Τα αξιόπιστα και αποτελεσματικά συστήματα αντιπυραυλικής και αεράμυνας (ABM και αεράμυνα), αποτελούν εγγύηση προστασίας από αεροπορικές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών επιθέσεων. Από όλες τις χώρες στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας , η Ρωσία έχει επιτύχει τη μεγαλύτερη επιτυχία στη δημιουργία συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας και αεράμυνας.
Έγκριτο ρωσικό μέσο ενημέρωσης, ως μέρος του ειδικού έργου Weapons of Russia, μιλά για τα συστήματα αντιπυραυλικής και αεράμυνας που προστατεύουν την ασφάλεια της χώρας, πώς αναπτύχθηκαν οι τεχνολογίες τους στο πλαίσιο μιας μακράς ιστορίας και ποιες είναι οι προοπτικές για αυτόν τον τομέα στο μέλλον.
Αναφέρει ότι, η ιστορία της ρωσικής αντιπυραυλικής άμυνας ξεκίνησε πολύ πριν από τον 20ο αιώνα, κάτι που δεν μπορεί να ξεχαστεί τώρα.
Από μπαλόνια μέχρι κανόνια
Στα τέλη του 18ου αιώνα, κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Πρώτου Συνασπισμού, οι Αυστριακοί προσπάθησαν να βομβαρδίσουν ένα γαλλικό αερόστατο με όλμο. Αυτό το επεισόδιο, θεωρείται ένα από τα πρώτα παραδείγματα αντιαεροπορικής επίθεσης σε εναέριο στόχο, στην παγκόσμια ιστορία.
Στη Ρωσία, η εμφάνιση της αεράμυνας ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ο στρατός έκανε αρκετές προσπάθειες να καταρρίψει ιαπωνικά μπαλόνια, κατά την άμυνα του Port Arthur κατά τη διάρκεια του Ρωσο-ιαπωνικού πολέμου.
Συγκεκριμένα, το 1912, ο Αντιστράτηγος του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Στρατού Yevgeny Smyslovsky, πρότεινε να καταστραφεί με πυρά πολυβόλου όχι ένα ξεχωριστό μπαλόνι, αλλά η περιοχή του εναέριου χώρου μπροστά του. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, «η ταυτόχρονη βολή οκτώ πολυβόλων για δεκαπέντε δευτερόλεπτα, θα έπρεπε να είχε απενεργοποιήσει ένα από τα τρία άτομα που πετούσαν σε μια συσκευή που έπεσε σε παρόμοια ζώνη πυρός».
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, το καλύτερο μέσο για την καταστροφή εναέριων στόχων, παρέμειναν τα πυροβόλα 76,2 mm, τα οποία ήταν τοποθετημένα σε ειδικά περιστρεφόμενα πλαίσια.
Ώρα πολέμου
Στη δεκαετία του 1930, οι ένοπλες δυνάμεις άρχισαν να δίνουν όλο και μεγαλύτερη προσοχή στην αεράμυνα, εμφανίστηκαν νέα μαχητικά, αντιαεροπορικοί προβολείς, συλλέκτες ήχου και μπαλόνια. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε μεγάλο βαθμό χάρη στα μαχητικά αεροσκάφη και τις μονάδες αεράμυνας, ήταν δυνατό να αντισταθεί ο αποκλεισμός του Λένινγκραντ και η άμυνα της Μόσχας . Μόνο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1941, οι Γερμανοί πραγματοποίησαν 17 μαζικές επιδρομές στο Λένινγκραντ. Όλες οι προσπάθειες για διάσπαση της άμυνας ματαιώθηκαν. Από τα 1614 εχθρικά αεροσκάφη, 232 καταστράφηκαν και μόνο 28 εισέβαλαν στην πόλη.
Η πραγματική πρόκληση για τη σοβιετική αεράμυνα, παραδόξως, ήταν η γερμανική πυραυλική επίθεση στη Μεγάλη Βρετανία, το καλοκαίρι του 1944. Κατά τη διάρκεια της, οι Ναζί χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά βλήματα V-1. Προετοιμαζόμενη να αποκρούσει παρόμοια επίθεση σε σοβιετικούς στόχους, η ΕΣΣΔ αποφάσισε να οργανώσει ένα πλήρες σύστημα αεράμυνας στους προτεινόμενους τομείς επίθεσης. Υποτίθεται ότι, περιλαμβάνει μια ζώνη φραγμού αποτελούμενη από μπαλόνια, μια ζώνη αντιαεροπορικού πυροβολικού και μια ζώνη αεροπορίας μαχητικών. Οι θέσεις εναέριας παρατήρησης, προειδοποίησης και επικοινωνίας συμπληρώθηκαν από σταθμούς ραντάρ (RLS) που ανίχνευαν και παρακολουθούσαν εναέριους στόχους, όλο το εικοσιτετράωρο.
Στο τέλος του πολέμου, οι σοβιετικές αρχές, πεπεισμένες για τη σημασία της αεράμυνας, ξεκίνησαν μια μεγάλης κλίμακας αναδιοργάνωση αυτών των συστημάτων. Καθήκον τους ήταν, να προστατεύσουν όλες τις σημαντικότερες βιομηχανικές εγκαταστάσεις από αεροπορικές επιδρομές.
Πρώτο πυραυλικό σύστημα
Το πρώτο αντιαεροπορικό πυραυλικό σύστημα (SAM) που δημιουργήθηκε στην ΕΣΣΔ, ήταν το S-25 Berkut, το οποίο υπερασπιζόταν τη Μόσχα. Ωστόσο, αυτό το αντιαεροπορικό πυραυλικό σύστημα ήταν ακίνητο και οι τεράστιες εκτάσεις της Σοβιετικής Ένωσης, απαιτούσαν κινητά συστήματα ικανά να κατευθυνθούν σε μια δεδομένη περιοχή σε σύντομο χρονικό διάστημα. Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, εμφανίστηκε το σύστημα μεσαίου βεληνεκούς S-75 Dvina, ικανό να καταστρέψει εναέριους στόχους σε ύψος 3 έως 29 χιλιομέτρων, βεληνεκές έως 22 χιλιόμετρα και ταχύτητα έως και 1.500 χιλιόμετρα την ώρα.
Το 1967, υιοθετήθηκε το σύστημα αεράμυνας μεγάλου βεληνεκούς S-200 Angara, σχεδιασμένο για την καταπολέμηση στρατηγικών βομβαρδιστικών που έφεραν πυραύλους κρουζ αέρος-εδάφους.
Αυτό το συγκρότημα, εξασφάλιζε την καταστροφή εναέριων στόχων με ταχύτητα 360-3500 χιλιομέτρων την ώρα, σε απόσταση έως και 160 χιλιομέτρων και σε υψόμετρο έως και 35 χιλιομέτρων. Οι δυνατότητες των S-200, ήταν τόσο πολύ πέρα από την εποχή τους που η ΕΣΣΔ απαγόρευσε την εξαγωγή αυτών των συστημάτων, μέχρι τη δεκαετία του 1980.
Νέος θρίαμβος
Το 1982, οι στρατοί της ΕΣΣΔ και των χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, πραγματοποίησαν την άσκηση «Shield-82», η οποία στη Δύση ονομαζόταν «επτάωρος πυρηνικός πόλεμος». Η Σοβιετική Ένωση, προετοιμαζόταν για έναν πυρηνικό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, έτσι επεξεργάστηκε όλα τα πιθανά σενάρια.
Μια πραγματική σημαντική ανακάλυψη συνέβη το 2007, όταν η ρωσική Πολεμική Αεροπορία υιοθέτησε το σύστημα αεράμυνας μεγάλης εμβέλειας S-400 Triumph. Απολύτως όλα τα είδη των σύγχρονων διαστημικών όπλων είναι ευάλωτα σε αυτό. Σύμφωνα με τον κατασκευαστή, μόνο ένα S-400 είναι ικανό να στοχεύει ταυτόχρονα έως και 36 στόχους, κατευθύνοντας έως και 72 αντιαεροπορικά κατευθυνόμενα βλήματα (SAM) σε αυτούς. Το "Triumph" είναι ικανό να πλήξει αεροσκάφη, πυραύλους κρουζ και drones σε βεληνεκές έως 400 χιλιόμετρα και τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους που πετούν με ταχύτητες έως και 4,8 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο, σε απόσταση έως και 60 χιλιομέτρων.
Αμυντική ομπρέλα
Τον Οκτώβριο του 2021, ο ρωσικός στρατός υιοθέτησε την τελευταία και πιο προηγμένη ανάπτυξη του Aerospace Defense Concern (VKO) Almaz-Antey, το κινητό σύστημα αεράμυνας S-500 Prometheus. Τον Απρίλιο του 2022, έγινε γνωστό ότι είχε ξεκινήσει η μαζική παραγωγή του.
Αυτό το συγκρότημα βασίζεται στην αρχή της ξεχωριστής επίλυσης εργασιών, για χτύπημα στόχων διαφόρων τύπων (συμπεριλαμβανομένων των διαστημοπλοίων χαμηλής τροχιάς). Αν και τα χαρακτηριστικά απόδοσης του S-500 Prometheus είναι ταξινομημένα, είναι γνωστό ότι αυτό είναι το μοναδικό σύστημα αεράμυνας στον κόσμο που μπορεί να καταστρέψει αποτελεσματικά τα υπερηχητικά όπλα.
Μάλιστα, το S-500 «Prometheus» έγινε το πρώτο συγκρότημα στον κόσμο που συνδυάζει τις δυνατότητες επιχειρησιακής-τακτικής αεράμυνας και στρατηγικής αντιπυραυλικής άμυνας. Με αυτή τη μορφή, το σύστημα αεράμυνας θα γίνει η βάση ενός ενιαίου συστήματος πληροφοριών αεράμυνας-πυραυλικής άμυνας, αντικαθιστώντας πλήρως το S-300 και επεκτείνοντας περαιτέρω τις δυνατότητες του S-400 Triumph.
Διαφορές μεταξύ αντιπυραυλικής άμυνας και αεράμυνας
Είναι γνωστό ότι, το οπλοστάσιο πυραύλων S-500 αποτελείται από πυραύλους 40N6M (με βεληνεκές περίπου 600 χιλιόμετρα) και υπερηχητικούς πυραύλους 77N6-N και 77N6-N1, τα χαρακτηριστικά απόδοσης των οποίων δεν αποκαλύπτονται. Από άλλα συστήματα αεράμυνας - κυρίως το αμερικανικό Terminal High Altitude Area Defense (THAAD) - το ρωσικό συγκρότημα διακρίνεται όχι μόνο από την ικανότητα αναχαίτισης υπερηχητικών οχημάτων, αλλά και από τη μεγάλη του εμβέλεια. Το S-500 μπορεί ακόμη και να καταστρέψει δορυφόρους σε τροχιά της Γης σε υψόμετρο έως και 1.000 χιλιομέτρων. Ταυτόχρονα, ο «Προμηθέας» είναι ικανός να χτυπήσει έως και δέκα στόχους και ο χρόνος αντίδρασης για τον καθένα από αυτούς, δεν ξεπερνά τα τέσσερα δευτερόλεπτα.
Προς το παρόν, το σύστημα αεράμυνας S-500 και τα αντιαεροπορικά συστήματα πυραύλων και πυροβόλων Pantsir-SM (ZRPK), συνδυάζονται σε έναν ενιαίο βρόχο ελέγχου. Οι πρώτοι είναι υπεύθυνοι για το χτύπημα μακρινών στόχων, συμπεριλαμβανομένων των διαστημικών στόχων, ενώ οι δεύτεροι είναι υπεύθυνοι για την προστασία, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των συστημάτων αεράμυνας, από επιθέσεις από εχθρικά drones και πυραύλους κρουζ. Ταυτόχρονα, το ενιαίο σύστημα ελέγχου, ανάλογα με τον τύπο του στόχου, επιλέγει μόνο του εάν θα κατευθύνει εναντίον του συστήματα αεράμυνας ή συστήματα αεράμυνας.
Ένας τέτοιος συνδυασμός S-500 και Pantsir-SM, παρέχει πολυεπίπεδη άμυνα στρατηγικών εγκαταστάσεων, καθιστώντας δυνατή την απόκρουση όλων των επί του παρόντος γνωστών και ακόμη και υποσχόμενων απειλών. Σε γενικές γραμμές, τώρα η Ρωσία είναι απλώς άτρωτη σε εχθρικά χτυπήματα τόσο από τον αέρα όσο και από το διάστημα, ανεξάρτητα από τις δυνατότητες ενός πιθανού αντιπάλου.
