Του Μάνου Χατζηγιάννη
Η ταραχώδης τουρκο-ρωσική συμμαχία αντιμετωπίζει την πιο σκληρή πρόκληση της, με αφορμή την τύχη της επαρχίας Idlib, του τελευταίου προμαχώνα των ανταρτών κατά του Assad, αναφέρει σε άρθρο του για την ιστοσελίδα Arab news ο διακεκριμένος δημοσιογράφος και πολιτικός σχολιαστής με έδρα το Αμμάν, Οσάμα Αλ Σαρίφ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, στην πραγματικότητα, η συμφωνία του 2018 στο Σότσι μεταξύ του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Βλαντιμίρ Πούτιν για τη δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης στο μεγαλύτερο μέρος του Idlib έχει πλέον τελειώσει, καθώς η Άγκυρα απέστειλε εκατοντάδες τεθωρακισμένα οχήματα και περισσότερους από 6.000 στρατιώτες στην πολιορκημένη επαρχία για να σταματήσει την πρόοδο που είχαν οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις.
Τη Δευτέρα, η Τουρκία ανακοίνωσε ότι είχε πετύχει περισσότερους από 100 στόχους της Συριακής κυβέρνησης, εξουδετερώνοντας τουλάχιστον 100 στρατιώτες, σε αντίποινα για τους θανάτους έξι Τούρκων στρατιωτών ως αποτέλεσμα βομβιστικών επιθέσεων. Εν μέσω αλληλοσυγκρουόμενων ανταποκρίσεων το καθεστώς λέγεται ότι κατάφερε να ελέγξει μια στρατηγική οδό που συνδέει το Χαλέπι με τη Δαμασκό. Η άμεση σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Συρίας ήταν η πρώτη του είδους της από το 2011.
Μια ρωσική στρατιωτική αντιπροσωπεία απέτυχε να καταλήξει σε νέα συνεννόηση με την Τουρκία σε συνάντηση στην τουρκική πρωτεύουσα αυτή την εβδομάδα. Ο Ερντογάν και ο Πούτιν πρόκειται να συναντηθούν σύντομα σε μια προσπάθεια επίλυσης των διαφορών τους. Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η Ρωσία δεν τήρησε τις συμφωνίες σε Σότσι και Αστάνα. Δηλώνει ακόμη ότι η διαδικασία της Αστάνα, η οποία περιλαμβάνει και το Ιράν, είναι «ετοιμοθάνατη».
Για τη Ρωσία, η Τουρκία δεν κατάφερε να εκπληρώσει τη δέσμευσή της να χωρίσει τους λεγόμενους μετριοπαθείς μαχητές από τις τρομοκρατικές ομάδες - συγκεκριμένα το Hayat Tahrir Al-Sham, πρώην Front Al-Nusra, το οποίο έχει εκτιμηθεί πως συγκεντρώνει 30.000 μαχητές στην επαρχία. Η Άγκυρα, από την άλλη πλευρά, βλέπει την τελευταία επίθεση στα τέλη του 2019 ως παραβίαση της συμφωνίας του Σότσι που δημιούργησε μια ζώνη ασφαλείας στην Idlib. Για το καθεστώς, η απελευθέρωση της Idlib θα σήμαινε το τέλος της εννιάχρονης εξέγερσης και μια μεγάλη νίκη για τον πρόεδρο Bashar Assad.
Δαμασκός-Άγκυρα και μια παλιά συμφωνία
Η Δαμασκός βλέπει την τουρκική παρουσία στο έδαφός της ως κατοχή, ενώ η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι η συμφωνία της Adana του 1998 της δίνει το δικαίωμα να προστατεύει την εθνική της ασφάλεια από τις απειλές που θέτουν οι κουρδικές ομάδες στη Συρία.
Η συμφωνία της Adana ήταν μια συμφωνία που έγινε μεταξύ της Τουρκίας και της Συρίας το 1998 σχετικά με την απέλαση του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ) από τη Συρία.
Η Τουρκία, λοιπόν, έχει πραγματοποιήσει μια σειρά δράσεων για τον έλεγχο των τεράστιων περιοχών της βόρειας Συριακής επικράτειας, η τελευταία από τις οποίες είχε ως στόχο να ωθήσει τις Μονάδες Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG) από τις θέσεις τους στα ανατολικά του Ευφράτη. Η Ρωσία μπόρεσε να πείσει την Τουρκία για κοινές περιπολίες στα σύνορα της Τουρκίας για να διασφαλίσει ότι οι μαχητές του YPG δεν αποτελούν απειλή.
Απρόβλεπτος Ερντογάν
Τώρα, όμως, ο Ερντογάν φαίνεται να είναι έτοιμος να αυξήσει εκ νέου την αβεβαιότητα, ακόμη και εις βάρος της συμμαχίας του με τον Πούτιν, υποστηρίζει ο ειδικός αναλυτής και συνεχίζει:
Για αυτόν, η απώλεια της Idlib παρουσιάζει μια σειρά προκλήσεων. Η Τουρκία δεν θα ανοίξει τα σύνορά της για μια νέα εισροή προσφύγων, ενώ η παρουσία της στην Idlib είναι ένα σημαντικό χαρτί που ελπίζει να χρησιμοποιήσει ο Ερντογάν στις συζητήσεις για μια τελική πολιτική διευθέτηση στη Συρία. Αλλά η κύρια ανησυχία του παραμένει η αντιληπτή απειλή που θέτουν οι Σύριοι Κούρδοι. Ενώ οι ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί από τη βορειοανατολική Συρία, εξακολουθουν να διατηρούν στρατιωτική παρουσία στις περισσότερες κουρδικές περιοχές στα ανατολικά.
Το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο (SDC), η πολιτική πτέρυγα των δημοκρατικών δυνάμεων της Συρίας, που περιλαμβάνει κουρδικές, αραβικές και άλλες εθνοτικές ομάδες στη βόρεια και ανατολική Συρία, διαπραγματεύεται επί του παρόντος με τη Δαμασκό μέσω ρωσικής διαμεσολάβησης, με την ελπίδα να επιτευχθεί συμφωνία για το μέλλον των εδαφών που βρίσκονται υπό τον έλεγχό του. Μια αποκεντρωμένη και αυτόνομη οντότητα στο πλαίσιο του SDC θα θεωρείτο απειλή από την Τουρκία.
Τα σχέδια της Άγκυρας για αλλαγή της δημογραφικής δομής των περιοχών κατά μήκος των συνόρων της με τη Συρία δεν λειτούργησαν. Οι φιλοδοξίες του Ερντογάν να στρατικοποιήσει περιοχές βαθιά στο έδαφος της Συρίας έχουν ελεγχθεί από τους Ρώσους. Τώρα τα στρατεύματά του εμπλέκονται σε άμεσες συγκρούσεις με το στρατό της Συριακής Κυβέρνησης στην Idlib. Αλλά μια σύνοδος τελευταίας στιγμής με τον Πούτιν θα μπορούσε να σώσει την κατάσταση.... για τώρα. Τα ρωσικά και τουρκικά συμφέροντα στην Idlib είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να συμφιλιωθούν. Ο Πούτιν θα προσπαθήσει ξανά να ξεκινήσει μυστικές συνομιλίες μεταξύ της Άγκυρας και της Δαμασκού. Μια πρώτη τέτοιου είδους συνάντησή πρώτη από το 2011 φέρεται να έγινε μεταξύ του Τούρκου αρχηγού πληροφοριών Hakan Fidan και του Σύριου ομόλογου του Ali Mamlouk στη Μόσχα τον περασμένο μήνα, όπως αποκάλυψε το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ.
Έγινε μια προσωρινή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στην Idlib, αλλά αποδείχθηκε βραχύβια.
Η πρόσφατη ανάπτυξη της Τουρκίας μπορεί να τελειώσει με ένα εδαφικό αδιέξοδο. Ούτε ο Πούτιν ούτε ο Ερντογάν θα ήθελαν να δουν την κατάρρευση της συμμαχίας τους, υποστηρίζει ο Οσάμα Αλ Σαρίφ .
Μια περίοδο λεπτών διπλωματικών διαπραγματεύσεων θα αρχίσει σύντομα σε μια προσπάθεια να βρεθεί μια διέξοδος. Η Τουρκία θέλει διαβεβαιώσεις και λόγο για το μέλλον των συριακών κουρδικών περιοχών. Για τη Συρία, ο τερματισμός της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας και η υποστήριξη των ανταρτικών ομάδων αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα. Οι πιθανότητες είναι ότι ο Πούτιν θα κάνει μια σημαντική παρέμβαση που θα ικανοποιεί και τις δύο πλευρές, αποφεύγοντας άλλες άμεσες στρατιωτικές συγκρούσεις στην Idlib.
Ήδη πλροφορίες μιλούν για επικείμενη εντός της ημέρας τηλεφωνική επικοινωνία Πούτιν-Ερντογάν...
