλούν την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της Σερβίας. Διαδίδουν ψευδείς ισχυρισμούς ότι η ΕΕ υποστηρίζει αυτονομιστικές ομάδες στην περιοχή της Βοϊβοντίνα ή ότι η ένταξη στην ΕΕ θα οδηγήσει σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να εκμεταλλευτούν τις αγορές των Δυτικών Βαλκανίων. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Crta, το 40% των Σέρβων δεν υποστηρίζει τις φιλοδοξίες της χώρας να ενταχθεί στην ΕΕ και αντίθετα θέλει να ενωθεί με τη Ρωσία.
Τα φιλορωσικά ΜΜΕ τονίζουν επίσης την κοινή ιστορία και τους πολιτιστικούς δεσμούς Ρωσίας και Σερβίας, που αναφέραμε παραπάνω, καθώς και τις ρωσικές επενδύσεις που έχουν αποφέρει οικονομικά οφέλη στη χώρα. Τα μέσα ενημέρωσης αρέσκονται επίσης να ηρωίζουν την προσωπικότητα του Πούτιν. Τα μέσα ενημέρωσης που υποστηρίζουν το Κρεμλίνο στη Σερβία δίνουν στον Πούτιν μια σχεδόν θεϊκή ιδιότητα και τον παρουσιάζουν ως ανώτατο ηγέτη με σχεδόν υπεράνθρωπες ιδιότητες. Ο κύριος στόχος είναι να δείξουμε ότι «η Ρωσία είναι ο Πούτιν και ο Πούτιν είναι Ρωσία». Γενικά, η ρωσική προπαγανδιστική εκστρατεία στοχεύει να δείξει στον σερβικό λαό ότι υπάρχει μια εναλλακτική λύση στο δυτικό φιλελεύθερο δημοκρατικό σύστημα και ότι είναι το σύστημα του Πούτιν.
Πώς λένε ψέματα οι προπαγανδιστές στη Σερβία για τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Με την έναρξη της ολικής εισβολής, οι προπαγανδιστές στη Σερβία έγιναν πολύ πιο ενεργοί. Οι ακόλουθοι τίτλοι άρχισαν να εμφανίζονται στα ψέματα μέσα ενημέρωσης: «Η Ουκρανία ξεκίνησε πόλεμο κατά της Ρωσίας». «Τα ουκρανικά στρατεύματα βομβάρδισαν το μαιευτήριο» «Οι Ουκρανοί ετοιμάζονται να χρησιμοποιήσουν χημικά όπλα» κ.λπ.
Όπως επισημαίνει ο υποψήφιος των ιστορικών επιστημών Volodymyr Cibulnyk , ακόμη και ο Σέρβος πρόεδρος έσκυψε στις προσπάθειες του Πούτιν να ξαναγράψει την ιστορία και δήλωσε ότι θα αναγνώριζε τη ρωσική επιθετικότητα εάν το Κίεβο καταδίκαζε τον βομβαρδισμό της Σερβίας κατά τη διάρκεια του πολέμου της δεκαετίας του 1990. Ωστόσο, ο βομβαρδισμός του Βελιγραδίου έγινε το 1999 και η Ουκρανία ήταν η πρώτη χώρα που προσέφερε ειρηνευτικές συνομιλίες για να σταματήσει ο πόλεμος.
Αυτό που κάνει τη ρωσική προπαγάνδα στον τομέα των μέσων ενημέρωσης της Σερβίας ακόμη πιο επικίνδυνη είναι ότι είναι διεθνική. Οι εκστρατείες παραπληροφόρησης στοχεύουν συχνά διάφορες χώρες και εξαπλώνονται σε ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, του Μαυροβουνίου, του Κοσσυφοπεδίου και της Βόρειας Μακεδονίας.
