Οι ΗΠΑ γνώριζαν ότι η απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 Joint Strike Fighter, θα είχε ένα κόστος εύρεσης και εγκατάστασης προμηθευτών από τις ΗΠΑ, για την κατασκευή των 900 και πλέον εξαρτημάτων που θα κατασκευάζονταν από δέκα Τούρκους κατασκευαστές.
Το κύριο πρόβλημα για τις ΗΠΑ ήταν η νομική οδός της απομάκρυνσης της Τουρκίας και όχι τόσο η εύρεση κατασκευής εξαρτημάτων, αφού αυτό το θεώρησαν ως ελάχιστη επίπτωση στη μεγαλύτερη συνεργασία των F-35.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να δημιουργήσουν μια νέα συνεργασία, για την ανάπτυξη και την παραγωγή του παγκόσμιου προγράμματος μαχητικών αεροσκαφών νέας γενιάς F-35, για την απομάκρυνση της Τουρκίας λόγω της έλλειψης διάταξης απέλασης στην αρχική συμφωνία, σύμφωνα με το Nordic Monitor.
Οι ΗΠΑ αποχώρησαν από το μνημόνιο συνεννόησης (MOU) για το F-35 Lightning II Joint Strike Fighter και άσκησαν επιτυχώς πιέσεις και στις επτά συμμετέχουσες χώρες -ΗΒ, Ιταλία, Ολλανδία, Αυστραλία, Δανία, Νορβηγία και Καναδά- να αποχωρήσουν από την συμφωνία, αφήνοντας την Τουρκία μόνη και ουσιαστικά αχρηστεύοντας την αρχική συμφωνία.
Η κίνηση των ΗΠΑ ήρθε αφότου η Τουρκία αρνήθηκε να αποχωρήσει μόνη της από τη συμφωνία και η Ουάσιγκτον αποφάσισε να τιμωρήσει την Άγκυρα, για την αγορά ρωσικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς S-400, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις από Αμερικανούς αξιωματούχους να μην προχωρήσει στη συμφωνία. Το Μνημόνιο δεν είχε διάταξη αποβολής και επέτρεπε μόνο αλλαγές στη συμφωνία με την έγκριση όλων των συμμετεχόντων μελών.
Δεδομένου, ότι η Τουρκία θα είχε αντίρρηση σε οποιαδήποτε τροποποίηση που θα αφαιρούσε το καθεστώς συμμετοχής της και θα ασκούσε βέτο σε οποιεσδήποτε αλλαγές, οι ΗΠΑ επινόησαν μια διαφορετική τακτική για να εκδιώξουν την Τουρκία, καθώς η Άγκυρα δεσμεύτηκε να αγοράσει περισσότερους ρωσικούς πυραύλους και ανακοίνωσε το ενδιαφέρον της για αγορά ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών.
Άκρως ενδιαφέροντα όσα αναφέρει το nordicmonitor.com
Ο İsmail Demir, επικεφαλής της Προεδρίας της Αμυντικής Βιομηχανίας (Savunma Sanayii Baskanligi, SSB), της κορυφαίας υπηρεσίας αμυντικών προμηθειών της Τουρκίας, δήλωσε στις 17 Δεκεμβρίου ότι η Τουρκία συνεργάζεται με νομικούς εμπειρογνώμονες για να εξετάσει επιλογές σχετικά, με το πώς να αμφισβητήσει την κίνηση των ΗΠΑ για τη δημιουργία νέου Μνημονίου και διάλυσης του αρχικού . Δεν φάνηκε όμως αισιόδοξος, παραδεχόμενος ότι η Τουρκία χρειάζεται λομπίστες για να πείσει Αμερικανούς αξιωματούχους.
Ο Ντεμίρ πιθανότατα αναφερόταν στην κακή σχέση της Τουρκίας με τα λόμπι στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, όπου ένα αντιτουρκικό μπλοκ έχει ισχυρή θέση και οποιαδήποτε πρόταση για πώληση όπλων στην Τουρκία αντιμετωπίζει σοβαρή αντίσταση που είναι δύσκολο να ξεπεραστεί. Η Τουρκία έχει χάσει τους περισσότερους φίλους της στο Καπιτώλιο λόγω ενός αυξανόμενου αριθμού διαφορών, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και των αποκλίσεων ως προς τους στόχους του ΝΑΤΟ.
Το κεφάλαιο 18 της συμφωνίας SDD, που μιλάει για τροποποιήσεις, απόσυρση και καταγγελία, ανέφερε ξεκάθαρα ότι οποιεσδήποτε αλλαγές συμπεριλαμβανομένου του τερματισμού του Μνημονίου, απαιτούσαν τη γραπτή έγκριση όλων των συμμετεχόντων και την προειδοποίηση τριών μηνών. Η συμφωνία σημειώνει ότι ορισμένες υποχρεώσεις, όπως η μη κοινοποίηση εμπιστευτικών πληροφοριών με τρίτους, η χρήση των γνώσεων που αποκτήθηκαν και οι προφυλάξεις ασφαλείας θα παραμείνουν ανέπαφες ακόμη, και αν το Μνημόνιο Συνεννόησης τερματιστεί ή ένα κράτος μέλος αποσυρθεί.
Το Μνημόνιο δεν περιελάμβανε καμία επιλογή να παραπεμφθεί η διαφορά σε διεθνή διαιτησία από κανένα κράτος μέλος, πράγμα που σημαίνει ότι η απειλή του Τούρκου προέδρου Ερντογάν να μηνύσει τις ΗΠΑ δεν ήταν παρά κενά λόγια.
Το Κεφάλαιο 16 του Μνημονίου, το οποίο ασχολείται με τη διευθέτηση διαφορών, καθιστά σαφές ότι κανένα συμμετέχον κράτος δεν μπορεί να προσφύγει σε οποιοδήποτε εθνικό ή διεθνές δικαστήριο, πρόσωπο ή ίδρυμα για επίλυση. Λέει ότι οποιαδήποτε διαφορά θα επιλυόταν μέσω διαπραγματεύσεων, πράγμα που σημαίνει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει καν τα δικά της δικαστήρια για να αμφισβητήσει την απόφαση των ΗΠΑ.
Η απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35, αποτελεί σοβαρό πλήγμα για την τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Σύμφωνα με μια μονοσέλιδη αναφορά, που υποβλήθηκε στο κοινοβούλιο από την κυβέρνηση το 2007 για να εξηγήσει το σκεπτικό πίσω από το Μνημόνιο Συνεννόησης, τα μαχητικά αεροσκάφη F-4 και F-16 Block-30 της Τουρκίας θα καταστούν παρωχημένα μέχρι το 2010, όσον αφορά τις τεχνολογικές τους δυνατότητες και κόστος της λειτουργίας τους. Παρουσίασε το F-35 ως το αεροσκάφος stealth πολλαπλών χρήσεων νέας γενιάς που θα έπρεπε να αποκτήσει η Τουρκία.
Υπογράμμισε επίσης τη σημασία του ρόλου που θα έχει η Τουρκία στην κατασκευή, ανάπτυξη και προμήθεια και σε άλλα στάδια του προγράμματος F-35.
Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα για την Τουρκία που γεννά η απομάκρυνσή της από το F-35 είναι οικονομικής φύσεως, αφού σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, η απέλαση θα κοστίσει στην Τουρκία 11 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα από τις εξαγωγές, καθώς ορισμένα από τα εξαρτήματα για τα F-35 δεν θα κατασκευάζονται πλέον στην Τουρκία.
Η αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin, είναι ο κύριος ανάδοχος των F-35 με κύριους συνεργάτες τη Northrop Grumman και την BAE Systems. Σε ιδιωτικές και κρατικές αμυντικές εταιρείες της Τουρκίας, ανατέθηκαν συμβάσεις τόσο με τη Lockheed Martin όσο και με άλλες εταιρείες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή τους.
Η Kale Aerospace, η κρατική επιχείρηση της Τουρκίας TUSAŞ Aerospace Industries, η τουρκική θυγατρική ολλανδική αεροπορική εταιρεία Fokker Elmo της Fokker Elmo Havacılık San. ve Tic. Ltd. Şti., η Air Electronics Industry (Havelsan), η Mikes Microwave Electronic Systems (Mikes), η Roketsan και το Συμβούλιο Επιστημονικής και Τεχνολογικής Έρευνας της Τουρκίας (TÜBİTAK), έχασαν τις υφιστάμενες συμβάσεις με οικονομικές απώλειες.
Τα Αμερικανικό Πεντάγωνο φέρεται να έχει αναπτύξει απρόβλεπτα διαδικασίες για να μεταφέρει την παραγωγή εκτός Τουρκίας.
