Προτού ο Ισραηλινός Πρόεδρος Isaac Herzog πραγματοποιήσει την πρώτη προεδρική επίσκεψη της χώρας του στην Τουρκία μετά από δώδεκα χρόνια τον επόμενο μήνα, σχεδιάζει να σταματήσει στη Λευκωσία και την Αθήνα για να καθησυχάσει τους συμμάχους του για τις επαφές του με τον Ερντογάν.
Η σειρά των συναντήσεων είναι ενδεικτική, με την Τουρκία να είναι η τελευταία στην ημερήσια διάταξη.
Η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειος και η αντιπαλότητα με όλες τις χώρες της περιοχής
Η διπλωματική κίνηση του Ισραήλ υπογραμμίζει τον βαθμό στον οποίο η Τουρκία έχει ενισχύσει τη θέση της στην ανατολική Μεσόγειο τα τελευταία δύο χρόνια. Στα τέλη του 2019, η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις κατά της Τουρκίας για τις διερευνητικές της γεωτρήσεις σε ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά τα οποία η Τουρκία ισχυρίζεται ότι ανήκουν στο ψευδοκρατος , την αποκαλούμενη και μόνο από την Τουρκία αναγνωρισμένη, ως την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ).
Μερικές εβδομάδες αργότερα, η Άγκυρα υπέγραψε μια συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα με την Τρίπολη, η οποία ουσιαστικά αγνόησε το ελληνικό νησί της Κρήτης και πυροδότησε εκτεταμένη κριτική και ένταση με την Ελλάδα.
Το επόμενο καλοκαίρι, μετά από μια τεταμένη αντιπαράθεση γαλλικών και τουρκικών πλοίων κοντά στις ακτές της Λιβύης, η Γαλλία ανέστειλε τις περιπολίες της στο ΝΑΤΟ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις επιθέσεις της Άγκυρας.
Στη συνέχεια, η Τουρκία και η Ελλάδα έφτασαν στο χείλος του πολέμου λόγω της διαμάχης για την ΑΟΖ της Ελλάδας που βάσει του Διεθνούς Δικαίου της ανήκει στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω του Καστελορίζου
Τον Σεπτέμβριο του 2020 πραγματοποιήθηκε ο επίσημος σχηματισμός του Φόρουμ για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο επεδίωξε την κατασκευή ενός μεγάλου αγωγού προς την Ευρώπη.
Έχοντας ως μέλη του τα κράτη του Ισραήλ, της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Κύπρου και της Ιορδανίας, η νέα συμμαχία θεωρήθηκε ευρέως ως αντίθεση στην Τουρκία. Τα ΗΑΕ και η ΕΕ προσχώρησαν στη νέα συμμαχία σύντομα ως κράτη παρατηρητές.
Επίσης τον Σεπτέμβριο εκείνο, οι ΗΠΑ άρουν το μακροχρόνιο εμπάργκο όπλων στην Κύπρο
Μετά την αγορά της Τουρκίας των αντιαεροπορικών πυραύλων S-400 από τη Ρωσία, οι ΗΠΑ είχαν εκδιώξει την Τουρκία από το πρόγραμμα F-35 και πολλοί παρατηρητές ζήτησαν να εκδιωχθεί η Τουρκία από το ΝΑΤΟ.
Μέχρι το τέλος του 2020, όταν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε κυρώσεις κατά της Τουρκίας για την αγορά των S-400, η Διεθνής απομόνωση της Άγκυρας ήταν πλήρης, με εξαίρεση Ρωσία -Ιράν-Κατάρ
Η αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν
Μετά από 14 μήνες και η Άγκυρα επιχειρεί μια αναθεώρηση 180 μοιρών της εξωτερικής της πολιτικής, πραγματοποιώντας επίθεση, φιλίας αυτή τη φορά, σε χώρες που μέχρι πριν από ένα χρόνο βρισκόταν σε αντιπαλότητα.
Παράλληλα ο αγώνας για τα αποθέματα φυσικού αερίου της ανατολικής Μεσογείου έληξε σχεδόν πριν ξεκινήσει, καθώς η πτώση των τιμών και η πτώση της ζήτησης λόγω πανδημίας κατέστησαν την Ευρώπη απίθανη αγορά.
Η Ουάσιγκτον υπογράμμισε αυτή τη μετατόπιση τον περασμένο μήνα όταν ήρε την υποστήριξή της από την κατασκευή του αγωγού EastMed.
Επιπλέον, η Τουρκία ενίσχυσε την περιφερειακή ενεργειακή της θέση με μια σημαντική ανακάλυψη φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία αναμένεται να αποδώσει καρπούς το επόμενο έτος, ενώ πιο πρόσφατα, τουρκικά φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ αναφέρουν ότι μια άλλη σημαντική ανακάλυψη στη Μαύρη Θάλασσα θα μπορούσε να είναι στο προσκήνιο.
Άγκυρα και Αθήνα συνεχίζουν την αντιπαλότητα μεταξύ τους, αλλά αντιπροσωπείες τους συναντώνται τακτικά για συνομιλίες υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένης αυτής της Δευτέρας, για να διευθετήσουν μια σειρά από διαφορές.
Στη βόρεια Κύπρο, η Τουρκία έχει δημιουργήσει μια βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και βοήθησε στην εκλογή ενός φιλικού προς την Άγκυρα προέδρου.
Τώρα πλέον Τουρκία και ψευδοκράτος υιοθετούν το σχέδιο δύο κρατών ως τρόπο επίλυσης του Κυπριακού, από τη διζωνική ομοσπονδία.
Εν τω μεταξύ, η Λευκωσία έχει μετατοπιστεί από την έκκληση για κυρώσεις στην Τουρκία στην ΕΕ, εστιάζοντας στην οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης.
Τους τελευταίους μήνες η Τουρκία προσπάθησε να βελτιώσει ταυτόχρονα τους δεσμούς της με περιφερειακούς αντιπάλους της , όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και εσχάτως Ισραήλ.
Την περασμένη εβδομάδα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υποδέχθηκαν τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και οι δύο χώρες υπέγραψαν περισσότερες από δώδεκα συμφωνίες συνεργασίας, κυρίως στον τομέα της άμυνας και του εμπορίου.
Αυτή η προσέγγιση αντανακλά στις εξελίξεις στη Λιβύη, όπου ο Τούρκος πρέσβης Κενάν Γιλμάζ επισκέφθηκε τον περασμένο μήνα την Πρόεδρο της Βουλής Αγκίλα Σάλεχ στα ανατολικά της χώρας, ενώ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διόρισαν νέο πρεσβευτή και άνοιξαν ξανά την πρεσβεία τους στην Τρίπολη.
Παρά την ακύρωση των εκλογών του Δεκεμβρίου, φαίνεται στη Λιβύη να υπάρχει ώθηση προς τη συμφιλίωση με την Άγκυρα και το Άμπου Ντάμπι να διαδραματίζουν βασικούς ρόλους.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ ανέχονται τη συνεχιζόμενη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας-μέλους του ΝΑΤΟ στη Λιβύη από εκείνη της Ρωσίας, με τη μορφή μαχητών της Ομάδας Βάγκνερ.
Ακόμη και η κρίση στην Ουκρανία έχει βοηθήσει μέχρι στιγμής να ενισχύσει το περιφερειακό προφίλ της Τουρκίας, καθώς οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ κατανοούν ότι ο μεγαλύτερος ρόλος της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, και ως σύμμαχος της Ουκρανίας, μπορεί να βοηθήσει στη συγκράτηση της Ρωσίας.
Η Τουρκία βρίσκεται τώρα σε συνομιλίες με το Ριάντ για την επίσκεψη του προέδρου της στη Σαουδική Αραβία, ενώ ο κορυφαίος σύμβουλος του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, σταμάτησε στο Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα για να θέσει τις βάσεις για το ταξίδι του Χέρτζογκ στην Τουρκία.
Τι θα επιδιώξει η Τουρκία σε σχέση με το Ισραήλ;
Ο Ισραηλινός πρόεδρος αναμένεται στην Άγκυρα 9-10 Μαρτίου και το Τελ Αβίβ έχει καταστήσει σαφές ότι η εξομάλυνση δεν θα απαιτήσει από την Τουρκία να διακόψει τους δεσμούς με τη Χαμάς, την τρομοκρατική ομάδα που συνδέεται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα που εδρεύει στη Γάζα και έχει γραφεία στην Κωνσταντινούπολη.
Οι προσδοκίες για τη σύνοδο κορυφής είναι σημαντικές, καθώς θα σηματοδοτήσει τη διμερή συνάντηση υψηλότερου επιπέδου μετά το περιστατικό Mavi Marmara το 2010, κατά το οποίο ισραηλινά στρατεύματα επιβιβάστηκαν σε τουρκικό ανθρωπιστικό σκάφος που είχε ως στόχο να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας και κατέληξε να σκοτωθούν 10 Τούρκοι πολίτες.
Ορισμένοι αναλυτές διαβλέπουν ότι η Τουρκία μπορεί να προσφέρει μια εναλλακτική λύση στο παραπαίον σχέδιο του αγωγού EastMed και να βοηθήσει στην παράδοση του ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, μέσω του εδάφους της.
Ο αχαλίνωτος πληθωρισμός, η αυξανόμενη δημόσια δυσαρέσκεια και οι αριθμοί ρεκόρ των κρουσμάτων Covid-19 εξακολουθούν να προβληματίζουν την Τουρκία στο εσωτερικό, αλλά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής η Άγκυρα έχει πολλές προσδοκίες.
Συμπληρωματικά, μόλις αποχωρήσει ο κ. Χέρτζογκ, Τούρκοι αξιωματούχοι θα ανοίξουν το Φόρουμ Διπλωματίας της Αττάλειας. Η σύνοδος κορυφής στις 11-13 Μαρτίου αναμένει αντιπροσωπείες υψηλού επιπέδου από την Ελλάδα, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, το Συμβούλιο της Ευρώπης, τη Μάλτα, το Ιράκ και άλλους περιφερειακούς παράγοντες, ίσως συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας.
Η Τουρκία προσπαθεί να πείσει ότι είναι σημαντική δύναμη στην ανατολική Μεσόγειο και πέρα από αυτήν.
Ωστόσο μια λάθος κίνηση της θα μπορούσε να την εκτροχιάσει από τους στόχους της.
Αλλά από τα τέλη του 2020, αυτό που πέτυχε η Άγκυρα να καταδείξει με την αλλαγή προσέγγισης της απέναντι σε μέχρι τότε αντιπάλους της, είναι το πόσο ταχέως μεταβάλλεται το γεωπολιτικό τοπίο.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι η Τουρκία επιδιώκει να "τα βρει" με όλους στη ΝΑ Μεσόγειο, πλην Ελλάδας και Κύπρου.
Αντιλαμβανόμενη ότι είναι απομονωμένη Διεθνώς, τον τελευταίο χρόνο η Τουρκία επιχειρεί μια επίθεση φιλίας με Αίγυπτο, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία και Ισραήλ.
Η άρση της στήριξης των ΗΠΑ για την κατασκευή του East-Med αναπτέρωσε τις ελπίδες των Τούρκων, ότι θα μπορέσουν να πείσουν το Ισραήλ για μεταφορά του φυσικού αερίου τους μέσω του εδάφους της προς την ΕΕ, κάτι στο οποίο αναμένουμε να δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα ο Ερντογάν, κατά την επικείμενη επίσκεψη του Ισραηλινού Προέδρου στην Τουρκία.
Επιπλέον ο Ερντογάν αντιλαμβάνεται ότι τυχόν επιτυχή προσέγγιση του με το Ισραήλ, θα του είναι πολύ χρήσιμο για την προσέγγισή του με τις ΗΠΑ, ενόψει μάλιστα των επικείμενων εκλογών στην Τουρκία.
Ελλάδα και Κύπρος θα πρέπει να μείνουν προσηλωμένες στη φιλία τους με το Ισραήλ, ωθώντας το στην στήριξη της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου Αιγύπτου-Κρήτης, για την μεταφορά του φυσικού αερίου του στην ΕΕ και όχι μέσω Τουρκίας.
Η Ελλάδα θα πρέπει να συμπράξει άμεσα με την Αίγυπτο στην κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου στην όδευση Αίγυπτος-Κρήτη-ηπειρωτική Ελλάδα-Ευρώπη, όσο γρηγορότερα γίνεται, εντάσσοντας στο εν λόγω project και το Ισραήλ. όπως έχουμε αανφέρει σε προγενέστερο άρθρο μας.
Κλείνοντας επισημαίνουμε ότι η Ουκρανική κρίση, καταδεικνύει με τον πιό ίσως περίτρανο τρόπο, ότι ο αγωγός East-Med εφόσον κατασκευαζόταν θα έλυνε σε σημαντικό βαθμό το ενεργειακό πρόβλημα της ΕΕ, ανεξαρτητοποιώντας της ενεργειακά από την Ρωσία ,αλλά και από το υγροποιημένο αέριο το οποίο με πλοία μέσω λιμανιών θα την εφοδίαζαν Αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, είτε από την Αίγυπτο η οποία δεν ανήκει στην ΕΕ, είτε από αυτές τις ίδιες τις ΗΠΑ, όπως έπραξαν πρόσφατα.
Οι ΗΠΑ δεν θέλουν όπως και η Ρωσία μια ανεξάρτητη ενεργειακά ΕΕ και αυτός είναι ο βασικότερος ίσως λόγος απόσυρσης της στήριξης τους στον East-Med, με δεύτερο λόγο την μη διασάλευση της ειρήνης σε βάρος του Ισραήλ και την δημιουργία οικονομικής δέσμευσης του με χώρες της περιοχής που μέχρι πρότινος είχε εχθρικές σχέσεις, όπως ο Λίβανος και τρίτο λόγο να μην έχει να αντιμετωπίσει η Ουάσιγκτον θερμή σύγκρουση Τουρκίας -Ελλάδας-Κύπρου στη ΝΑ Μεσόγειο λόγω της κατασκευής του υπόψιν αγωγού, την ώρα μάλιστα που οι ΗΠΑ βρίσκονται σε βαθιά σύγκρουση με τη Ρωσία και τα μάτια τους είναι στραμμένα προς την Κίνα.
