Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα έχει βαθιές συνέπειες για τη σταθερότητα της περιοχής και για το μέλλον της ευρωπαϊκής ασφάλειας, για να μην αναφέρουμε τον τεράστιο ανθρώπινο πόνο.
Το χειρότερο σενάριο εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας και η θλιβερή αλήθεια είναι, ότι η Δύση έχει περιοριστεί σε παρατηρητή ενός πολέμου που εξαπολύθηκε από έναν μόνο άνθρωπο: τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Το ΝΑΤΟ πίστευε από καιρό ότι η Ρωσία, με την υποστήριξη της Λευκορωσίας, θα δοκιμάσει τη διατλαντική συμμαχία στα σύνορα της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής χρησιμοποιώντας μη στρατιωτικές/ασύμμετρες ενέργειες καθώς και πιθανές στρατιωτικές ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε στρατιωτική σύγκρουση.
Σύμφωνα με ένα μυστικό έγγραφο του ΝΑΤΟ που έλαβε το Nordic Monitor, οι στρατιωτικοί σχεδιαστές της συμμαχίας κατέληξαν στο συμπέρασμα αμέσως μετά την πρώτη ρωσική επέμβαση στο ουκρανικό έδαφος το 2014, ότι μια κρίση θα μπορούσε κάλλιστα να αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα της ρωσικής επιθετικότητας, που απειλεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Πολωνίας και/ ή Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία.
Το έγγραφο αναπτύχθηκε ως μέρος ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης του ΝΑΤΟ που ονομάζεται Eagle Guardian από τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ευρώπης (SACEUR), και είχε στόχο, να ενισχύσει την ασφάλεια της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής έναντι της στρατιωτικής ισχύος της Ρωσίας. Υπεγράφη από τον στρατηγό της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ Philip M. Breedlove και υποβλήθηκε στην ηγεσία της συμμαχίας.
Οι σχεδιαστές του ΝΑΤΟ εξήγησαν τους πολιτικούς στόχους της Ρωσίας, όπως η διατήρηση της σταθερότητας και της συνοχής του καθεστώτος, η διασφάλιση της υποστήριξης του ρωσικού ευρύτερου κοινού και η διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας της Ρωσίας. Όσον αφορά τον απώτερο στρατηγικό στόχο της Μόσχας, το ΝΑΤΟ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ρωσία ήθελε να αποκαταστήσει το καθεστώς της «μεγάλης δύναμης» και να ενισχύσει την επιρροή της στις γειτονικές χώρες, το λεγόμενο «εγγύς εξωτερικό», που περιλαμβάνει ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ.
Οι σχεδιαστές προέβλεψαν ότι η ρωσική στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία και η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να συνεχίσει τις γεωπολιτικές της φιλοδοξίες πιο επιθετικά, ανεξάρτητα από την καταδίκη της Ρωσίας από τη διεθνή κοινότητα. Οι πρόσφατες στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία από τις ρωσικές δυνάμεις, απέδειξαν ότι οι σχεδιαστές είχαν δίκιο στις κοινές αξιολογήσεις απειλών και στην πρόβλεψη της μελλοντικής ρωσικής συμπεριφοράς.
Οι σχεδιαστές του ΝΑΤΟ επεσήμαναν επίσης την αδυναμία του ΝΑΤΟ όσον αφορά την αργή διαδικασία λήψης αποφάσεων, σε έντονη αντίθεση με αυτό που αποκάλεσε «συγκεντρωτικό ρωσικό κρατικό μοντέλο», που επέτρεπε στη Ρωσία να σχεδιάζει, να ανταποκρίνεται και να ενεργεί πιο γρήγορα από τη συμμαχία και να συγκεντρώνει γρήγορα δυνάμεις.
Σε συνδυασμό με την αποδεδειγμένη βούληση της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει στρατιωτικά μέσα για την προώθηση των συμφερόντων της, αυτό επέτρεψε στη Ρωσία να επιτύχει έγκαιρη κυριαρχία κλιμάκωσης, εξηγεί το έγγραφο. «Οι πραγματικοί κίνδυνοι της νέας ρωσικής στρατηγικής είναι η ικανότητα να εισάγει επαρκή ασάφεια, ώστε να δυσκολεύει τη λήψη των αποφάσεών μας και η ικανότητα να περιθωριοποιούνται στοιχεία όλου του φάσματος των σημερινών αμυντικών δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ», προειδοποίησαν οι σχεδιαστές.
Η τροπή των γεγονότων μετά την έγκριση του εγγράφου από τη Στρατιωτική Επιτροπή του ΝΑΤΟ, απέδειξε ότι οι σχεδιαστές στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ είχαν δίκιο στις προβλέψεις τους. Όχι μόνο η Ρωσία έχει δείξει προθυμία να χρησιμοποιήσει περαιτέρω στρατιωτική ισχύ για να επιτύχει τους στόχους της, αλλά κατάφερε επίσης να φέρει μια σφήνα μεταξύ της Τουρκίας, που κυβερνάται από ένα ισλαμιστικό κόμμα υπό τον Πρόεδρο Ερντογάν, και των συμμάχων του ΝΑΤΟ σε μια σειρά ζητημάτων.
Η Τουρκία φαίνεται να είναι ο πιο αδύναμος κρίκος της συμμαχίας. Ο ρυθμός των πολιτικών, εμπορικών και στρατιωτικών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας αυξήθηκε με την αγορά από την Τουρκία του ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400, παρά τις προειδοποιήσεις από τις ΗΠΑ και τις απειλές για κυρώσεις.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν δεσμεύτηκε επίσης, να προχωρήσει στην αγορά δεύτερης παρτίδας πυραύλων S-400 από τη Ρωσία. Η κυβέρνηση Ερντογάν έδωσε επίσης στη Ρωσία ένα σημαντικό συμβόλαιο για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού Akkuyu και γρήγορες διαδικασίες έγκρισης για τον αγωγό TurkStream, ο οποίος πρόκειται να παραδίδει φυσικό αέριο από την Anapa στη Ρωσία στην Ευρώπη μέσω ενός υποθαλάσσιου αγωγού που συνδέεται με την Τουρκία μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Μόλις ξεκίνησε η ρωσική στρατιωτική δράση, η στάση της Τουρκίας διέφερε επίσης από εκείνη των δυτικών συμμάχων της, αρνούμενη να περιγράψει τη ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία ως εισβολή και εκφράζοντας την αντίθεσή της στην επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία. Ενώ Τούρκοι αξιωματούχοι συμμετείχαν στις δηλώσεις καταδίκης της Ρωσίας και υποστήριξαν την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, δεν δίστασαν επίσης να ασκήσουν κριτική στο ΝΑΤΟ και τη Δύση.
Στις 23 Φεβρουαρίου, ο Πρόεδρος Ερντογάν αποκάλεσε τη Ρωσία φίλη με βαθείς ιστορικούς δεσμούς, κατηγόρησε δε το ΝΑΤΟ και την ΕΕ για έλλειψη σοβαρής αποφασιστικής στάσης και χλεύασε τους συμμάχους του ΝΑΤΟ επειδή, όπως είπε, έδινε απλώς συμβουλές στην Ουκρανία. Στην αρχή της σύγκρουσης, η Άγκυρα αρνήθηκε να εφαρμόσει το αίτημα του Κιέβου για κλείσιμο των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, που συνδέουν τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, με τη Ρωσία, λέγοντας ότι εξετάζει επιλογές βάσει της Σύμβασης του Μοντρέ του 1936.
Ο Mesut Hakkı Caşın, μέλος του Προεδρικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας, δήλωσε στο τουρκικό παράρτημα του CNN στις 25 Φεβρουαρίου ότι η Τουρκία θα ενεργήσει σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα και όχι με αυτά του ΝΑΤΟ, επέπληξε τον Ουκρανό πρεσβευτή στην Τουρκία Vasyl Bodnar επειδή μίλησε με τον Τύπο για τα τουρκικά στενά και τον κατηγόρησαν ότι μίλησε για λογαριασμό άλλων χωρών.
Στις 25 Φεβρουαρίου, η Τουρκία απείχε επίσης σε ψηφοφορία στο Συμβούλιο της Ευρώπης για την αναστολή της Ρωσίας από το Συμβούλιο, τον μεγαλύτερο διακυβερνητικό οργανισμό της Ευρώπης, ο οποίος υπερασπίζεται το κράτος δικαίου, τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Προφανώς πιεσμένη από τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, η Τουρκία άλλαξε τη ρητορική της στις 27 Φεβρουαρίου και αποφάσισε να περιγράψει τις εχθροπραξίες ως πόλεμο, πράγμα που σημαίνει ότι η Τουρκία μπορεί να περιορίσει τη διέλευση πολεμικών πλοίων από τα στενά κατά τη διάρκεια του πολέμου ή εάν απειληθεί. Ωστόσο, η σύμβαση δεν επιτρέπει στην Τουρκία να απαγορεύει στα ρωσικά ή ουκρανικά πλοία να χρησιμοποιούν τα στενά όταν επιστρέφουν στις ναυτικές βάσεις, όπου ήταν αρχικά αγκυροβολημένα.
